Duimen baby: kan het kwaad en is een fopspeen beter?

En daar gaat-ie weer: zijn duim in zijn mond. Wat is er toch zo lekker aan dat duimpje? En zitten er nu nadelen aan duimen of niet? Wanneer zou je kind er echt moeten stoppen met duimzuigen? Hier vind je het antwoord op deze en veel andere vragen over duimen.

Tip bij het stoppen met duimen: Een leuk spelletje kan ook een vorm van rust en troost bieden

Duimzuigen vanaf wanneer?

Het ene kind zit zo ongeveer vanaf dag één continu met zijn duim in zijn mond, het andere kind duimt nooit. Hoe komt dat? Dat ligt onder andere aan de zuigbehoefte van je kind: die kan per kind flink verschillen. En er zijn nog andere redenen waarom baby’s en kleine kinderen duimen.

Duimzuigen voor hun hersenontwikkeling

Op echofoto’s is vaak te zien dat baby’s in de baarmoeder al op hun duim zuigen. Dit is een aanwijzing dat de hersenontwikkeling gezond verloopt. Vanaf 36 weken kan je baby anticiperen op de beweging van zijn hand: hij doet zijn mond open als zijn duim eraan komt. Door het duimzuigen wordt zijn brein voorbereid op vaardigheden die hij buiten de buik nodig zal hebben, zoals uit de borst of fles drinken en zelftroost.

Duimen tegen verveling

Voor een baby in de buik is duimzuigen dus vooral een soort training. Na de geboorte kan een baby ook op zijn duim zuigen bij wijze van vermaak. Zijn hartslag gaat omhoog tijdens het duimzuigen. Dat betekent dat hij er energie van krijgt en actief wordt. Ideaal tegen de verveling, zo’n speeltje dat hij altijd bij zich heeft.

Duimen geeft zelfvertrouwen

Kinderen die gewend zijn om op hun duim of een speen te zuigen, durven vrijer te ontdekken en experimenteren. Wetenschappers zagen dat kinderen die duimen verder van hun moeder vandaan durfden te spelen en minder emotioneel afhankelijk waren dan niet-duimers. In plaats van zich meteen door mama te laten troosten, probeerden ze eerst hun vertrouwde duim of speen.

Duimzuigen is pure gewenning

Kleine baby’s hebben van nature een grote zuigbehoefte. Logisch: zuigen zorgt ervoor dat ze voeding krijgen. En tussen voedingen door kunnen ze die zuigbehoefte kwijt door duim te zuigen. Zodra een baby vast voedsel krijgt, verliest het duimzuigen z’n functie. Sommige kinderen zullen rond die tijd dan ook vanzelf stoppen met duimzuigen, voor andere kinderen blijft het een geliefde gewoonte. Hoewel het er schattig uitziet, is het toch goed om je kind het duimen af te leren voordat hij vier of vijf jaar is. Verderop staat uitgelegd waarom.

Duimzuigen als kalmeringsmiddel

Zuigen op de duim of een speen doet een baby denken aan de veiligheid van mama’s borst. Daarom werkt het kalmerend en troostend. De hartslag en bloeddruk van je kind gaan ervan omlaag. Hoe goed het werkt blijkt ook uit onderzoek onder te vroeg geboren kinderen. Premature baby’s die op hun duim zogen, raakten minder energie kwijt aan huilen, waardoor ze sneller groeiden en het ziekenhuis eerder mochten verlaten.

Duimen is een reflex

De aangeboren zuigreflex is voor een baby essentieel om te overleven. Hij heeft die nodig om genoeg voeding binnen te krijgen. Deze reflex is zo sterk dat je kind zelfs met een volle buik nog lekker doorgaat met sabbelen op zijn duim, jouw vinger of een fopspeen.

Lees meer: Duimen kan ervoor zorgen dat je kind rustig is of troost voelt, maar het heeft ook nadelen. Deze tips kunnen je helpen om je kind te laten stoppen met duimen.

Heeft duimen invloed op de stand van de tanden?

Ja, als je kind veel op zijn duim zuigt, kan hij scheve tanden door duimen of een overbeet krijgen. Zolang hij nog zijn melkgebit heeft is dit niet zo erg, maar het is belangrijk om hem te helpen stoppen met duimzuigen voordat hij begin met wisselen. Duimt hij daarna nog, dan kan het een blijvend effect hebben op de ontwikkeling van zijn kaken en gebit.

Je kunt toch eerder gaatjes krijgen als je duimt?

Dat ook. Kinderen die duimen halen vaak adem via hun mond, dat de kans op de vorming van plaque vergroot. Maar dan moet je kind daarbij ook slecht of te weinig zijn tandenpoetsen. Het is dus een combinatie van factoren.

Heeft duimen invloed op de borstvoeding?

Eerder andersom. Baby’s gaan meer op hun duim zuigen als ze niet genoeg aan de borst drinken. Ze proberen zichzelf dan met duimen tevreden te houden. Als je baby continu wil zuigen, drinkt hij misschien niet goed aan de borst. Hij krijgt dan mogelijk te weinig melk binnen, waardoor hij bij honger op zijn duim gaat zuigen. Twijfel je of dit bij jouw kind speelt, dan kun je een lactatiekundige om advies vragen.

Kan ik mijn kind verbieden te duimen?

Baby’s vinden echt nog troost in het duimzuigen, maar dat geldt niet meer voor kinderen van twee jaar en ouder. Zij hebben inmiddels ook andere troostmanieren geleerd, zoals vertellen wat er aan de hand is, hun knuffelbeer vasthouden of zichzelf afleiden. Die duim in z’n mond is dan puur nog een gewoonte en omdat het veel nadelen heeft, is het goed om je kind te laten stoppen met duimzuigen. Je behoedt hem daarmee niet alleen voor tandbederf of scheve tanden, maar ook voor spraakproblemen als slissen.

Worden kinderen die duimen sneller verkouden?

Ja. Doordat kinderen tijdens het duimen vaak ademen via hun mond, krijgen ze meer ongezuiverde, koude lucht binnen. Dit maakt ze gevoeliger voor verkoudheid, maar ook voor keel- en oorontsteking.

Lees meer: Je baby heeft van nature een sterke zuigbehoefte. Grote kans dus dat hij behoefte heeft aan een duim of speen. Maar wat is beter?

Hoe erg is het als mijn kind zijn ongewassen duim in zijn mond stopt?

Kinderen zitten met hun handen overal aan, dus inderdaad: die duim zit voortdurend vol bacteriën. Maar ja, die krijgen ze ook binnen als ze speelgoed in hun mond stoppen. Volgens immunologen is dat geen probleem, kinderen moeten immers weerstand opbouwen. Van ontlasting van dieren kunnen ze wel ziek worden, dus even handen wassen na het spelen in de zandbak (of per ongeluk graven in de kattenbak) is wel verstandig. Maar verder hoef je je over duimzuigbacteriën geen extra zorgen te maken. De ontspanning die je kind voelt door het duimen is namelijk juist weer goed voor zijn immuunsysteem.

Zitten er goede kanten aan duimen?

Zeker: het geeft je kind een geborgen, ontspannen gevoel. Voor een jonge baby is zuigen ook nog goed voor de ontwikkeling van zijn kaak en het gevoel in zijn mond.

Duimen of fopspeen?

De fopspeen wordt vaak genoemd als goed alternatief voor het zuigen op de duim. In de eerste plaats omdat het minder gevolgen heeft voor het gebit, spraak en ademhaling, maar ook omdat je over het gebruik van een fopspeen zelf meer controle hebt. Maar de fopspeen remt net als het duimzuigen de spraakontwikkeling van je kind. Een fopspeen is wel makkelijker af te leren dan duim- of vingerzuigen. Dat kan al voor de eerste verjaardag.

Een speen kan je kind veel rust geven (en jou dus ook). Het biedt vaak troost bij buik- of darmkramp. Bovendien verkleint een speen de kans op wiegendood. Maar speengebruik heeft net als duimzuigen ook wat negatieve gevolgen. Voor de spraakontwikkeling dus, maar een speen kan ook de stand van het gebit negatief beïnvloeden, leiden tot meer gaatjes in de tanden, de kans bestaat dat je kind door een speen sneller verkouden wordt en speengebruik heeft een mogelijk effect op borstvoeding: er kan zuigverwarring ontstaan.

Stoppen met duimen: hulpmiddelen

Meestal neemt de zuigbehoefte van een baby af met een maand of zes, als hij vaste voeding gaat eten. Stopt hij niet uit zichzelf met duimen, dan is het al een gewoonte geworden. Kinderen die duimen uit gewenning, stoppen daar meestal alleen nog mee als ze het van hun ouders moeten afleren als ze iets groter zijn. Zo kun je je kind helpen bij het stoppen met duimen.

Kies een rustig moment. En maak samen afspraken over het duimen: hoe kun je het stoppen vergemakkelijken? Kan je kind bijvoorbeeld eerst overdag stoppen met duimen?
Bied afleiding. En dan vooral op momenten dat hij het er moeilijk mee heeft. Neem hem dan op schoot, doe samen een spelletje of praat erover.
Plak een pleister om zijn duim. Zo wordt duimen wel heel lastig. En waarschijnlijk help je hem zo ook om er ’s nachts mee te stoppen, want al slapend is het nogal een werkje om eerst die pleister eraf te krijgen en laat hij het duimen waarschijnlijk achterwege.
Lukt het op deze manieren niet te stoppen met duimen? Bij de drogist zijn ook hulpmiddelen te koop om te stoppen met duimen: smeerseltjes met een vies smaakje. Dit doe je voor het slapengaan op de nagel van je kind. Zodra hij wil duimen, proeft hij de vieze smaak.

Bronnen: Jeugdtandverzorging, GGD, Opvoedadvies