Tekenbeet bij kinderen, wat te doen?

Teken komen overal in ons land voor. Ga je met je kind de natuur in, dan is het belangrijk dat je hem regelmatig controleert op tekenbeten. Meestal zijn teken onschuldig, maar sommige zijn besmet met de Lyme-bacterie en kunnen de ziekte van Lyme overdragen.

In samenwerking met expert

Kimberley de Wit

Huisarts

Wat is een teek?

Een teek lijkt op een plat spinnetje en is vaak bruinzwart van kleur. Een teek is tussen de één en drie millimeter groot. Teken kruipen en kunnen niet springen of vliegen. Ze zijn het hele jaar door aanwezig in Nederland. Ze zijn wel actiever van maart tot en met november, omdat dan de temperatuur meestal boven de zeven graden is. Ze leven van bloed van dieren of mensen en kunnen ongemerkt uren- of dagenlang op de huid zitten en zich volzuigen met bloed.

Waar zitten teken?

Je denkt misschien dat teken vooral in bomen zitten, maar teken komen in ons hele land voor. In bossen en parken, maar ook in heide, de duinen en tuinen. Teken leven vooral in struiken, tussen bladeren en hoog gras. Ze houden van een vochtige omgeving. Sommige mensen denken dat teken uit bomen kunnen vallen, maar dat is niet zo. Op tekenradar.nl kun je zien waar in Nederland veel teken voorkomen.

Tekenbeet (kind) herkennen

Teken kruipen van bladeren, grassen en struiken over naar mensen en dieren. Als ze eenmaal op een dier of mens zitten, zoeken ze een plek om zich vast te bijten in de huid. Bij mensen is dat vooral in de liezen, knieholtes, oksels, bilspleet, aan de randen van het ondergoed, achter de oren en rond de haargrens in de nek.

Een tekenbeet doet meestal geen pijn. Door het opzuigen van het bloed zwellen teken na een paar dagen op tot een bruin of grijs bolletje zo groot als een erwt.

Ziekte van Lyme

De teek heeft vier levensstadia: ei, larve, nimf en volwassen teek. In de laatste drie stadia hebben teken bloed nodig om te leven. De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. Je kunt die ziekte via de beet van een besmette teek oplopen. De teek zelf wordt besmet als hij bloed opzuigt van kleine (knaag)dieren of vogels die de bacterie bij zich dragen. Als een teek later bloed van mensen opzuigt, kan de bacterie op de mens worden overgedragen.

Ongeveer één op de vijf teken draagt de bacterie bij zich. Vooral nimfen en volwassen vrouwtjesteken kunnen de ziekte van Lyme overbrengen. Vrouwtjes leggen eieren nadat ze zich hebben volgezogen met bloed. Daarna gaan ze dood.

Klachten ziekte van Lyme

Niet iedereen krijgt dezelfde symptomen na een tekenbeet. Ben je besmet met de ziekte van Lyme, dan kun je last hebben van de volgende klachten:

• Op de plek van de tekenbeet verkleurt de huid en de plek wordt steeds groter. De plek kan tot drie maanden na een tekenbeet verschijnen.
• Koorts
• Spier- en gewrichtspijn. Dit gebeurt in de eerste weken na een tekenbeet.
• Huid- en/of zenuwklachten of hartklachten. Dat kan gebeuren als de vroege klachten van de ziekte van Lyme niet zijn behandeld met antibiotica.

Behandeling Lyme-ziekte

Het is belangrijk dat je meteen contact opneemt met de huisarts als je kind last heeft van de bovengenoemde klachten. De ziekte van Lyme is te behandelen met antibiotica en hoe eerder je kind aan de behandeling begint, hoe beter. Als de ziekte pas later wordt ontdekt, kan er al schade zijn aangericht. Heeft je kind na de antibioticakuur nog steeds klachten, dan kan de huisarts hem doorverwijzen naar een gespecialiseerd ziekenhuis.

Een tekenbeet wordt vaak over het hoofd gezien. Sommige kinderen en volwassenen krijgen helemaal geen verkleurde plekken na een tekenbeet. Slechts de helft van de mensen met de ziekte van Lyme herinnert zich dat ze een tekenbeet hebben gehad.

Meer lezen: Antibiotica bij kinderen, waar moet je op letten?

Cijfers ziekte van Lyme

Elk jaar worden ruim een miljoen mensen gebeten door een teek. Ongeveer twee op de honderd mensen krijgen de ziekte van Lyme na een tekenbeet. Dat komt neer op zo’n 27.000 mensen per jaar. Jaarlijks zijn er 1.000 tot 2.500 mensen die langdurig klachten houden na een tekenbeet.

Mensen die voor hun werk veel in het groen zijn, lopen meer risico op een tekenbeet. Net als kinderen die buitenspelen.

Meer lezen: ‘Buitenspelen maakt kinderen sterker en socialer’

Hoe bescherm je je kind tegen een tekenbeet?

Als je met je kind in de natuur bent geweest, is het altijd verstandig om hem daarna op tekenbeten te controleren. Je kunt ook de volgende maatregelen nemen voordat je de natuur in gaat met je kind:

• Vermijd dichte begroeiing en struikgewas en loop of fiets op de paden.
• Draag dichte schoenen, lange mouwen en een lange broek. Stop de broekspijpen van je kind in zijn sokken. Teken zijn beter te zien op lichte kleding.
• Spuit de kleding van je kind in met een insectenwerend middel dat DEET bevat.
• Smeer de onbedekte huid in met een middel dat DEET bevat. Let op: voor volwassenen mag er maximaal 50% DEET in het middel zitten, voor kinderen maximaal 20%.

Ook als je deze tips opvolgt, kan het gebeuren dat je kind wordt gebeten. Controleer je kind daarom als je in de tuin, het bos, de duinen of het park bent geweest.

Hoe verwijder ik een teek?

Heeft je kind een teek? Dan is het belangrijk dat je de teek zo snel mogelijk verwijdert. Het liefst binnen 24 uur, hoewel dat geen garantie geeft dat de teek je kind niet besmet kan hebben. Een teek verwijderen doe je volgens deze stappen:

1. Gebruik een hulpmiddel als een tekentang, -lepel, -lasso of -kaart om de teek zo dicht mogelijk op de huid te kunnen vastpakken.
2. Trek de teek loodrecht (voorzichtig!) uit de huid. Let op: beschadig de teek niet. Draai of knijp de teek dus niet, want dan kan hij zijn maaginhoud lozen, inclusief bacteriën, en dat verhoogt het risico op de ziekte van Lyme. Daarom wordt het gebruiken van een pincet ook afgeraden: de kans is groot dat je daarmee in het tekenlijfje knijpt.
3. Het is niet erg als de kop van de teek afbreekt en in de huid achterblijft. Haal hem er wel direct uit, anders kan het, net als een splinter, gaan ontsteken.
4. Maak na het verwijderen van de teek het wondje schoon met 70% alcohol of jodium.
5. Controleer je kind goed of hij niet nog meer tekenbeten heeft.
6. Noteer altijd de datum en plek van een tekenbeet, en de plaats waar je kind hem heeft opgelopen. Dat kan van pas komen als hij later besmet blijkt te zijn. Maak ook een foto van de plek op de huid.
7. Let in de eerste drie maanden goed op of je kind rond de tekenbeet een rode plek krijgt. Bel in dat geval je huisarts.

Heeft de teek langer dan 24 uur in de huid gezeten, bel dan ook de huisarts. Soms kun je gewoon afwachten, maar soms is er een reden om direct met antibiotica te beginnen.

Lukt het niet om zelf de teek weg te halen? Neem dan ook contact op met je huisarts.

Let op: doe nooit alcohol, olie, nagellak, zeep of andere middeltjes op een vastzittende teek. Daarmee loop je een grote kans dat de teek zijn maaginhoud loost.

Care Plus Tick Out tekentang

€ 99,99 bij

HeltiQ Tekenkaart

€ 99,99 bij

HeltiQ Steken en Beten set

€ 99,99 bij

Uitzuigpomp

€ 99,99 bij

Kleding wassen

Controleer na het buitenspelen in het gras of in de bossen ook altijd de kleding van je kind. Je kunt kleding waar teken op zitten minimaal een half uur op zestig graden wassen of de kleding na het wassen in de droger stoppen. Dan gaan teken dood.

Een rood plekje na een tekenbeet

Zie je in de eerste paar dagen na een tekenbeet een klein rood plekje op de plek van de beet? Wees dan alert. Het kan een normale huidirritatie zijn: wordt het rode plekje niet groter en verdwijnt het na een paar dagen, dan is de kans klein dat het een symptoom is van de ziekte van Lyme. Wordt de plek wel steeds groter, neem dan onmiddellijk contact op met de huisarts.

Heeft je kind geen rode plek, maar wel griepachtige verschijnselen terwijl het geen griepseizoen is en niemand in zijn buurt ziek is? Trek dan ook aan de bel bij je huisarts. Die kan beoordelen of er voor de zekerheid een antibioticakuur nodig is.

Leestip: Berenklauw is levensgevaarlijk voor kinderen

Immuun en vaccin

Elke nieuwe tekenbeet kan voor een nieuwe besmetting van de ziekte van Lyme zorgen. Ook als je kind al eerder een keer is gebeten, blijft het dus belangrijk om teken zo snel mogelijk te verwijderen en goed in de gaten te houden of hij klachten krijgt. Je kunt je niet laten vaccineren tegen de ziekte van Lyme.

Lees ook: Waarom iedere ouder een Kinder EHBO cursus zou moeten volgen

Bronnen: Tekenradar, Thuisarts, Centrum voor Jeugd en Gezin – Beeld: GettyImages

Kinder EHBO video: zo verwijder je een teek