Wat doet progesteron?
Progesteron is een vrouwelijk geslachtshormoon, net als oestrogeen. Samen met oestrogeen regelt progesteron de menstruatiecyclus. Als je zwanger bent, speelt progesteron een belangrijke rol in de bescherming van je ongeboren baby.
Daarnaast is progesteron is een kalmerend hormoon. Het hormoon remt het seksuele verlangen en geeft een goed gevoel van verzadiging, rust, ontspanning, passiviteit en slaperigheid.
Progesteron en je menstruatiecyclus
Samen met oestrogeen zorgt progesteron ervoor dat je menstruatiecyclus goed wordt geregeld. Je menstruatie kun je verdelen in twee fases: de fase vóór je eisprong (ovulatie) en de fase na je eisprong. In de eerste fase speelt oestrogeen een dominante rol en progesteron houdt zich dan op de achtergrond. In de tweede fase zijn de rollen omgedraaid.
De productie van progesteron in je lichaam gaat als volgt: halverwege de menstruatiecyclus komt er een eicel vrij. Dit noem je de eisprong (ovulatie). Het omhulsel van de eicel, dat na de eisprong achterblijft in de eierstokken, heet het gele lichaam. De hypofyse – een kleine klier in de hersenen – geeft het follikelstimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend hormoon (LH) af, die samen het gele lichaam stimuleren om progesteron aan te maken. De hoeveelheid progesteron neemt nu toe, terwijl de oestrogeenproductie juist afneemt.
Progesteron zorgt ervoor dat de baarmoederwand de slijmvlieslaag verder ontwikkelt. Zo wordt je baarmoeder klaargemaakt voor de innesteling van een bevruchte eicel. Progesteron remt ook de hoeveelheid LH-hormoon in je bloed, zodat er geen nieuwe eicellen gaan rijpen. Alle aandacht gaat nu naar de innesteling van die ene bevruchte eicel. Als er geen eicel wordt bevrucht, verdwijnt het gele lichaam. De hoeveelheid progesteron in je lichaam neemt af en het baarmoederslijmvlies wordt afgestoten: je menstruatie begint.
Zolang de hormonen in evenwicht zijn, blijft de menstruatiecyclus regelmatig. Is dit niet zo, dan kun je een onregelmatige menstruatiecyclus krijgen of je wordt helemaal niet ongesteld.
Progesteron tijdens de zwangerschap
Tijdens je zwangerschap speelt progesteron een heel belangrijke rol. Zo zorgt het voor een goede doorbloeding van de baarmoeder, zodat de bevruchte eicel zich kan innestelen. Ook zorgt progesteron ervoor dat de baarmoedermond wordt afgesloten met een slijmprop, zodat er geen andere zaadcellen naar binnen komen en er niet meer eitjes worden bevrucht. Progesteron regelt bovendien dat de klieren in je baarmoederwand je baby van voedsel voorzien. Verder draagt het hormoon bij aan de groei van melkkanaaltjes en -klieren in je borsten. Samen met andere hormonen (oestrogeen, prolactine en humaan placentair lactogeen) bereidt je lichaam zich zo voor op het geven van borstvoeding.
Verder ontspant progesteron de baarmoederspier, zodat je baarmoeder niet gaat samentrekken om de bevruchte eicel af te stoten. De baarmoeder wordt minder gevoelig en hierdoor ziet je lichaam het embryo niet als iets wat er niet hoort en moet worden afgevoerd.
Lees meer: Zwangerschapshormonen: dit doen ze met je
Progesteron en de bevalling
Als de bevalling nadert, maak je steeds meer van de hormonen oxytocine en prostaglandine aan. Prostaglandine maakt de baarmoedermond zachter en korter, zodat hij open kan gaan om je baby door te laten (de ontsluiting). Oxytocine zorgt dat de weeën op gang komen. Zolang het nog te vroeg is om te bevallen, remt progesteron deze hormonen om een vroeggeboorte te voorkomen. Als je bijna gaat bevallen, maakt je lichaam steeds minder progesteron aan. De baarmoederspier moet zich namelijk goed kunnen samentrekken voor krachtige weeën.
Zwangerschapskwaaltjes door progesteron
Progesteron is dus heel nuttig, maar kan ook bijeffecten hebben waar je last van kunt krijgen. Deze zwangerschapskwaaltjes kan het hormoon veroorzaken:
-
Een lage bloeddruk, doordat progesteron de bloedvaten ontspant. Denk aan duizeligheid
Lees meer: Alle zwangerschapskwaaltjes waar je last van kunt krijgen
Progesteron bij IVF en ICSI
Als je niet spontaan zwanger wordt, kan IVF (In-vitrofertilisatie) of ICSI (Intracytoplasmatische Sperma-injectie) een oplossing zijn. Dit zijn vruchtbaarheidsbehandelingen waarbij gebruik wordt gemaakt van progesteron als medicijn. Bij IVF en ICSI vindt de bevruchting buiten het lichaam plaats. Hiervoor worden rijpe eicellen uit de eierstokken gehaald en na bevruchting in een laboratorium teruggeplaatst in de baarmoeder.
Je baarmoeder moet goed voorbereid zijn om de bevruchte eicellen te ontvangen. Je krijgt daarom progesteron als medicijn na de eicelpunctie. Progesteron maakt het baarmoederslijmvlies geschikt voor innesteling van een eicel.
Progesteron in de pil
In de anticonceptiepil zit ook progesteron, en dan juist om te voorkomen dat je zwanger wordt. Het hormoon zorgt ervoor dat je eisprong wordt onderdrukt en dat het slijm in je baarmoederhals verandert. Het cervixslijm wordt taaier en daardoor moeilijker doordringbaar voor spermacellen.
Lees meer: Anticonceptie na bevalling: dit zijn je opties
Bronnen: Medisch Centrum Kinderwens en Tessa Cox
