Alles over de lotusbevalling

We vinden het vanzelfsprekend dat de navelstreng na de geboorte wordt doorgeknipt, maar sommige ouders kiezen ervoor om dit niet te doen en gaan voor een lotusbevalling. Wat zijn daarvoor de redenen? En wat is handig om te weten als je dit wilt?

In samenwerking met expert

Marijn van der Zwaard

Zwangerschapscoach

Wat is een lotusbevalling?

Bij een lotusbevalling kiezen ouders ervoor om de navelstreng niet door te knippen na de geboorte. De baby blijft met de navelstreng verbonden aan de placenta, tot de navelstreng indroogt en vanzelf loslaat. Als je de navelstreng wel doorknipt na de geboorte, blijft er ook een stukje zitten (het navelstompje) dat indroogt en eraf valt, meestal na vijf tot zeven dagen. Bij een lotusgeboorte duurt dit ongeveer even lang.

Lees hier alles over het doorknippen van de navelstreng

Wat is de gedachte erachter?

Vaak kiezen ouders voor een lotusbevalling vanuit de gedachte dat de placenta en de navelstreng van de baby zijn. Een deel van de bevruchte eicel groeit in de baarmoeder uit tot de baby, het andere deel vormt de placenta. De placenta is tijdens de zwangerschap een onmisbaar orgaan voor de baby. En in de buik speelt hij met zijn navelstreng.

Een baby weet de eerste tijd van zijn leven niet beter dan dat zijn navelstreng en placenta bij hem horen. Hoewel de placenta na de geboorte geen functie meer heeft, vinden ouders die kiezen voor een lotusbevalling het een mooie gedachte dat de band tussen baby en placenta vanzelf wordt verbroken, op een natuurlijke manier.

Klik hier voor foto’s van baby’s met hun placenta in de kraamweek.

Navelstreng laten uitkloppen

Tijdens de geboorte zit ongeveer een kwart van het bloed van de baby in de placenta. Als hij is geboren, stroomt dit bloed via de navelstreng terug naar de baby. Tenzij de navelstreng direct wordt afgeklemd (dit noem je afnavelen). Voor de baby is het beter om te wachten met afnavelen tot er geen bloed meer door de navelstreng stroomt. Dit bloed bevat namelijk zuurstof, ijzer en stamcellen. Het opnieuw aanmaken van extra bloed kost de baby energie. Ook wordt de bloeddruk van de baby hoger als al zijn bloed weer in zijn lichaam is. Die hogere bloeddruk helpt het openen van de longen en dus de ademhaling. Verder beïnvloedt de hoeveelheid bloed in het lichaam natuurlijk het geboortegewicht van de baby.

Vanwege de grote gezondheidsvoordelen voor de baby is het advies om te wachten met afklemmen en doorknippen tot de navelstreng is uitgeklopt. Meestal wordt één tot drie minuten gewacht, maar er is ook onderzoek waaruit blijkt dat er na tien minuten nog steeds bloed door de navelstreng kan stromen. Als er bloed doorheen stroomt pulseert (klopt) de navelstreng: de hartslag van de baby is voelbaar. Ook is de navelstreng dik en paars. Op een gegeven moment is het pulseren niet meer voelbaar en is de navelstreng dun en wit: hij is uitgeklopt. Je kunt dus ook minimaal tien minuten wachten met het afklemmen en doorknippen van de navelstreng. Dit is overigens geen lotusbevalling.

Halve lotusbevalling of hele lotusbevalling

Bij een halve lotusbevalling wachten ouders in ieder geval met het afklemmen en doorknippen van de navelstreng tot de placenta is geboren. Na de geboorte van de placenta worden er geen voedingsstoffen en zuurstof uit het bloed van de moeder meer aan het navelstrengbloed toegevoegd. Bij een halve lotusbevalling kun je ook een (paar) uur wachten tot je de navelstreng doorknipt. Zo krijgen rust, huid-op-huid-contact en het hechtingsproces de prioriteit boven een handeling die best kan wachten.

Bij een halve lotusbevalling knippen de ouders de navelstreng dus wel door, maar bij een hele lotusbevalling doen ze dit niet. Dat is het verschil. Ze wachten tot de verbinding tussen baby en placenta wordt verbroken als de navelstreng vanzelf loslaat bij de buik van de baby.

Lees ook: cord burning, de navelstreng doorbranden in plaats van doorknippen

Een hele lotusbevalling: hoe doe je dat?

Ongeveer een kwartier tot een uur na de geboorte van de baby wordt de placenta geboren. Net als bij andere bevallingen controleert de verloskundige de placenta. Daarna wordt hij in een doek gewikkeld en in een vergiet boven een schaal gelegd. Zo kan het meeste vocht eruit.

Een paar uur na de geboorte, of de volgende dag, kun je de placenta wassen met warm water, droogdeppen en inwrijven met zeezout. Daarna wikkel je hem in schone katoenen of hydrofiele doeken en doe je hem in een schaal, mandje of zak, met een kraammatje erin.

Het zout conserveert, zorgt dus dat de placenta niet bederft. Ook neemt het zout vocht op, waardoor de placenta uitdroogt. Elke dag wrijf je hem opnieuw in met zout en verschoon je de doeken en het matje. Na vijf tot tien dagen (soms eerder, soms wat later) laat de placenta los.

Is het veilig?

Er is geen wetenschappelijk onderzoek dat nadelen of risico’s van een hele lotusbevalling aantoont. Wel denken sommige artsen dat er in de placenta bacteriën kunnen groeien die zich mogelijk verspreiden naar de baby en infectiegevaar opleveren. Als bij de moeder groep-B-streptokokken zijn geconstateerd, kan dit een reden zijn dat artsen een lotusbevalling afraden. Maar het zouten van de placenta zou dit voorkomen. Ook zijn sommige artsen en verloskundigen bezorgd dat het laten uitkloppen van de navelstreng meer kans zou geven op geelzucht, door een te hoog bilirubinegehalte in het bloed van de baby. Onderzoek uit 2021 concludeert dat hier geen bewijs voor is.

Overigens zijn de voordelen van een hele lotusbevalling ook niet wetenschappelijk bewezen. Er zou wel minder kans zijn op een navelinfectie dan bij het doorknippen van de navelstreng. Bij een lotusbevalling komen er geen bacteriën bij de navel: de navelstreng laat pas los als de navel droog en gesloten is. Wel moet, net als bij het doorknippen van de navelstreng, in de gaten worden gehouden of de navel helemaal goed heelt. Na een lotusbevalling ziet de navel er hetzelfde uit als wanneer de navelstreng is doorgeknipt.

Lees ook: Waarom streptokokken-B gevaarlijk is voor pasgeboren baby’s

Hoe regel je het?

Als je een lotusbevalling wilt, is het goed om dit van tevoren aan te geven zodat je verloskundige of gynaecoloog er rekening mee kan houden. Zet het daarom in je geboorteplan en bespreek het als je de bevalling gaat doornemen. Breng ook het kraambureau op de hoogte, zodat de kraamverzorgende weet dat de verzorging van de baby anders gaat dan ze waarschijnlijk gewend is.

Handleiding: zo schrijf je een geboorteplan

Wanneer is het niet mogelijk?

Soms is een lotusbevalling niet mogelijk. Bij sommige complicaties is er direct medische hulp nodig voor de moeder en/of de baby, en kunnen ze niet bij elkaar blijven. Als er geen tijd is om te wachten tot de placenta is geboren, moet de navelstreng worden doorgeknipt. Ook als de placenta (deels) in de baarmoeder blijft zitten en door de gynaecoloog verwijderd moet worden op de OK, is een lotusbevalling niet mogelijk. In sommige Nederlandse ziekenhuizen kun je bij een keizersnede wel kiezen voor een halve of hele lotusbevalling. Daarom is het belangrijk om het van tevoren te bespreken als je deze wens hebt.

Verzorging van een lotusbaby

Bij een lotusbevalling moet je erop letten dat je de placenta altijd meedraagt met je baby. Ook is het belangrijk dat de navelstreng niet los scheurt van de navel. Zorg dus dat hij niet in de verdrukking komt of strak komt te staan. Een baby kan gewoon in bad na een lotusbevalling. Je zet het mandje met de placenta ernaast of je doet het met z’n tweeën, zodat iemand het mandje kan vasthouden en kan zorgen dat de placenta niet nat wordt. Een luier zit niet in de weg, alleen de navelstreng moet wel langs de kleertjes naar buiten kunnen. Je kunt hem bij het bovenbeen uit het rompertje leiden. Of trek je baby een overslagrompertje aan, dat je een beetje openlaat bij de buik. Daaroverheen kun je hem een truitje en broekje aantrekken. Als er een stukje buik bloot blijft, of als je twijfelt of hij het warm genoeg heeft, kun je een omslagdoek omdoen.

Meer lezen: Zo verzorg je de navel van een pasgeboren baby

Voor- en nadelen van een lotusbevalling

De gezondheidsvoordelen van het laten uitkloppen van de navelstreng zijn wetenschappelijk aangetoond. Maar er is geen bewijs dat de voordelen en risico’s van een (halve) lotusbevalling ondersteunt. Wel kun je denken aan de volgende mogelijke voor- en nadelen:

Voordelen

Je weet zeker dat je baby al zijn eigen bloed uit de placenta, met ijzer en stamcellen, binnenkrijgt. Maar dit is ook zo na het laten uitkloppen van de navelstreng.
Als de baby na de geboorte al zijn placentabloed terugkrijgt, heeft hij een hoger geboortegewicht (en dus ook na uitkloppen van de navelstreng). Lotusbaby’s zouden hun geboortegewicht ook makkelijker vasthouden, maar dit verband is niet aangetoond.
Mogelijk minder kans op een navelinfectie.
Tijdens de grote overgang van buik naar buitenwereld, waarbij je baby veel nieuwe ervaringen te verwerken krijgt, bespaar je hem de handeling van het doorknippen van de navelstreng. Sommige mensen geloven dat de baby daardoor rustiger kan wennen.

Nadelen

Je moet de placenta steeds met je baby meedragen en het mandje naast je zetten als je je baby vasthoudt. Vooral een uitdaging bij een korte navelstreng. Ook moet je oppassen dat er niet aan de navelstreng wordt getrokken, bijvoorbeeld doordat je het mandje met de placenta vergeet op te pakken. De navelstreng kan dan te vroeg worden losgetrokken.
Je kunt de placenta na verloop van tijd gaan ruiken, maar dat hoeft niet als je hem goed verzorgt. Behalve met zout kun je hem ook inwrijven of bestrooien met geurige kruiden en gedroogde bloemetjes, zoals rozemarijn, lavendel en rozenblaadjes.
Grote kans dat je te maken krijgt met onbegrip en minder leuke reacties. Er zullen altijd mensen zijn die het vies of raar vinden. Maar het is maar net hoe belangrijk je dat vindt.
Het moet wél helemaal oké voelen voor je partner. Als hij het ongemakkelijk of vervelend vindt om jullie baby vast te houden vanwege de placenta, kunnen vader en kind de eerste dagen minder makkelijk contact maken en een band opbouwen.

Tips: zo voorkom je hechtingsproblemen

Boompje erop

Wat doe je met de placenta als hij heeft losgelaten? Je kunt hem weggooien, maar misschien vind je het een leuker idee om hem in de tuin te begraven. Je kunt er bijvoorbeeld een rozenstruik of bloeiende boom bij planten. De vertakkende bloedvaten in de placenta lijken ook op een boom. In sommige culturen staan de navelstreng en placenta symbool voor de bloedband en geloven ze dat een kind altijd naar het ouderlijk huis zal terugkeren als zijn placenta daar is begraven.

10 bijzondere weetjes over de navelstreng

Bronnen: Vraagdevroedvrouw.nl, Moederaarde.nl

Gesponsord

Zwangerschapskleding