Heeft mijn baby een voorkeurshouding?

Wat is een voorkeurshouding bij je baby?

Ongeveer acht op de tien baby's ontwikkelen een voorkeurshouding: een houding waarbij een baby meer dan 75 procent van de tijd met zijn hoofd dezelfde kant op ligt. Als een baby te lang en te vaak in een voorkeurshouding ligt, kan er een afgeplat hoofdje (brachycefalie) of een lange, smalle schedel (scafocefalie) ontstaan. Dit komt doordat de schedel van een baby nog week is en daardoor makkelijk kan vervormen. Een voorkeurshouding komt vooral voor bij baby's tussen 0 en 6 maanden oud.

Baby op de rug laten slapen

Zo'n voorkeurshouding is iets van deze tijd. Ouders worden nu, in tegenstelling tot vroeger, geadviseerd om hun baby op zijn rug te laten slapen om wiegendood te voorkomen. Baby's liggen daarom veel vaker en langer op hun rug, dan een paar generaties geleden het geval was. Hierdoor komt een afgeplatte schedel tegenwoordiger vaker voor.

Lees ook: Mag een baby op zijn buik slapen?

Waarom heeft je baby een voorkeurshouding?

Al tijdens de zwangerschap heeft tachtig procent van alle baby's vanaf week 36 een voorkeurskant naar rechts. Jongens hebben dit iets vaker dan meisjes. Waardoor een voorkeurshouding precies ontstaat, is niet bekend. Als je je baby altijd in dezelfde houding voedt, kan dit mogelijk invloed hebben op zijn slaaphouding.

Je baby kan ook een voorkeurshouding hebben door de plek van de box of zijn bedje. Als het licht en/of geluid altijd van dezelfde kant komt terwijl je baby erin ligt, en hij zich hiervan afwendt of er juist naartoe draait, ligt hij dus veel in dezelfde houding.

Er zijn nog meer oorzaken waardoor je baby steeds terugdraait in zijn voorkeurshouding:

• stuitligging

• vroeggeboorte (voor 37 weken zwangerschapsduur)

• een breukje in het sleutelbeen, opgelopen tijdens de bevalling

• heupdysplasie

• scoliose (een kromming in de wervelkolom)

• congenitale torticollis. Dit is een aangeboren afwijking waarbij er een verdikking in een nekspier zit, waardoor het hoofd naar één kant wordt gedrukt. Meestal is er direct na de geboorte niets van te zien, maar verschijnt de verdikking na ongeveer een week.

• afwijking in de rug

• afwijking in de zenuwen, zintuigen of een neurologische afwijking

• craniosynostose. Dit is een aandoening waarbij één van de schedelnaden te vroeg is gesloten.

Lees ook: Wat kun je doen tijdens de slaapregressies van je baby?

Wat zijn de gevolgen van een voorkeurshouding bij een baby?

Bij een baby is het schedelbot nog dun en week en zijn de schedelnaden niet helemaal dicht. Daardoor kan het hoofdje makkelijk vervormen. Heeft je baby een duidelijke voorkeurshouding en ligt hij vaak en lang in deze positie, dan kan zijn hoofd aan één kant afvlakken. Ligt je baby altijd op zijn rug en kijkt hij recht naar boven, dan kan zijn schedel aan de achterkant platter worden.

Een afgeplatte schedel is meestal alleen een cosmetisch probleem. Het heeft vaak geen gevolgen voor de gezondheid en ontwikkeling van een kind. Bij de meeste kinderen verdwijnt de afplatting vanzelf als ze ouder worden, bijvoorbeeld doordat ze meer op hun buik liggen en überhaupt minder liggen.

In een enkel geval kan afplatting wel voor problemen zorgen. Als je baby bijvoorbeeld bijna altijd met zijn hoofd naar links gedraaid ligt, zal zijn hoofd daar afplatten. Als dit niet tijdig wordt gecorrigeerd, kunnen de gevolgen groter zijn. De voorkeur kan zijn algemene motorische ontwikkeling beïnvloeden en langzaam in zijn gezicht zichtbaar worden.

Wat zijn de gevolgen voor de motorische ontwikkeling?

Als een baby zich door de voorkeurshouding te vaak in dezelfde positie bevindt, kan dit leiden tot vertragingen in zijn motorische ontwikkeling. Ligt een baby bijvoorbeeld te veel op de rug of naar één kant gedraaid, dan kan hij of zij mogelijk later beginnen met omrollen, kruipen en lopen.

Als een baby een voorkeurshouding ontwikkelt, is het daarom belangrijk om op tijd actie te ondernemen. Een kinderfysiotherapeut of kinderosteopaat kan helpen om de voorkeurshouding te behandelen. Bijvoorbeeld door middel van advies en oefeningen om de spieren aan de zwakkere kant van de nek te versterken en je baby te stimuleren het hoofd naar de andere kant te draaien. Op deze manier kun je de voorkeurshouding afleren, waardoor het niet leidt tot verdere vertragingen in de motorische ontwikkeling van de baby.

Lees ook: Je baby veilig laten slapen: waar moet je op letten?

Hoe kun je de voorkeurshouding van een baby corrigeren?

Je baby loopt in de eerste drie maanden van zijn leven het meeste risico op een afgeplat hoofdje, omdat zijn schedel dan nog week is. Het is daarom belangrijk om vanaf de geboorte goed op de houding van je baby te letten tijdens het slapen, spelen, voeden en verschonen. Met deze tips kun je in veel gevallen een voorkeurshouding afleren of voorkomen.

Wat te doen bij een voorkeurshouding van je baby?

1. 01.

   Leg je baby afwisselend met zijn hoofdje naar links en naar rechts als je hem in bed legt. Heeft je baby een voorkeurshouding, draai zijn hoofdje dan regelmatig naar de andere kant. Wissel het liefst bij elk slaapje. Gebruik als geheugensteun bijvoorbeeld een zakdoek die je links of rechts aan zijn ledikant of wieg knoopt.

2. 02.

   Draait je baby zijn hoofd toch steeds naar de voorkeurskant? Misschien is er aan die kant van de kamer iets wat zijn blik trekt, zoals licht van buiten of een muziekmobiel. Een mobiel kun je weghalen, maar een raam verplaatsen wordt lastig. Maak in dat geval regelmatig het bed andersom op, dus het hoofdeind wordt het voeteneind. Zo stimuleer je dat je baby van houding wisselt, zonder dat je zijn hoofdje hoeft te draaien.

Er bestaan ook zogeheten 'zijslaapkussens' die je kunt gebruiken bij het corrigeren van een voorkeurshouding. Ga daar niet zelf mee experimenteren. Sterker nog: deskundigen raden ze af, onder andere vanwege de vergrote kans op wiegendood. Hier lees je alles over deze speciale kussens.

Lees ook: Zo creëer je een rustige en veilige slaapomgeving voor je baby

Wat te doen tijdens het spelen?

Het is belangrijk dat je baby de spieren in zijn nek aan beide kanten leert gebruiken. Daarom moet hij zelfstandig en actief zijn hoofd naar links en rechts draaien. Probeer hem jou, of een speeltje, te laten volgen. Hierbij is het belangrijk dat hij zijn nek naar beide kanten goed doordraait.

1. 01.

   Ga naast je baby op de grond of op bed liggen en laat hem naar jou kijken (jullie liggen alle twee op je wang). Wissel daarna van kant, zodat hij zowel naar rechts als naar links een goede beweeglijkheid in zijn nek krijgt.

2. 02.

   Leg je baby minimaal drie keer per dag op zijn buik. Doe dit alleen als hij goed wakker is en blijf er altijd bij. Begin hier in de eerste weken al mee. In het begin is één keer maximaal vijf minuten oefenen per dag voldoende. Breid dit uit naar zo'n drie tot vijf keer per dag, twintig tot dertig minuten per keer. Dit is goed voor zijn motorische ontwikkeling, want de buikligging is actiever dan de rugligging. Ook worden zijn nekspieren zo sterker, en oefent hij met naar links en rechts kijken. Je kunt je baby bijvoorbeeld op zijn buik op het aankleedkussen op tafel leggen, terwijl je aan het eten bent.

3. 03.

   Je kunt je baby overdag ook even op zijn zij leggen om te spelen. Wissel ook hierbij de linker- en rechterzij af. Belangrijk: je baby moet goed wakker zijn als je hem op zijn zij legt. Blijf ook hier altijd bij, voor het geval je baby doorrolt op zijn buik.

4. 04.

   Leg je baby in de box en zorg ervoor dat hij licht- en geluidsprikkels van links en rechts krijgt. Zo draait hij automatisch zijn hoofd beide kanten op. Plaats bijvoorbeeld opvallend speelgoed aan de niet-voorkeurskant van de box.

Lees ook: Dit zijn belangrijke veiligheidstips voor spelen in de box

Wat te doen bij het dragen van je baby?

1. 01.

   Probeer je baby afwisselend op je arm en schouder te dragen. Wissel daarbij ook van kant. Vaak heb je zelf ook een voorkeur voor links of rechts dragen, dus dit is soms even wennen.

2. 02.

   Draag je baby af en toe op zijn buik op jouw onderarm (dat helpt ook bij darmkrampjes). Zo heeft hij geen druk op zijn achterhoofd. Probeer ook hierbij van arm te wisselen.

Wat te doen bij het voeden en verschonen?

1. 01.

   Neem je baby afwisselend op je linker- of rechterarm tijdens het voeden. Bij borstvoeding gebeurt dit automatisch, bij flesvoeding vraagt het soms om wat oefening.

2. 02.

   Varieer in voedingshoudingen: je kunt je baby bijvoorbeeld ook eens op je bovenbenen leggen, terwijl je je voeten laat steunen op een stoel of lage tafel.

3. 03.

   Ga bij het verzorgen en verschonen zo staan dat je kind naar de niet-voorkeurskant moet draaien om jou te kunnen zien.

4. 04.

   Bij het optillen draai je je baby naar zijn voorkeurskant en til je hem vervolgens op. Zo wordt zijn niet-voorkeurskant getraind om zijn hoofd recht te houden.

Wanneer naar de kinderfysiotherapeut?

Vaak wordt een afwijking van de schedel door een voorkeurshouding na twee tot drie maanden zichtbaar. Heeft je baby een ernstige voorkeurshouding en dreigt er een afplatting van de schedel te ontstaan, dan is het zinvol om op tijd hulp te zoeken.

Meestal verwijst het consultatiebureau je door naar een kinderfysiotherapeut. Je kunt ook op eigen initiatief naar de kinderfysiotherapeut of oefentherapeut gaan, om te laten bekijken of je baby behandeld moet worden. De kinderfysiotherapeut bekijkt dan ook direct of er oorzaken zijn die de voorkeurshouding of afplatting van de schedel beïnvloeden. Een kinderosteopaat is ook een optie (zie verderop).

Wanneer naar de kinderosteopaat?

Het kan zijn dat er ondanks de oefeningen en kinderfysiotherapie te weinig resultaat is. Dan kan de kinderosteopaat een mooie aanvulling zijn. De osteopaat onderzoekt het lichaam van je baby op verminderde beweeglijkheid en behandelt deze gebieden, zodat zijn schedelbotten en wervelkolom vrij kunnen bewegen. De kinderfysiotherapeut en kinderosteopaat werken vaak samen om een zo optimaal mogelijk resultaat te behalen.

Lees ook: Waarom en wanneer ga je met je baby naar de kinderosteopaat?

Bronnen: NJC, Kinderneurologie, EenVandaag, BMJ, Osteopathiekuilboer.nl