Wat is een gezonde wervelkolom?
Een normale, gezonde wervelkolom heeft een mooie, 'rechte' lijn. Weliswaar met natuurlijke rondingen, want echt kaarsrecht hoort hij niet te zijn. Dit is nodig om je lichaam steun te geven en zorgt ervoor dat je goed kunt bewegen.
Kijk je van achter naar de ruggengraat, dan lijkt hij recht. Vanaf de zijkant gezien, zie je twee lichte krommingen; net de letter 'S'. Dit is heel normaal. Het gedeelte in de nek buigt iets naar binnen, ter hoogte van je borst buigt hij naar buiten en het onderstelde deel buigt weer naar binnen.
Wat is scoliose precies?
De term scoliose komt uit het Grieks en betekent verkromming. Een wervelkolom kan kromgroeien. Soms naar één kant, dan ontstaat er een bocht in de rug. En soms twee kanten op: er ontstaan twee bochten in de rug. Scoliose is dus een abnormale zijdelingse verkromming van de wervelkolom:
-
C-vormige scoliose van de rug: als de wervelkolom naar één kant krom groeit, waardoor er één bocht ontstaat (een c-vorm)
-
S-vormige scoliose van de rug: als de wervelkom naar twee tegengestelde kanten kromgroeit, wordt dit een S-vormige scoliose genoemd. Deze vorm komt het meeste voor.
Lees ook: De 11 ontwikkelingsfases van je kind
Hoe ontstaat scoliose?
Scoliose kan op elke leeftijd voorkomen en maar liefst vier procent van de mensen heeft er last van. Ook een baby of kind kan scoliose krijgen. Bij kinderen ontstaat zo'n kromming van de rug vaak tijdens een groeispurt, aan het begin of tijdens de pubertijd. Uit onderzoek blijkt dat meisjes vaker last hebben van deze aandoening dan jongens.
Er bestaan vier soorten van scoliose:
-
Congenitale scoliose
-
Idiopathische scoliose
-
Neuromusculaire scoliose
-
Degeneratieve scoliose
Hoe ontstaat congenitale scoliose?
Een baby kan al bij de geboorte een aantal wervelafwijkingen hebben. Dit wordt congenitale scoliose genoemd. Zo kunnen de wervels aan één kant aan elkaar zijn vastgegroeid of zijn er halve wervels. Deze afwijkingen ontwikkelen zich al in de eerste weken van de zwangerschap. Aangezien er in deze periode ook andere organen worden aangemaakt, kan de baby ook een afwijking hebben aan het hart, de urinewegen of nieren.
Hoe ontstaat idiopathische scoliose?
Idiopathische scoliose komt het meest voor. Bij deze soort is de oorzaak niet precies bekend. Dat is bij tachtig procent van alle gevallen zo. Hoewel er veel theorieën zijn die de oorzaak van de aandoening proberen te verklaren, is het niet duidelijk waardoor scoliose ontstaat. Artsen denken dat je de aandoening misschien krijgt door verschillende oorzaken tegelijk. Denk aan erfelijkheid en invloeden van buitenaf die bepalen of je de aandoening wel of niet tot uiting komt.
Hoe ontstaat neuromusculaire scoliose?
Scoliose komt vaker voor bij kinderen met:
-
een spierziekte, zoals de ziekte van Duchenne
-
zenuwbeschadigingen, zoals een open ruggetje
-
beschadigingen aan het ruggenmerg door een ongeval
-
spasticiteit bijvoorbeeld door zuurstofgebrek bij de geboorte
-
syndromen
Bij deze kinderen kan dit type scoliose ontstaan doordat de spieren, zenuwen of het steunweefsel de wervelkolom niet voldoende kunnen ondersteunen. Het is de op één na meest voorkomende vorm.
Hoe ontstaat degeneratieve scoliose?
Deze soort komt vooral voor bij mensen die ouder zijn dan 45 jaar en ontstaat door de veroudering van de wervelkolom. De wervels kunnen verschuiven of op een bepaalde manier slijten, waardoor er een bocht ontstaat.
Wat zijn de symptomen van scoliose bij je kind?
Als je kind scoliose heeft, hoeft hij niet altijd pijn te hebben. Tijdens een groeispurt kan de bocht erger worden en kunnen er wel klachten ontstaan, zoals:
-
hoofdpijn
-
ademhalingsklachten
-
rugpijn
-
problemen met slapen: je kind ligt minder lekker in bed
-
vermoeidheid: lopen, zitten, slapen, het kost allemaal meer energie.
-
minder soepel in de rug: dit merkt je kind tijdens het bewegen en spelen
-
schaamte: je kind kan zich schamen en verdrietig zijn, omdat hij er anders uitziet
Hoe kun je scoliose bij je kind herkennen?
Het is belangrijk om zo vroeg mogelijk te ontdekken of je kind scoliose heeft. Bij kinderen is de wervelkolom nog soepel en kan de aandoening goed worden behandeld. De wervelkolom van een volwassene is een stuk stijver.
Maar hoe weet je nu of je kind scoliose heeft? Bij scoliose met grotere bochten kun je dit goed zien:
-
De rug is niet recht
-
De schouders en schouderbladen staan niet op gelijke hoogte
-
De taille is links en rechts niet gelijk
Bij een minimale kromming vallen dit soort kenmerken minder of niet op. Als je kind ook geen pijn heeft, is de kans groot dat je scoliose niet eens opmerkt. Vaak ontdek je dit bij toeval en neem je pas actie als de kromming erger wordt en dus zichtbaarder is. Dat gebeurt bij kinderen vaak tijdens de groeispurt, zo rond de pubertijd.
Ontdek scoliose bij je kind met de buktest
Vroeger werd scoliose vaak ontdekt bij het onderzoek van een schoolarts door middel van de buktest. Kinderen op de basisschool gaan in principe twee keer naar de jeugdarts of jeugdverpleegkundige van de GGD: in groep 2 (5 jaar) en groep 7 (10-11 jaar). Helaas wordt deze buktest sinds 2014 niet meer gedaan bij de screening door de jeugdarts. Dit zorgt ervoor dat scoliose bij veel kinderen een toevallige ontdekking is.
Als ouder is het daarom slim om je kind thuis eens de buktest te laten doen. Dit doe je zo: laat je kind vooroverbuigen. Zorg dat de armen en benen van je kind gestrekt zijn en dat hij zijn handpalmen tegen elkaar drukt. Ga achter je kind staan en kijk naar zijn rug. Bekijk zijn rug dan vanaf de zijkant. Heeft je kind scoliose dan kun je een bochel zien, net als op onderstaande afbeelding.
Buktest via moeder Monique van der Velden
Soms kan een verschil in beenlengte een vertekend beeld geven. Daarom is het slim om de buktest ook zittend uit te voeren waarbij de knieholte tegen de rand van de stoel drukt terwijl je kind naar voren bukt. Als de kromming in de wervelkolom verdwijnt als je kind op de stoel zit, kan een verschil in beenlengte dus de oorzaak van de kromming zijn. Een simpel inlegzooltje of hakverhoging kan de oplossing zijn.
Twijfel je over de uitkomst van de buktest? Bezoek dan de huisarts of kinderfysiotherapeut. Die beslist of het nodig is om naar de kinderorthopeed te gaan.
Ook is het goed om bij de test te letten op de volgende punten:
• Het hoofd van je kind moet rechtop in het midden staan (en niet overhellen)
• Kijk of de schouders op gelijke hoogte staan.
• Reiken de vingertoppen met afhangende armen even ver?
Soms kun je aan de slijtage van de schoenen en de manier hoe de broek van je kind valt, opmerken dat er iets aan de hand is met de wervelkolom. Misschien slijt de ene schoen sneller dan de ander en hangen de broekspijpen van je kind niet recht. Dit zijn allemaal signalen waar je op kunt letten.
Wat is de behandeling bij scoliose bij je kind?
Merk je dat de houding van je kind anders is, dan is het verstandig om naar de huisarts of kinderfysiotherapeut te gaan. De huisarts kan jullie eventueel doorverwijzen naar een kinderorthopeed. Hier wordt de rug van je kind onderzocht en indien nodig wordt er een röntgenfoto gemaakt om te zien hoe groot de kromming is.
Vaak wordt er na een half jaar of een jaar nogmaals een foto gemaakt om te kijken of de hoek van de bocht erger is geworden. De orthopeed beslist vervolgens welk type behandeling het beste is op dat moment. Om te zorgen dat de scoliose niet erger wordt of misschien wel minder wordt, zijn er verschillende soorten behandelingen.
Röntgenfoto van scoliose in de rug
Wat te doen bij een lichte scoliose?
Als je kind een lichte vorm van scoliose heeft, wordt met oefentherapie de lichaamshouding verbeterd en geleerd om de spieren van de rug aan te spannen. Zo wordt ook de ademhaling en conditie verbeterd.
Blijven oefenen en bewegen is bij kinderen met scoliose heel belangrijk, omdat ze nog in de groei zitten en zowel lichamelijk als geestelijk veel ontwikkeling doormaken. Je kunt hiervoor terecht bij een kinderfysiotherapeut of mensendiecktherapeut die zich heeft gespecialiseerd in kinderen.
Lees ook: Zo boost je het zelfvertrouwen van je kind
Wanneer een brace bij scoliose bij je kind?
Neemt de scoliose bij je kind opeens snel toe, of heeft hij veel last van zijn rug? Dan kan de orthopeed kiezen voor een brace of gipskorset. Hiermee wordt geprobeerd om de kromming met minstens de helft te laten afnemen. Zo'n brace zit strak, heeft veel drukpunten en zit niet heel fijn.
Als je kind is uitgegroeid, is een brace niet meer nodig. Het hangt af van de ernst van de scoliose of de brace de hele dag of alleen tijdens het slapen moet worden gedragen.
Wanneer vindt een operatie plaats?
Is de scoliose ernstig of denkt de arts dat de kromming groter kan worden, dan kan je kind er mogelijk aan worden geopereerd. Tijdens de operatie wordt de ruggengraat zo goed mogelijk gecorrigeerd met schroeven en staven. Dit is een behoorlijk zware en ingrijpende operatie. De meeste kinderen blijven vijf tot negen dagen in het ziekenhuis en mogen daarna thuis herstellen. Na zo'n drie tot zes weken mag je kind meestal weer naar school.
Geneesgt scoliose bij je kind vanzelf?
Scoliose verdwijnt in sommige gevallen vanzelf tijdens de groei. Maar de meeste vormen van scoliose zijn blijvend. Ook na oefentherapie, een brace of een operatie zal de scoliose niet helemaal verdwijnen of 'genezen'. Het doel van deze behandelingen is vooral om te zorgen dat de scoliose niet erger wordt en een balans te vinden waarin je kind zo min mogelijk pijn heeft en in de bewegingen wordt beperkt.
Lees ook: Risicovol spelen: dit leert je kind ervan
En daarna?
Of de behandeling gestopt kan worden, hangt van veel dingen af: de leeftijd van je kind, de soort scoliose en de soort behandeling die hij heeft gekregen. Is je kind geopereerd en goed hersteld, dan heeft hij in principe geen behandeling meer nodig. Wel moet hij af en toe ter controle terug naar het ziekenhuis.
Wat is de impact van scoliose op latere leeftijd?
Wat de impact van scoliose is op het leven van je kind is moeilijk te zeggen. Dit verschilt per kind. Hoewel je met scoliose alles mag, betekent dit niet dat je ook alles kunt.
Het ene kind kan best goed omgaan met scoliose en heeft er niet veel last van, maar een ander zal misschien veel last hebben. Het is vooral belangrijk om je kind ondanks de scoliose veel te laten bewegen. Zoek een sport die hij leuk vindt, laat hem lekker buitenspelen of maak samen wandelingen.
Lees ook: Wat leert je kind van bewegen?
Bronnen: Scorliose vereniging, Maastricht UMC
