Recht op zwangerschapsverlof
Voor de een is het een heerlijk vooruitzicht om een paar maanden niet te werken. De ander vindt het nog best lastig. Misschien ligt er nog een stapel to-do's, of ga je je werk en je collega's missen.
Hoe dan ook, je gaat uiterlijk vier weken voor de komst van je kind met zwangerschapsverlof en minimaal tien weken na de bevalling weer aan het werk (tenzij je de laatste weken verlof gespreid opneemt, waarover verderop meer). Zo kun je al je aandacht richten op de laatste loodjes, de bevalling, je baby, je herstel en je (nieuwe) moederrol.
Wat is zwangerschapsverlof en bevallingsverlof?
Je werkgever is wettelijk verplicht om je in totaal 16 weken zwangerschapsverlof en bevallingsverlof te geven als je een baby krijgt. Zwangerschapsverlof duurt tot en met de dag van je bevalling, bevallingsverlof gaat daarna in. Deze hele periode krijg je doorbetaald. Je krijgt dan via je werkgever een uitkering van het UWV, die in principe even hoog is als je salaris. Zo is het geregeld in de Wet arbeid en zorg (Wazo).
Je mag je zwangerschapsverlof zes tot vier weken voor de dag na je uitgerekende datum laten ingaan. De dag nadat je baby is geboren, begint je bevallingsverlof. Dit duurt minimaal tien weken. In totaal krijg je dus minimaal zestien weken doorbetaald vrij als je een baby krijgt. Of je je zwangerschapsverlof zes, vijf of vier weken voor je uitgerekende datum laat ingaan, mag jij zelf bepalen.
Later stoppen met werken
Voel je je fit, geniet je van je werk en mag je zwangerschapsverlof wat jou betreft best later ingaan? Dan mag je het uitstellen tot uiterlijk vier weken voor de dag na je uitgerekende datum. Wat je minder opneemt dan zes weken, mag je optellen bij je bevallingsverlof. Dat duurt dan dus langer dan tien weken. Sommige vrouwen vinden het een fijn idee om juist langer vrij te zijn als de baby er is.
Eerder beginnen met werken
De eerste zes weken na de bevalling heb je aaneengesloten bevallingsverlof. De weken die daarna overblijven, mag je ook gespreid opnemen. Als je het wilt, kun je dus op z'n vroegst zes weken na de bevalling weer gedeeltelijk gaan werken. De overgebleven verlofdagen moet je wel binnen dertig weken opnemen, en dit gaat in overleg met je werkgever.
Wil je je bevallingsverlof flexibel opnemen? Dan moet je dit uiterlijk drie weken na de bevalling aan je werkgever laten weten. Hij mag je verzoek alleen afwijzen als het bedrijf erdoor in ernstige problemen komt. Je zwangerschapsverlof kun je niet gespreid opnemen, dit zijn altijd vier tot zes aangesloten weken.
Eerder of later bevallen: wat zijn je rechten tijdens het zwangerschapsverlof?
De normale zwangerschapsduur is 37 tot 42 weken en maar 4 procent van de baby's wordt geboren op de uitgerekende datum. Waarschijnlijk beval je dus daarvoor of daarna. Komt je baby eerder dan de uitgerekende datum, dan mag je de dagen zwangerschapsverlof die je daardoor misloopt bij je bevallingsverlof optellen. Dat wordt dan dus langer, want in totaal heb je recht op zestien weken zwangerschapsverlof en bevallingsverlof.
Komt je baby na de uitgerekende datum, dan duurt je zwangerschapsverlof ook langer. Deze extra tijd gaat niet van je bevallingsverlof af, je hebt nog steeds rechten op tien weken verlof na de bevalling. In totaal kun je dus nooit minder dan zestien weken verlof krijgen, maar wel méér.
Zwangerschapsverlof tweeling
Ben je zwanger van een tweeling? Dan heb je recht op extra zwangerschapsverlof. Je krijgt dan acht tot tien weken zwangerschapsverlof (in plaats van vier tot zes weken) en minimaal tien weken bevallingsverlof. Je kunt er in dit geval voor kiezen om tien tot acht weken voor je uitgerekende datum met verlof te gaan. Het totale meerlingzwangerschapsverlof is twintig weken.
Meer weten? Dit zijn de regels rondom meerlingenverlof
Zwangerschapsverlof berekenen
Hoe bereken je je zwangerschapsverlof? Je hebt recht op vier tot zes weken zwangerschapsverlof, inclusief de uitgerekende datum. Wil je zes weken zwangerschapsverlof opnemen? Tel dan zes weken terug vanaf de dag ná de uitgerekende datum, om te weten op welke dag je zwangerschapsverlof ingaat. Bij vier of vijf weken zwangerschapsverlof, tel je vier of vijf weken terug. Wat je minder opneemt dan zes weken, mag je optellen bij je bevallingsverlof.
Lees hier meer over je zwangerschapsverlof berekenen
Bevallingsverlof berekenen
Het begin van je zwangerschapsverlof bereken je aan de hand van de uitgerekende datum, maar het bevallingsverlof begint op de dag na je bevalling. Wordt je baby vóór de uitgerekende datum geboren, dan tel je het aantal dagen tussen de geboorte en de uitgerekende datum op bij je tien weken bevallingsverlof. Je hoeft dus sowieso niet eerder dan tien weken na je uitgerekende datum weer aan het werk.
Wordt je baby ná de uitgerekende datum geboren, dan gaan de tien weken bevallingsverlof op de dag na de bevalling in. De dag waarop je weer begint met werken schuift dan dus ook op. Wanneer je weer begint met werken, is vooraf daarom niet precies te voorspellen, maar pas als je baby is geboren.
Wanneer zwangerschapsverlof aanvragen?
Zwangerschaps- en bevallingsverlof vraag je aan bij je werkgever. Dit moet je uiterlijk drie weken vóór je met zwangerschapsverlof wilt doen (dus minimaal zeven weken voor je uitgerekende datum). Je hebt hiervoor een zwangerschapsverklaring van je verloskundige of je huisarts nodig, waar je uitgerekende datum op staat. Deze verklaring moet je een jaar bewaren in je eigen administratie.
Het is natuurlijk handiger als je al eerder zwangerschapsverlof aanvraagt, zodat je werkgever genoeg tijd heeft om vervanging voor je te regelen. Is je baby geboren, dan moet jij (of je partner) dit officieel uiterlijk op de tweede dag na de geboorte aan je werkgever doorgeven. Denk je dat je na de komst van je kind misschien minder wilt gaan werken? Bespreek dit dan het liefst al ruim voordat je met zwangerschapsverlof gaat.
Uitkering zwangerschapsverlof
Op grond van de Wazo heb je recht op een uitkering die in principe even hoog is als je salaris. Je werkgever vraagt de Wazo-uitkering namens jou aan bij het UWV. Dit moet je werkgever maximaal vier en uiterlijk twee weken voordat je zwangerschapsverlof ingaat doen. In de praktijk wordt jouw salaris dan gewoon doorbetaald, en krijgt je werkgever de uitkering van het UWV.
In sommige gevallen is het handiger als het UWV de uitkering rechtstreeks aan jou betaalt, bijvoorbeeld wanneer je contract afloopt tijdens je zwangerschapsverlof. Dit overleg je met je werkgever, zodat hij dit bij de aanvraag kan doorgeven aan het UWV.
Bevallings- en zwangerschapsverlof hebben geen gevolgen voor je vakantiegeld en eventuele overige vaste salariscomponenten. Ook de opbouw van je vakantiedagen gaat gewoon door.
Wat als je meer verdient dan het maximum dagloon?
De uitkering is dus in principe even hoog als je salaris, maar er geldt wel een maximum dagloon dat wordt vergoed. In 2024 is dit vastgesteld op € 274,44 bruto per dag. Als je meer verdient dan het maximum dagloon, is je werkgever niet verplicht om je uitkering aan te vullen, tenzij dit in de cao of arbeidsovereenkomst staat. Meestal betalen werkgevers het salaris volledig door tijdens het zwangerschaps- en bevallingsverlof, ook al is de uitkering van het UWV lager.
Rechten zwangerschapsverlof voor zzp'ers
Als je zelfstandig ondernemer bent, heb je ook recht op zwangerschapsverlof en bevallingsverlof. Dit is geregeld in de Zelfstandige en Zwanger-regeling (ZEZ). Je krijgt in totaal minimaal zestien weken een ZEZ-uitkering rondom de geboorte van je kind.
De hoogte van de ZEZ-uitkering is maximaal honderd procent van het bruto minimumloon (in 2024 is dit € 2.069,40 per maand). Je moet het jaar ervoor minimaal 1225 uren hebben gewerkt om de maximale uitkering te krijgen. Heb je minder gewerkt, dan is de hoogte van de uitkering afhankelijk van je winst in het voorafgaande jaar.
Je moet de ZEZ-uitkering zelf aanvragen UWV.nl. Dat kan vanaf 24 weken zwangerschap en je moet het uiterlijk twee weken voordat je het zwangerschapsverlof wilt laten ingaan aanvragen.
Zwangerschapsverlof als je een uitkering krijgt
Als je een WW-, Ziektewet- of loongerelateerde uitkering krijgt, heb je ook recht op minimaal zestien weken zwangerschaps- en bevallingsverlof. Je krijgt in die periode een zwangerschaps- en bevallingsuitkering, die je in één keer aanvraagt via het UWV.
Recht op partnerverlof
Ook partners die in loondienst werken hebben recht op verlof als er een baby komt. Je partner krijgt na de geboorte van jullie kind één werkweek (dus het aantal uren dat hij per week werkt) doorbetaald geboorteverlof. Dit wordt ook wel partnerverlof genoemd. Een partner die vier dagen per week, acht uur per dag werkt, krijgt dus 32 uur doorbetaald verlof. Dit verlof mag hij gespreid opnemen, maar wel binnen vier weken na de geboorte.
Lees ook: Partnerverlof, hoe zit dat precies?
Aanvullend geboorteverlof partner
Na de week geboorteverlof, kunnen partners die in loondienst werken vijf werkweken aanvullend geboorteverlof opnemen (vijf keer het aantal werkuren per week). Dit verlof wordt ook betaald door het UWV en is dus een uitkering. De uitkering is maximaal 70% van het loon van de partner (en maximaal 70% van het maximumdagloon, dat in 2024 is vastgesteld op € 5.969 bruto per maand).
Ook het aanvullend geboorteverlof mag je partner gespreid opnemen, maar wel binnen zes maanden na de geboorte. Je moet dit verlof minimaal vier weken voordat je het wilt laten ingaan aanvragen bij je werkgever. Partners die ondernemer of zzp'er zijn, hebben geen recht op een uitkering voor geboorteverlof.
Calamiteitenverlof
Je partner heeft bovendien recht op calamiteitenverlof. Dit is kort verlof voor spoedeisende persoonlijke omstandigheden. Je partner kan hier gebruik van maken om bij de bevalling te kunnen zijn. Je partner meldt dit verlof bij zijn werkgever en deze mag het verlof niet weigeren als de reden gegrond is, zoals bij een bevalling.
Soorten verlof rondom een bevalling
Nog even op een rijtje welke soorten verlof er zijn rondom de komst van een kind:
Voor de bevalling heb je recht op zes weken zwangerschapsverlof, teruggerekend vanaf de dag na de uitgerekende datum. Als je wilt, mag je doorwerken tot vier weken voor de uitgerekende datum.
Vanaf de geboorte van je baby heb je recht op tien weken bevallingsverlof.
Calamiteitenverlof. Hierop heeft je partner recht om bij de bevalling te kunnen zijn.
Geboorteverlof. Partners kunnen na de geboorte één keer het aantal werkuren dat ze in een week werken opnemen, en daarna nog maximaal vijf weken aanvullend geboorteverlof.
Werk afronden voor zwangerschapsverlof
Voor veel vrouwen is de periode voor het zwangerschapsverlof hectisch. Je moet nog taken afronden of overdragen en misschien een vervanger inwerken. Bereid je daarom op tijd voor. Maak een overzicht met wat je allemaal zelf moet afronden, wie wat van je gaat overnemen en wanneer je deze taken overdraagt.
Probeer de laatste werkweken voor je zwangerschapsverlof toch ook rustig aan te doen. Zwanger zijn kost veel energie. Ben je na een werkdag moe, plan dan niks meer in de avond. Voel je niet schuldig tegenover collega's als je eens nee moet zeggen en trek aan de bel als je werk je te veel stress geeft. Zo kun je samen met je werkgever kijken hoe je de laatste periode voor je verlof kunt invullen zodat je het aankunt.
Wennen aan zwangerschapsverlof
En dan ben je ineens hele dagen thuis, terwijl iedereen doorwerkt. Het is normaal als het niet direct lukt om van werkdrukte om te schakelen naar ontspanning. Misschien voel je je onrustig, of heb je de neiging om je dagen vol te plannen met koffiedates, winkelen voor de babykamer of het voorbereiden van de bevalling. Vergeet niet dat leuke dingen ook energie kosten. Terwijl je lichaam deze laatste weken zwangerschap juist meer rust vraagt.
Geef jezelf de kans om in de ontspanmodus te komen. Boek een zwangerschapsmassage, doe dutjes of een wandelingetje in de natuur. Bedenk dat het in je voordeel werkt om uitgerust aan de bevalling te beginnen. Bovendien herstel je daarna makkelijker als je de weken ervoor wat energiereserves hebt opgebouwd.
Leestip: 12 leuke tips voor je zwangerschapsverlof
Ziek tijdens zwangerschapsverlof
Word je ziek tijdens je zwangerschaps- of bevallingsverlof? Geef dit dan aan bij je werkgever. Je hoeft niks aan het UWV door te geven en je uitkering loopt gewoon door.
Feestdagen tijdens zwangerschapsverlof
Bij zwangerschaps- en bevallingsverlof wordt geen rekening gehouden met feestdagen. Als er in de periode dat jij verlof hebt een feestdag is, mag je daarvoor geen extra dag bij je verlof optellen.
Meer weten over je rechten tijdens het bevallings- en zwangerschapsverlof?
Meer informatie over zwangerschapsverlof en bevallingsverlof staat op Rijksoverheid.nl. Meer over de WAZO-uitkering, de ZEZ-uitkering en de uitkering van partnerverlof en aanvullend geboorteverlof, vind je op de website van het UWV.
Het Juridisch Loket
Bij het Juridisch Loket kun je altijd terecht voor gratis advies over verlof en over nog veel meer zaken.
Bronnen: Rijksoverheid.nl, UWV.nl
