'Het was niet mijn plan was om alleenstaande moeder te worden. Ik ben heel lang samen geweest met de vader van mijn zoon, maar wij zijn uit elkaar gegaan tijdens de zwangerschap. Hij is nog steeds betrokken bij de opvoeding van mijn zoon en we zijn op een heel goede voet met elkaar, wat natuurlijk helpt.
Toch merk ik, zeker als ik met mijn kind buiten ben, me vaak wordt gevraagd waar mijn man is. Andere mensen zien het toch vaak als een plan B-scenario. Het boek is voortgekomen uit die verwondering over het verschil tussen hoe anderen of de maatschappij mijn situatie zien en hoe ik dat zelf ervaar.
Lees ook: De gezinnen van 2024: waarom het achter de voordeur vaak anders is dan cijfers laten zien
Hoe de stereotypen ontstonden
Als je het gezin van nu vergelijkt met dat van de negentiende eeuw, zie je dat er door de industrialisatie veel is veranderd. Het werk van mannen verschoof van het huis naar de fabrieken, wat zorgde voor een duidelijke scheiding tussen betaald werk buitenshuis en de zorgtaken thuis, die voornamelijk door vrouwen werd verricht.
Voor die tijd woonden gezinnen vaak samen met meerdere generaties, en de zorg voor kinderen werd gedeeld door meerdere familieleden. Als kind had je veel meer mensen om je heen, je grootouders en andere familieleden. Vaak leefden ze samen op een boerderij, waar de verzorging van de kinderen in de handen lang van meerdere personen. Het was dus niet zo dat de moeder zich daar exclusief mee bezighield.
Een cultureel ideaal
Met de scheiding ten tijde van de industrialisatie ontstonden ook de stereotypen van vrouwen als zorgzaam en mannen als ambitieus. Deze rolverdeling leeft nog steeds voort, zelfs in gezinnen waar beide ouders evenveel buitenshuis werken. Vaak zijn het toch de moeders die meer verantwoordelijkheid voelen voor de zorg.
Het traditionele gezin, twee ouders bij elkaar in een huis met kinderen, is een cultureel ideaal. Je ziet het overal om ons heen, bijvoorbeeld aan hoe onze huizen gebouwd zijn. Die zijn allemaal ontworpen met het idee dat je als gezin met twee ouders leeft.
Ook als je kijkt naar hoe het met de kinderopvang en verlof is geregeld, wordt vaak uitgegaan van een situatie met twee ouders waarin de moeder vaker thuis is en meer huishoudelijke taken op zich neemt.
Lees ook: Taakverdeling thuis: zo maak je van de to-dolijst in je hoofd een gedeelde verantwoordelijkheid
Schaamte
Ik heb me door dit stigma best vaak geschaamd. Het heeft tijd gekost voordat ik makkelijk kon zeggen: ik doe het nu grotendeels alleen. Met mij en mijn zoon gaat het heel goed. Ik ben superblij met hem, en ik ben als moeder heel gelukkig. Dus waarom wordt dit dan toch gezien als niet 'de beste' situatie? Terwijl alleenstaand ouderschap voor veel mensen de realiteit is.
Veel ouders gaan op een gegeven moment scheiden waardoor er veel mensen zijn die als co-ouders kinderen opvoeden, in een samengesteld gezin wonen, of alleen een kind krijgen. Toch kleeft er een stigma aan, of wordt gedacht dat het niet het allerbeste scenario is.
Meer ondersteuning vanuit overheid
Om het stigma te doorbreken moet er meer financiële ondersteuning komen, met name voor alleenstaande ouders met een lager inkomen. Het is geen toeval dat de helft van de ouders die getroffen zijn door het toeslagenschandaal alleenstaand is.
Er gaat dus duidelijk iets mis, en dat vind ik het meest urgente probleem. Het zou mooi zijn als, naarmate de situatie verbetert, ook het stigma vermindert. Zelf hoop ik hieraan bij te dragen door erover te praten en te laten zien dat er juist veel mooie kanten zijn aan het alleenstaand ouderschap.
Lees ook: Steeds meer gezinnen hebben moeite met rondkomen: hier kun je terecht
Relatie is niet altijd beter
Mensen nemen vaak aan dat alleenstaand ouderschap zwaar, moeilijk en vermoeiend is, of dat ik me eenzaam voel. Wat ik opvallend vind, is dat diezelfde mensen vaak klagen over hun eigen huwelijk of relatie, waar ook niet alles altijd rozengeur en maneschijn is. We weten allemaal dat het opvoeden van jonge kinderen en het onderhouden van een relatie een enorme uitdaging kan zijn.
Toch wordt er vaak van uitgegaan dat een relatie beter is. Ik krijg veel berichten van alleenstaande ouders die het prettig vinden om te horen dat ik ook de positieve kanten van alleenstaand ouderschap zie. Natuurlijk is mijn ex er geregeld in het weekend, maar ik doe het meeste werk zelf. Hoewel dat veel lijkt, heb ik ook volledige controle. Als ik weg wil, regel ik een oppas en ga ik zonder discussies, iets wat ik bij veel stellen wel zie.
Alles heeft zijn voor- en nadelen, en dat is voor mij het belangrijkste: ik vind niet dat het ene beter is dan het andere. Misschien ontmoet ik ooit een nieuwe partner, dat kan altijd. Voor vrouwen die graag moeder willen worden, zou ik zeggen: je hoeft dit niet te koppelen aan een romantische relatie. Als het goed voelt, ga ervoor. Wie weet komt die partner later alsnog.
Lees ook: Uit elkaar: dit zijn de meestgestelde vragen van ouders over scheiden
Ruimte voor alle gezinsvormen
Ik hoop dat het traditionele gezin nog steeds zal blijven bestaan, maar als één van de vele opties om kinderen op te voeden, en niet per se als de norm of het ideaal.
Het zou jammer zijn als de politiek uitsluitend dat model blijft ondersteunen, want er zijn veel andere manieren waarop het gezinsleven ook succesvol en prettig kan zijn. Het gaat erom dat er ruimte is voor alle gezinsvormen, zonder dat één als beter wordt gezien dan de ander.'
