Na een langdurig adoptietraject kregen Ronald en Annemieke van de Waerdt begin vorig jaar eindelijk het verlossende telefoontje. ,,We werden de ouders van drie kinderen uit Hongarije: een meisje van 7, haar broertje van 5 en hun jongste zusje van 3."
Hun kinderen kenden een moeilijke start in het leven: biologische vader overleden, moeder leidde een zwervend bestaan en kon het hoofd niet boven water houden. ,,Onze kinderen hebben drie jaar in een pleeggezin gezeten", vertelt Van de Waerdt. Daar zijn ze slecht behandeld. Wat hen allemaal is overkomen? ,,Dat vertel ik liever niet. We willen voorkomen dat ze een stempel krijgen."
Vergelijk dat met nu, glundert de Amersfoortse vader. ,,Ze zijn ontzettend gelukkig, vrolijk, lief en ja, soms ondeugend. Allemaal zitten ze op de basisschool en praten ze inmiddels fantastisch Nederlands." Van de Waerdt en zijn vrouw zijn minstens zo gelukkig. ,,Wij hadden al lang een kinderwens, helaas lukte dat niet op natuurlijke wijze. Het is fantastisch om papa en mama te zijn."
Lees ook: Een kind adopteren uit het buitenland mag niet meer
Uitzichtloze omstandigheden
Het illustreert hoe waardevol adoptie kan zijn, wil Van de Waerdt maar zeggen. Natuurlijk spelen ook egocentrische motieven een rol. ,,Maar dat is het echt niet alleen. Wij zijn in Nederland zo welvarend. Door te stoppen met buitenlandse adopties worden kinderen die in uitzichtloze omstandigheden opgroeien nu aan hun lot overgelaten. Persoonlijk vind ik dat asociaal."
Van de Waerdt is dan ook erg kritisch op demissionair minister Weerwind (Rechtsbescherming) en het kabinet. Om het geheugen op te frissen: de afgelopen jaren is de Nederlandse houding radicaal veranderd. Eerst bracht de commissie-Joustra in 2021 grote misstanden bij vroegere adopties aan het licht. Het kabinet besloot als reactie daarop tot een tijdelijke adoptiestop. Later werd het hierheen halen van kinderen toch weer mogelijk, zij het onder strenge(re) voorwaarden. Nu stopt Nederland er toch totaal mee, werd pas bekend.
Op basis waarvan, vraagt Van de Waerdt zich af. ,,Natuurlijk is het schrijnend om te lezen over kinddiefstallen, onrechtmatige procedures en het grote leed dat biologische ouders en adoptiekinderen is aangedaan. Maar Joustra's rapport betreft de jaren 1968-1998. Dat is ruim een kwart tot een halve eeuw geleden."
De misstanden rond adopties zijn schrijnend, maar dateren van minstens 25 jaar geleden
Ronald de Waerdt, adoptieouder
Hij wijst op het Haagse Adoptieverdrag uit 1995. Adoptieprocedures zijn sindsdien aanmerkelijk verbeterd. ,,Prima dat het kabinet wil stoppen, maar doe dat dan op basis van recent onderzoek. Wie zegt dat er nu nog misstanden zijn?" Dat laatste mag waar zijn, de commissie-Joustra oordeelde wel dat er in het huidige adoptiestelsel nog steeds 'inherente kwetsbaarheden' zitten.
Van de Waerdt en zijn vrouw leven enorm mee met stellen die hun adoptiewens nu in rook zien opgaan. ,,Wij waren gelukkig net op tijd, anderen niet." De afgelopen jaren voelde hij de houding naar adoptieouders al killer worden. ,,We moesten door allerlei hoepels springen, waarvan we vooraf niet wisten of het de juiste waren."
Lees ook: Het leukste buitenspeelgoed per leeftijd
Bijna crimineel
Zo is voor adoptie van drie kinderen een goedkeuringsbesluit nodig, waarbij de Raad voor de Kinderbescherming een toetsing uitvoert. ,,Alleen heeft de Raad zich al meermaals uitgesproken tegen adoptie uit het buitenland. Hoe onafhankelijk is zo'n toets dan? Toen wij op gesprek moesten, hoorden we dat twee andere stellen net waren afgewezen. De moed zinkt je dan in de schoenen." Het is slechts één voorbeeld, stelt hij. ,,Je krijgt het gevoel bijna crimineel te zijn als je wilt adopteren."
Met zijn pleidooi wil Van de Waerdt een tegengeluid laten horen. Een geluid dat volgens hem nauwelijks in de media of in politiek Den Haag hoorbaar is. Het is ook de reden dat hij vorige maand een e-mail naar SP-kamerlid Michiel van Nispen stuurde. Zijn aangenomen Kamermotie vormde de directe aanleiding voor minister Weerwind om te stoppen met buitenlandse adopties. ,,Dat die motie is aangenomen, doet me veel pijn."
Van Nispen stuurde een nette e-mail terug, vertelt hij. ,,Dat waardeer ik, maar helaas ging hij inhoudelijk nauwelijks op mijn argumenten in."
Je krijgt het gevoel bijna crimineel te zijn als je wilt adopteren
Ronald de Waerdt
Van de Waerdt breekt nogmaals een lans voor verantwoorde adoptie. Adoptie is heus niet alleen rozengeur en maneschijn, zegt hij, maar de pro's zijn groter. ,,Onze kinderen zijn uit hun oude leven gehaald, hun oude taal, hun oude school. Dat was best moeilijk. Maar ze hebben nu een toekomst. Kinderen zijn bovendien zo flexibel, dat is ongelooflijk."
Aantal adopties gedecimeerd
Nederland mag dan stoppen met buitenlandse adopties, het aantal kinderen dat bij Nederlandse adoptieouders terechtkomt, daalt sowieso al een kwart eeuw. Deden er in 2002 nog liefst 3049 stellen een adoptieverzoek, vorig jaar waren dat er slechts 296, blijkt uit het rapport Cijfers Interlandelijke Adoptie 2023. Het aantal kinderen dat bij Nederlandse adoptieouders belandde, ging van 1130 naar 50.
Vele factoren spelen een rol. De aandacht voor ernstige misstanden in het verleden, zoals kinderhandel, vervalsing van documenten, fraude en corruptie, heeft hieraan bijgedragen, maar dit is zeker niet de enige factor. Zo zijn de omstandigheden en opvangmogelijkheden voor kinderen in diverse landen aanzienlijk verbeterd. Dan is er het Haagse Adoptieverdrag, dat sinds 1995 van kracht is in Nederland. Het schrijft voor dat adoptie de allerlaatste optie is: eerst moet gekeken worden of een kind bij pleeg- of adoptieouders uit het eigen land kan worden ondergebracht.
Gevolg is dat er minder kinderen ter adoptie worden aangeboden. Maar de daling komt ook door de voortschrijdende medische stand. Dankzij moderne technieken als ivf en reageerbuisbevruchting zien ouders een kinderwens steeds vaker vervuld.
Nederlandse ouders krijgen hun adoptiekinderen het vaakst uit Hongarije, gevolgd door de VS, Taiwan, Thailand en Zuid-Afrika. In november 2022 besloot het kabinet overigens om de adoptierelatie met China, Slowakije, Tsjechië, Peru, Colombia, Burkina Faso, Haïti en de Verenigde Staten af te bouwen. Deels omdat kinderen daar prima zelf op te vangen zijn, zoals in de VS en China, en bij andere landen omdat de procedures niet op orde zijn.
Slechts vier organisaties hebben nog een vergunning om te bemiddelen bij adopties: Meiling, A New Way, Wereldkinderen en de Nederlandse Adoptie Stichting. Zij moeten aan strenge voorwaarden voldoen.
