Zondagavond 19.00 uur. Ik heb de hele dag mijn kleuter (5) en peuter (2) geëntertaind, verzorgd en gevoederd en ik ben doodop. Hoewel ik heb genoten van alle lieve lachjes, natte kusjes en poepgrappen, heb ik ook ruzies moeten sussen, driftbuien moeten temperen en eindeloos moeten herhalen dat ik wil dat ze doen wat ik zeg. Kortom: ik kan niet wáchten tot het grut warm onder de dekens in een heel diepe slaap valt.
Er knapt iets
Maar voordat het zover is, is daar nog het avondritueel: tandenpoetsen, plassen, pyjama's aantrekken en een verhaaltje. Helaas gaat dit vaak met veel tegenzin en vind ik dit dus niet het fijnste moment van de dag. Terwijl ik de tandenborstels klaarleg en de oudste roep om te komen poetsen, tekent de jongste inmiddels met stiften een Picasso op de houten eettafel. Inderdaad, niet áán de eettafel, maar erop.
De oudste is niet van plan om ook maar één stap richting tandenborstel te manoeuvreren. Als de twee ook nog ruzie krijgen met elkaar, knapt er iets. Ik gil keihard: 'Kunnen jullie nou g*ddomme niet één keer gewoon doen wat ik zeg?! Ik ben er helemaal klaar mee. Ik wil dat jullie nú naar bed gaan!' Ik zie twee geschrokken gezichtjes. De jongste begint zelfs te huilen. Ik voel me direct enorm schuldig.
Geen wereldramp
Het is niet de eerste keer dat dit gebeurt. Op momenten dat ik er écht doorheen zit, heb ik weleens vaker mijn boodschap gillend overgebracht. Heb ik nu mijn kinderen beschadigd of getraumatiseerd? Marjolein Verhoeven is pedagogisch wetenschapper aan de Universiteit Utrecht en onderzoekt de ontwikkeling en opvoeding van jonge kinderen tussen 0 en 6 jaar.
Ze stelt me gerust. ,,Vrijwel iedereen verheft zijn stem weleens of schreeuwt soms tegen de kinderen. Gebeurt dit niet op regelmatige basis en maak je het daarna weer goed met je kind, is het geen wereldramp."
Stemverheffing versus schreeuwen
Je stem verheffen of schreeuwen is niet hetzelfde, legt ze uit. ,,Een stemverheffing is soms nou eenmaal nodig; bijvoorbeeld om je kind te waarschuwen in een gevaarlijke situatie. Dat gebeurt gecontroleerd. Bij schreeuwen gebeurt het vaak hard(er) en ongecontroleerd, en kun je soms ook dingen zeggen die je liever niet had gezegd."
Oké, die 'g*ddomme' was niet my finest mommy moment. Die proberen we voortaan te mijden. Maar het kan erger volgens de wetenschapper. ,,Bij de vraag of het schadelijk is voor kinderen, gaat het er ook om wát er geschreeuwd wordt."
Lees ook: 13 ouders vertellen hoe ze hun kinderen corrigeren zonder te schreeuwen
Psychologische controle
,,Soms wordt het kind bekritiseerd, wordt het een schuldgevoel aangepraat of wordt hij zelfs uitgescholden. Dat neigt naar psychologische controle: dat je het gedrag van je kind probeert te sturen door op zijn gevoelens en gedachten in te spelen. Denk aan 'ga je schamen', 'ik ben zo teleurgesteld in jou', 'je bent een rotkind' of 'ik praat pas weer tegen je, als je je gedraagt'.
Allemaal boodschappen die uitdrukken: als je je zo gedraagt hou ik niet meer van je of vind ik je niet leuk meer en ben je mijn aandacht niet waard. Daar kan een kind wel degelijk last van krijgen."
Lees ook: Zo ontwikkelt je kind een positief zelfbeeld
Van agressie tot depressie
Gelukkig schreeuw ik niet op regelmatige basis tegen mijn kinderen en heb ik er in the heat of the moment niet eens over getwijfeld om dit soort uitspraken te doen. Dat stelt me enigszins gerust. Want uit diverse wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat de gevolgen voor een kind tegen wie regelmatig geschreeuwd wordt door zijn ouder(s), niet mals zijn.
Op latere leeftijd zou het kunnen leiden tot agressief en defensief gedrag, stemmingsproblemen als depressie en cognitieve problemen zoals concentratiestoornissen. Verhoeven: ,,Het kan dat een kind zelf gaat schreeuwen bijvoorbeeld. Hij heeft tenslotte geleerd dat dit een acceptabele reactie is wanneer je je gefrustreerd voelt of boos bent. Of het kind schiet juist de andere kant op: sommigen trekken zich terug, vertonen conflict vermijdend gedrag en worden onzeker."
Voorkomen en genezen
Natuurlijk wil je dit niet als ouder. Maar ja, momenten van stress en vermoeidheid zijn nou eenmaal inherent aan het ouderschap. Hoe kun je de kans dat je uit je slof schiet zo klein mogelijk maken? ,,Praat erover", aldus Verhoeven. ,,Met je partner, maar ook met andere ouders. Vraag hen wat zij doen om te voorkomen dat ze dusdanig boos of gefrustreerd raken dat ze gaan schreeuwen. Grote kans dat ze zich herkennen in jouw verhaal en je goede tips kunnen geven.
Wat ook kan helpen is minder van jezelf eisen. Is het echt zo erg als je kinderen vijf minuten later op bed liggen? Probeer daarnaast duidelijk te zijn tegen je kind voordat je je kookpunt gaat bereiken. En denk na hoe je ervoor kunt zorgen dat je tijdens momenten dat je snel geïrriteerd bent – bijvoorbeeld tijdens de avondspits –, nog wat energie over hebt."
Lees ook: 'Millennialouders leggen de lat hoog en cijferen zichzelf weg'
Adempauze
,,Bijvoorbeeld door nog een kleine pauze te nemen voordat je de kinderen ophaalt. Of zorg voor wat eten in de vriezer, zodat de avond wat relaxter verloopt. Ook vaste rituelen kunnen helpen, omdat je kind dan weet wat er verwacht wordt." Is het schreeuwen een patroon geworden dat meerdere keren per week of op dagelijkse basis gebeurt, dan is er werk aan de winkel. ,,Schakel dan professionele hulp in zoals een psycholoog of een therapeut."
En mijn kinderen? Die heb ik, eenmaal onder de dekens, toch maar even verteld dat ik heel erg moe was en dat ik niet zo had moeten schreeuwen. Gevolgd door een extra dikke knuffel en een 'sorry'. Verhoeven: ,,Het belangrijkste is dat je kind weet dat, ook als mama boos is, je nog steeds van hem houdt."
