De eerste keer dat ik spijt voelde, gaf ik mijn baby een fles in onze woonkamer en klom onze peuter op mijn schoot erbij. Ik was moe, want sliep al weken maar een halve nacht. Mijn peuter ging jengelen en ik dacht: het is pas twaalf uur 's middags.
Ineens werd ik overspoeld door een wanhopig gevoel en ik kreeg moeilijk adem. Hoe houd ik het vol tot vanavond? Haal die kinderen van me af. Ik wilde naar buiten rennen, maar deed dat niet want dan waren zij alleen. Ik dacht: ik kan dit niet meer.
Te veel gevraagd
'Dit soort vluchtgedachten hoor ik vaker van ouders', zegt Froukje Groenveld, klinisch psycholoog bij Meja Centrum Zwangerschap Psyche, specialist in problematiek rondom zwangerschap en ouderschap. 'Het ouderschap is zo'n gigantische transitie. Er verandert veel in korte tijd: lichamelijk, psychisch, relationeel. Tegenstrijdige gevoelens en gedachten horen daarbij.
Je kunt heel veel van je kind houden en tegelijkertijd het ouderschap bij vlagen verstikkend vinden. Zeker in onze individuele samenleving, waarin de norm is dat je als koppel de opvoeding voor het grootste deel op je neemt. Het is te veel gevraagd. Historisch gezien, en ook in andere culturen, is het veel normaler om kinderen met een gemeenschap op te voeden.'
Lees ook: Puberteit heftig? De verandering van vrouw naar moeder is net zo ingrijpend
Omgekeerd verlangen
Wat je niet moet doen, is direct denken dat je een slechte ouder bent en dat je bij je kinderen weg wilt. Wees mild voor jezelf en onderzoek de gedachte, stelt Groenveld. 'Vraag jezelf af waarom je dit denkt. Waar komt je vlucht- of spijtgedachte vandaan? Wat overvraagt je op dat moment?
Spijt is omgekeerd verlangen. Wat zou je het liefst willen? Oppashulp, slaap of heb je iets anders nodig? Zodra je dat weet, kun je erom vragen. En kun je het overweldigende gevoel ook voorkomen, doordat je nu weet wat jij nodig hebt.'
Huilen bij de deur
Klinkt logisch, maar ernaar handelen is in de praktijk vaak moeilijk omdat we onszelf niet toestaan dit soort dingen te denken. Dat weet ook Hanna (37), die lange tijd haar spijtgedachten wegdrukte. 'De overgang van één kind naar twee voelde alsof ik mijn vrijheid verloor. Eén neem je makkelijk mee, maar bij twee bepalen zij hoe de dag gaat. Ik kon niet meer doen wat ik wilde.
Hoewel ik dit sterk en regelmatig voelde, drukte ik dit weg. Want ik heb toch zelf voor kinderen gekozen? Ik wilde ook graag iets voor mezelf doen, maar deed dat niet omdat ik me dan schuldig voelde. Als ik 's avonds naar yoga wilde, stonden twee kinderen te huilen bij de deur. Ik kon het niet.'
Lees ook: 28x wat je ontdekt als je tweede kind is geboren
Zo opgesloten
Het wegdrukken van haar gevoelens leidde uiteindelijk tot een uitbarsting. 'Ik wilde op kraamvisite bij een vriendin en mijn kinderen zouden meegaan, maar ze bleven maar treuzelen. Dat doen ze vaker, maar dit keer was het de druppel. Ik wilde gewoon vertrekken, maar door hen kon dat niet. Ik voelde me zo opgesloten.
Toen dacht ik: was mijn leven maar anders. Ik heb zelfs geschreeuwd: 'Jullie verpesten mijn leven!' Ik voelde me meteen schuldig toen ik het zei, maar het was wél het gevoel dat ik had en niet meer kon onderdrukken. Ik ben alleen in de auto gestapt en heb daar geschreeuwd en gehuild.'
Een offer
Het veroordelen van gedachten als 'slecht' blokkeert, volgens Groenveld. 'Als je negatieve gevoelens te lang opkropt, kunnen ze op een andere manier een uitweg zoeken. Als vluchtgedachte, maar ook in de vorm van een paniekaanval, depressie of lichamelijke klachten.'
Als je ze wél nieuwsgierig durft te bekijken, kunnen ze je richting geven. 'Wat helpt is mensen opzoeken waarmee je op dit vlak kunt verbinden. Ik hoor zelden dat er ouders zijn die het ouderschap alleen maar prachtig vinden. Praat erover, het liefst met humor. Als we er de draak mee kunnen steken, helpt dat te normaliseren en reguleren.'
Groenveld benadrukt dat kinderen krijgen niet alleen 'ontvangen' is. Je krijgt iets, iets geweldig moois, maar verliest ook iets. 'Spijtgedachten laten ook zien welk offer jij hebt gebracht. Bij de een is het autonomie, bij de ander een carrière. Je weet niet altijd vooraf wat je gaat missen. Het kan ook dat iets aan het ouderschap, of de manier waarop jullie het aanpakken, toch tegenvalt. Blijf er daarom als ouders onderling over praten.'
Lees ook: Aanstaand ouderschap, hoe denken jij en je partner daarover?
Niet bang
Voor Tess (37) is het belangrijk dat ze met vriendinnen uit eten kan, werk heeft en ook zonder kinderen op vakantie gaat. 'Ik word gek met alleen mijn kinderen. Zo'n moeder ben ik niet. Ook met mijn man zit ik te duwen en te trekken: wanneer gaan wij weer iets met z'n tweeën doen? Gewoon even gezellig praten zonder de kinderen erbij.'
Als ze die dingen een tijd niet heeft gedaan, komen de gedachten. 'Helemaal als ik moe ben. Dan kan mijn baby nog zo lief slapen, het feit dat hij een beroep op mij kan doen, voelt dan al zwaar. Dan denk ik: had ik wel aan drie kinderen moeten beginnen? Wanneer stopt dit? Oh help, wat heb ik gedaan.
Ondanks dat ik het regelmatig denk, maakt het me niet bang. Want ik weet: ik ga nooit bij ze weg. Ik wil ze voor geen goud missen. Ik vertrouw erop dat het beter wordt, want ik heb bij mijn andere twee kinderen gezien dat het beter wordt.'
Komen en gaan
In mijn geval kwam mijn vriend de kamer binnen precies op het moment dat ik het niet meer trok. Hij nam mijn peuter van me over en langzaam zakte het overweldigende gevoel. Kort daarop was ons lange weekend weg, zonder kinderen, dat al maanden gepland stond. En bij thuiskomst sliep onze baby door.
De volgende keer dat mijn kinderen allebei op mijn schoot zaten, zij met elkaar spelend en lachend, realiseerde ik me dat ik het wel kan. Dat gedachten komen en gaan. En dat ik zelf kan kiezen wat ik daarmee doe.
Vanwege het taboe op spijtgevoelens over het ouderschap zijn de namen van de interviewkandidaten geanonimiseerd. De echte namen zijn bij de redactie bekend.
Spijt van het moederschap
Vanwege het grote taboe is weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar spijtgevoelens over het ouderschap. Orna Donath is het wel gelukt. In het boek Spijt van het moederschap lees je de uitkomsten van haar kwalitatieve onderzoek. Ze sprak 23 moeders van verschillende generaties over hun spijtgevoelens. Waar het vandaan komt, blijkt enorm uiteenlopend te zijn. Het gaat erom waar de spijt voor staat. Wat ze verloren zijn sinds ze moeder zijn.
Meer lezen? Bloed, pijn en twijfels: tobbende moeders zijn de nieuwe literaire helden
/81a69a46875743e79073ca887da9e823/image.jpg)
/eeada09639e74903be286aaf52d7b2ca/image.jpg)
/a7d24ab4de4a42378ac4ebcef44a553a/image.jpg)
/e5c9de2048eb4ff49dc26e1ae9eaa505/image.jpg)
/abf5b96f8d1c4961b19e3034c9669e04/image.jpg)
/3c8f2309186d40f2a4cf4ad781d45a66/image.jpg)
/b1c3408f876a4a9db912951f5c7fd4fb/image.jpg)
