Een leeswaarschuwing zou niet misstaan bij sommige delen uit Oersoep van Bregje Hofstede. Alleen hoofdstuk één al van deze roman, waarin een bevalling zo rauw wordt beschreven dat het niemand onberoerd laat - zeker niemand die zelf ooit baarde.
'Dit kan niet dit kan niet dit kan niet dit kan niet dit kan niet' - en dat een pagina lang, tot de inkt vervaagt en je weer even terug bent bij je eigen bevalling. De pijn, het bloed, de pijn, de bijna niet te bevatten fysieke (en psychische, daarover zo meer) transformatie naar moeder, en hadden we de pijn al genoemd?
Past bij de generatie van millennials
Jongeren van nu twijfelen over hun kinderwens, schreven we eerder al op basis van meerdere onderzoeken. En dat is ook te zien in de literatuur: veelal jonge vrouwelijke auteurs schrijven over hun getwijfel over kinderen krijgen en mocht het er toch van komen, over de fase daarna.
Want dan wordt ook veel gepiekerd: waar blijf ík in dit nieuwe leven met kind? En wat als me daaraan overgeven niet lukt? Alles draait om het idee dat je gewoon niet weet waar je aan begint, en dat is natuurlijk ook best een beangstigende gedachte. Er is een unheimisch gevoel van jezelf kwijtraken, of in ieder geval jezelf opnieuw moeten uitvinden als er nieuw leven boven jou op je eigen prioriteitenlijst komt te staan.
Psycholoog Kirsten Bilderbeek zegt in dit artikel over millennialouders dat zelfopoffering het meest besproken thema in haar praktijk voor (aanstaande) ouders is. Voor een generatie die toch al last heeft van chronische keuzestress is de kinderkwestie met biologisch ingebouwde deadline natuurlijk heel gemeen. Door erover te tobben, eigen je jezelf de kwestie weer enigszins toe. En waar vervolgens iets verwekt is, moet wat verwerkt worden.
Wij maakten al een boekenlijstje voor wie twijfelt over zijn kinderwens: deze boeken helpen je met die grote levensvraag
Tobbende moeders
De 'moederboeken' die nu verschijnen zijn niet per se gezellig of gemakkelijk. Het zijn fysieke verhalen, er is veel pijn en bloed, en het zijn filosofische romans waarin niet zelden grote denkers worden geciteerd en bevraagd. Het zijn intuïtief gedreven, existentialistische zoektochten, vol taalexperimenten die daarbij passen.
En dit levert veel moois op dat niet alleen iets zegt over een nieuwe generatie schrijvers, feministen en moeders. Ze onderzoeken hun lichaam en geest en willen zich verbonden voelen, in de eerste plaats met zichzelf. Maar deze romans kunnen (aanstaande) ouders die worstelen met het ouderschap ook helpen. Je bent niet alleen.
Boekenrecensent Charlotte Remarque signaleerde de trend van de tobbende millennialmoeder in december 2023 al in de Volkskrant. Ze schrijft: 'Het moederschap is tegenwoordig, zeker in de kringen waarin de meeste schrijvers verkeren, zelden iets dat je zomaar overkomt, maar iets waarover je een weloverwogen beslissing moet nemen. Met alle tobberijen van dien.'
Boekenlijst: romans over moederschap
Deze romans met het moederschap in de hoofdrol zijn onlangs verschenen:
De tijd waarin je een kind krijgt bepaalt mede hoe het jou en je baby vergaat. Dat ervaren de drie vrouwen in het romandebuut van Daan Borrel. In de jaren negentig, nu, of over tien jaar maken vrouwen andere keuzes of worden die voor hen gemaakt. Maar voor alle drie geldt: je kunt prima een sterke onafhankelijke vrouw zijn, zodra het gaat om kinderen krijgen komen alle gevoeligheden die daarbij horen toch op je af. Prachtig gedaan door Daan Borrel: de hoofdstukken over de drie vrouwen hebben alle drie een eigen schrijfstijl, inclusief typografie.
Ik bleef na lezing achter met deze gedachte: Als zwangere vrouw, en als moeder, draag je niet alleen een toekomst met je mee maar ook altijd een verleden, en dat je dat alles draaglijk moet maken voor jezelf én voor je kind. Een zware gedachte misschien, maar ook eentje die verbindt.
Daan Borrel schreef ook een boek met gepromoveerd verloskundige Bahareh Goodarzi, over hoe het kan dat vrouwen met een donkere huidskleur minder goede geboortezorg krijgen, soms met dramatische afloop. Niet toevallig krijgt een van de personages in Borrels roman hier ook mee te maken. Wij spraken Goodarzi over haar boek, lees het interview hier.
Verschenen bij De Bezige Bij, 23,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Moeders. Heiligen - Dieuwertje Mertens
Persoonlijke favoriet van redacteur Merel. Mertens gooit alle cultuurhistorische ideeën over moeders op een hoop en maakt daar een poëtische, filosofische maar ook komische, cynische en rauwe roman van. Hoofdpersoon is Mercedes, die met haar minnaar en zijn overleden moeder in een urn verblijft in een huis bij een Frans dorp. Ze heeft een geschiedenis met haar verstandelijk beperkte puberzoon te verwerken.
Op het dorpsplein krijgt ze een goddelijke ingeving, althans, een Maria-ingeving bij een standbeeld van de heilige moeder dat ze blijft bezoeken om met haar te praten over het moederschap (ja, het standbeeld praat terug, en hoe). En dat is alleen de rode draad, er figureren meer getroebleerde moeders en historische vrouwen in het boek. Verschenen bij Querido, 24,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
De bevallingspijn uit het eerste hoofdstuk blijft het hele boek voelbaar, en de hoofdpersoon blijft tot het eind toe zoeken naar haarzelf nadat ze moeder is geworden. Want ja, daar hoor je mannelijke schrijvers toch minder over: hoe combineer je ouderschap met een leven als kunstenaar? Zoals Charlotte Remarque schreef in de Volkskrant: 'Hoe moet een vrouw moeder zijn én zichzelf?'
Net als bij Mertens spelen middeleeuwse mystici een rol. Maar Oersoep is vooral een beleving, een trip zoals een recensent schreef, dierlijk en dicht op de huid met veel schurende scènes. Verschenen bij DasMag, 22,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Debuut van Ierse schrijver, meteen een bestseller in dat land. Deze roman (nog alleen in het Engels te lezen) vertelt het verhaal van een moeder die op een ochtend besluit de voordeur uit te lopen, haar gezin achter te laten en niet meer terug te komen. Tijdens de reis die ze dan maakt komt ze er steeds meer achter welke gevoelens en ideeën ze al die tijd heeft weggestopt.
Doet denken aan The Hours van Michael Cunningham, waarin Mrs. Brown (moeder van een jongetje en zwanger van de tweede) jeuk krijgt van haar perfecte suburbane leven en haar gezin verlaat. Oók een aanrader trouwens. Breakdown is verschenen bij Weidenfeld & Nicolson, 15,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Het enige kind - Guadalupe Nettel
Dit boek speelt zich af in het hedendaagse Mexico City en is een indringende kijk op het hedendaagse moederschap en de verschillende manieren waarop moederinstincten zich manifesteren, zo staat op de achterflap. Laura strijdt voor vrouwenrechten, en maakt contact met haar 8-jarige buurjongen die kind is van een alleenstaande moeder. Haar vriendin Aline maakt een lastige zwangerschap door als blijkt dat de baby in haar buik een beperking heeft. Verschenen bij Nijgh & van Ditmar, 21,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Filosoof Gaia Willemars beschrijft het leven van een jonge moeder die haar lichaam op een nieuwe manier leert kennen. Een eetstoornis en verkrachting zijn moeilijke onderwerpen die opnieuw naar boven komen als de hoofdpersoon zelf nieuw leven voortbrengt. Verschenen bij Nijgh & van Ditmar, 20 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Voor iedereen die te maken heeft met ivf (of er misschien mee begint) is Aswoensdag een must-read. Marit is de hoofdpersoon in deze roman, zij onderneemt een allerlaatste poging moeder te worden. Ondertussen zorgt ze voor haar eigen moeder die alzheimer heeft. Hanneke ken je misschien ook als podcastmaker, bijvoorbeeld van Ik ken iemand die, over ouderschap. Verschenen bij De Geus, nu alleen tweedehands verkrijgbaar, bijvoorbeeld via bol.
De enige mannelijke auteur in dit lijstje, maar als het gaat om recente romans over zware zwangerschappen mag Schemerleven niet ontbreken. Jaap Robben beschrijft de noodlottige geschiedenis van Frieda, die in de jaren zestig zwanger raakt van haar getrouwde minnaar. We willen de clue niet verklappen, maar dat de hoofdpersoon pas aan het eind van haar leven in staat is haar eenzame trauma over dit kind te verwerken, zegt genoeg. Verschenen bij De Geus, 23,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Omdat ze leven - Brecht De Backer
Persoonlijk boek van Brecht waarin ze schrijft over haar pogingen als alleenstaande, lesbische vrouw een kind te krijgen. Met dit boek wil ze het verlies verwerken van de levens die niet zijn geleefd. Verschenen bij Atlas Contact, 17,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Persoonlijk verhaal over een abortus, met net als een aantal andere boeken in deze lijst veel ruimte voor taalexperimenten. Dit boek is een mengeling van poëzie, proza en rauwe herinneringen. Verschenen bij De Bezige Bij, 22,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Annemarie de Gee en Eva Kelder zagen hun schrijvende leven veranderen door de komst van een kind. Ze herkenden zich bovendien niet in het beeld van moeders dat in veel romans wordt (werd) geschetst. Dus maakten ze deze verhalenbundel waar een aardige lijst grote namen aan meedoet (Saskia de Coster, Anna Enquist, Marjolijn van Heemsta, Roos Schlikker, Joke Hermsen). Verschenen bij J.M. Meulenhoff, 13 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
/c6598fab3b874b64a98d57c2104a045c/image.jpg)
/8068a5abaef14b32a8a298655248d573/image.jpg)
/3daf15531f6d4eee8ff07675feb5178d/image.jpg)
/24c39381823642d7b0d1be4745d02839/image.jpg)
/2328f2f1c00746bb9dc384706292cac6/image.jpg)
/955a914d932147a6915d75731f15cb28/image.jpg)
Verder lezen: geen romans, wel passend in de trend
Een prachtige column in NRC waarin Sluimer schrijft over hoe het verzet in haar is gedoofd (de scène speelt zich af in een binnenspeeltuin) ging hier rond op de redactie. Want die was raak: er komt een moment in het leven van iedere ouder dat je je overgeeft aan het ouderschap. Dat je je niet verzet tegen wéér een ochtend in de speeltuin, maar dat je je nieuwe leven omarmt (en, tip: een boek meeneemt naar de speeltuin). Die gedaantewisseling is het onderwerp van de columns van Sluimer, die nu gebundeld zijn.
Sluimer schrijft: 'Het idee dat een kind voor altijd is, in plaats van een ongemakkelijke fase, iets wat tussen jou en het werkelijke leven in staat, daalt pas laat in. Ouders van nu hebben daar meer moeite mee dan voorgaande generaties, lijkt wel. [...] Ik geloof dat hier juist een mogelijk levensdoel in ligt besloten: maak plaats, schuif op, schik je in de loop der dingen.' Verschenen bij Pluim, 22,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Matrescentie, dat woord kenden we nog niet. Het gaat over hoe de hersenen en het lijf van een vrouw diepgaand veranderen als ze moeder wordt. De Britse wetenschapsjournalist Lucy Jones pleit in dit persoonlijke onderzoek voor meer aandacht voor de metamorfose die het moederschap teweegbrengt. Verschenen bij Nieuwezijds, 26,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
De mythe van het moederschap - Elisabeth Badinter
De Franse filosoof Badinter onthult in dit boek, op basis van onderzoek naar vierhonderd jaar moederlijk gedrag, dat hét moederinstinct niet bestaat en dat toewijding en tederheid ontstaan - of niet. Ze kregen boze reacties op het boek, anderen vinden haar ideeën juist verfrissend. Niet iedere moeder (of vader) voelt zich immers (meteen) verbonden met haar/zijn baby. Verschenen bij Athenaeum, 24,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Spijt van het moederschap - Orna Donath
Ook een lekker controversieel moederboek. De Israëlische socioloog en feministisch activist Donath maakt het taboe van de spijtmoeder bespreekbaar. Want niet iedere vrouw is geboren (pun intended) voor het moederschap. Ze spreekt met vrouwen over (on)vrijheden, frustraties, schuldgevoelens, de liefde voor hun kinderen en wensen die niet in vervulling zijn gegaan. Verschenen bij Alfabet uitgevers, 24,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Soms wil ik een kind - Jantine Jongebloed
Essaybundel rond de vraag hóé je weet of je een kind wilt. En wat als het niet lukt die keuze te maken? Voor Volkskrant Magazine schreef Jongebloed een mooie brief aan haar eventuele toekomstige kind. Verschenen bij De Bezige Bij, 22,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Lees ook: ons interview met Jantine Jongebloed, naar aanleiding van dit boek
Is het al zeven uur? - Margot C. Pol
Onze oud-columnist Margot schreef Is het al zeven uur over de eerste jaren met haar twee zoons. Ze schrijft aangenaam open en kwetsbaar over gevoelige onderwerpen in de opvoeding. Net vóór Covid naar Nederland kwam, besloot zij een jaar thuisblijfmoeder te zijn. Dat pakte natuurlijk anders uit dan ze dacht. Verschenen bij Pluim, 21,95 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Al die liefde en woede - Ianthe Mosselman
Na de geboorte van haar kind is Ianthe behalve blij ook boos, hoe zit dat? Heel haar leven streefde ze naar zelfstandigheid, maar sinds de geboorte van haar kind ervaart ze een beklemmend besef van afhankelijkheid, staat op de achterflap. Verschenen bij Atlas Contact, 22,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
Een (soort van) vrolijke afsluiter van dit lijstje, Renske de Greef is genadeloos grappig en eerlijk in haar teksten en tekeningen. In dit boek vertelt ze open over hoe ze dácht dat het zou zijn om moeder te worden, tegenover hoe het echt is. We zeiden het al: je weet gewoon niet waar je aan begint. Laten we er maar om lachen! Verschenen bij Nijgh & van Ditmar, 24,99 euro en te koop via je lokale boekhandel of bol.
/81a69a46875743e79073ca887da9e823/image.jpg)
/eeada09639e74903be286aaf52d7b2ca/image.jpg)
/a7d24ab4de4a42378ac4ebcef44a553a/image.jpg)
/e5c9de2048eb4ff49dc26e1ae9eaa505/image.jpg)
/abf5b96f8d1c4961b19e3034c9669e04/image.jpg)
/3c8f2309186d40f2a4cf4ad781d45a66/image.jpg)
/b1c3408f876a4a9db912951f5c7fd4fb/image.jpg)
