Waarom moest dit boek er komen?
,,De drie R'en - rust, reinheid en regelmaat - zijn een begrip, onze moeders en oma's hadden het er al over. Maar waar die kreet vandaan komt en wat er precies mee wordt bedoeld, was nauwelijks bekend. Ik vond het leuk eens in de geschiedenis van de drie R'en te duiken, ook omdat de slogan niet kapot is te krijgen.
De drie R'en zijn in 1905 bedacht door Aafke Gesina van Hulst, roepnaam Sien. Ze woonde in Harlingen en was een van de pioniers van de wijkverpleegkunde. Sien legde zich vooral toe op voorlichting geven aan pas bevallen moeders.
In 1905 publiceerde ze een pamflet van vijftien pagina's waarin ze allerlei praktische tips geeft. Ze noemde het Reinheid, regelmaat en rust. Met als ondertitel: 'Een beknopte uiteenzetting hoe moeders hare zuigelingen op de minst omslachtige wijze goed kunnen verzorgen'."
Waarom is rust, reinheid en regelmaat niet kapot te krijgen?
,,Omdat het zo'n geweldig trio is, alles zit erin, ze vormen de basis van een prettig bestaan. Als je de geschiedenis van die drie begrippen onderzoekt, zie je dat ze steeds op een andere manier zijn uitgelegd. Sien van Hulst bedacht de drie R'en aan het begin van de twintigste eeuw als verdedigingsstrategie tegen met name infectieziekten.
Polio, mazelen, al die ziekten waar baby's nu tegen worden ingeënt, als ze mazzel hebben tenminste. De zuigelingensterfte was hoog, van de duizend baby's overleden er honderddertig voor ze 1 jaar oud waren, ook door verontreinigd voedsel.
In de loop van de twintigste eeuw kregen de drie R'en een bredere lading; ze werden een slogan voor de Hollandse huisvrouw. Ik denk dat we in onze chaotische en hectische tijden meer aan de drie R'en kunnen hebben dan ooit.
De infectieziekten van vroeger hebben plaatsgemaakt voor burn-outs en andere stressgerelateerde klachten; rust en regelmaat zijn in veel levens ver te zoeken. Met de R van reinheid is het ook droeviger gesteld dan je zou denken. We staan dagelijks onder de douche, maar intussen pompen we het milieu vol met microplastics."
Lees ook: Nora had een parental burn-out: 'Het constante zorgen, altijd aanstaan. Dat vond ik zó stressvol'
In je boek ben je ook in dag- en nachtritme van baby's gedoken en de ideeën van regelmaat. Wat heb je ontdekt?
,,Ik heb veel gesprekken gevoerd met wetenschappers die onze biologische klok bestuderen. Dat is een klompje cellen in het midden van het brein, dat de regelmaat in ons lichaam aanstuurt. Het ritme van onze biologische klok wijkt wat af van het 24 uursritme van de aarde, wij zijn trager.
Bij pubers en jongeren is dat helemaal het geval: hun dagritme neemt soms wel 25 of 26 uur in beslag, daarom kunnen ze 's ochtends hun nest niet uitkomen. Doordat de biologische klok precies op de kruising van de oogzenuwen ligt, wordt hij voortdurend gecorrigeerd door het licht van buiten en blijven we toch in de pas lopen.
Maar bij pasgeboren baby's is die verbinding tussen de ogen en de biologische klok nog in aanleg. Ze kunnen geen onderscheid maken tussen dag en nacht, dat komt pas na een week of vijf, zes. Het advies van Sien van Hulst om een pasgeboren baby 's nachts hooguit één keer te voeden, in zijn eigen bed, zodat hij zo snel mogelijk leert door te slapen, is achterhaald. Sowieso hangt regelmaat bij haar helemaal samen met de kloktijden, de maatschappelijke tijden. Maar onze biologische klok trekt zich van die maatschappelijke klok niks aan."
Wat kunnen we tegenwoordig met de drie R'en?
,,Veel! Regelmaat zorgt voor voorspelbaarheid en dat geeft een gevoel van veiligheid. Wat betreft rust: iedereen snapt dat kinderen 's nachts genoeg slaap moeten krijgen, maar om goed te kunnen slapen moeten er overdag óók rustmomenten zijn. Denk aan verveling, ook een vorm van rust.
Het is heel goed voor een kind om zich af en toe te vervelen. Ook de R van reinheid blijft belangrijk, hygiëne is nog steeds een wapen tegen ziekte: leer kinderen vooral vroeg dat ze hun handen moeten wassen als ze naar de wc zijn geweest."
Lees ook: Waarom vervelen nuttig is voor je kind
Rust, reinheid en regelmaat: van die woorden gaat de belofte uit van overzicht en controle, van orde en kalmte, schrijf je. Wordt de lat niet te hoog gelegd om alles goed geregeld te hebben?
,,We leven in een veeleisende maatschappij. Mensen moeten van alles: festivals bezoeken, naar de film, feestjes, uit eten. Het woord 'vrijetijdsbesteding' is veelzeggend, vrije tijd als iets dat 'besteed' moet worden. Waarom zou je elkaar zo opjagen?
In de tijd waarin Sien van Hulst haar credo lanceerde, waren de werkweken veel langer dan nu en was het huishouden een stuk zwaarder. De meeste mensen zaten gevangen in loodzware stramienen waaraan ze niet konden ontsnappen.
Nu hebben we die vrijheid wel en kunnen we tot op zekere hoogte kiezen hoe we willen leven. Van die vrijheid zouden we veel meer gebruik kunnen maken. In een ideale wereld is er rust, reinheid en regelmaat."
Wilma de Rek (1963) werkt al meer dan tien jaar als chef boeken bij de Volkskrant. Ze schreef een aantal boeken, onder andere Van big bang tot burn-out, het grote verhaal over stress en Canto Ostinato, Simeon ten Holt over zijn meesterwerk. Ze studeerde Franse taal- en letterkunde en massacommunicatie aan de Universiteit Utrecht.
