Wat is stress?
Stress is een reactie op een (mogelijk) bedreigende of uitdagende situatie. Je moet iets doen wat je spannend, moeilijk of 'veel' vindt, waardoor je je onder druk voelt staan. Deze spanning zorgt voor de aanmaak van stresshormonen, waaronder adrenaline, die je lichaam in actie brengen. Je spieren spannen zich aan, je ademhaling versnelt en je hartslag gaat omhoog, zodat je in beweging kunt komen. Ook ben je alert en kun je snel reageren. Zo kun je aan de slag met de situatie die stress geeft, of je kunt jezelf in veiligheid brengen.
Is stress tijdens de zwangerschap altijd ongezond?
Een beetje stress is nuttig om te kunnen functioneren. Stress kan dus ook positief zijn: je kunt er goed door presteren, of er sterker van worden. Als je daarnaast voldoende rust en slaap krijgt – dus tijd om te herstellen van de stressvolle situatie – hou je een gezonde balans en is spanning niet slecht. In de negen maanden dat je zwanger bent, zul je vast weleens kortdurend stress ervaren. Dat is heel normaal en niet iets om je direct zorgen om te maken. Kortdurende stress tijdens de zwangerschap is dan ook niet schadelijk voor je baby.
Is de stress ernstig of houdt de toestand van stress lange tijd aan, dan herstel je minder goed en verbruik je te veel energie. Ook kan de voortdurende aanmaak van stresshormonen gezondheidsklachten geven. Dit is altijd vervelend, maar zeker als je zwanger bent. Deze stress heeft dan niet alleen effect op jou, maar mogelijk ook op je baby.
Lees ook: Werkstress tijdens de zwangerschap, wat zijn je rechten?
Soorten stress
Er zijn dus verschillende vormen van stress:
-
Acute , kortdurende stress
Denk bijvoorbeeld aan de zenuwen die je voelt voor een presentatie, deadline, sollicitatie of omdat je een trein moet halen. De stress duurt kort en als de spanning of uitdaging voorbij is, ontspan je weer. -
Langdurige of chronische stress
Denk hierbij aan stress door een te zware baan, relatieproblemen, geldzorgen, huiselijk geweld of het verlies van een dierbare. Je staat lange tijd voortdurend onder druk en kunt niet genoeg ontspannen. Soms gaat de spanning ook niet meer over als de situatie die stress gaf voorbij is. Dan spreek je van chronische stress.
Tijdens de zwangerschap kun je met beide soorten stress te maken krijgen. Ook de zwangerschap zelf kan spanningen veroorzaken, bijvoorbeeld als er complicaties zijn. Maar ook je gedachten over de zwangerschap en ouderschap kunnen langdurig stress geven. Wanneer je heel bang bent dat je een miskraam krijgt, bijvoorbeeld. Of zo angstig bent voor de bevalling dat je hier dagelijks onder lijdt.
Lees meer: Bang voor de bevalling? Dit kun je eraan doen
Symptomen van stress tijdens de zwangerschap
Als je langdurig veel stress hebt, kan dit zich geestelijk en lichamelijk uiten in verschillende klachten. Dit kunnen symptomen van stress tijdens de zwangerschap zijn:
-
Snel geïrriteerd/overprikkeld
-
Slaapproblemen
-
Concentratieproblemen
-
Hartkloppingen
-
Verlies van eetlust of juist eetbuien
-
Hoge bloeddruk
-
Psychische klachten, zoals somberheid en angst
Stresssymptomen of zwangerschapssymptomen?
De meeste van deze symptomen kunnen ook normale zwangerschapskwaaltjes zijn. Door de zwangerschapshormonen kun je ook moe en geïrriteerd zijn, eetbuien hebben en slechter slapen. Dat maakt het soms moeilijk om precies te zeggen of het door stress komt of gewoon bij de zwangerschap hoort. Maar dat je deze symptomen hebt, betekent sowieso dat het geen kwaad kan om het rustiger aan te doen. Een zwangerschap is belastend voor je lichaam en geest: het kost veel energie. Je raakt dan ook eerder overbelast.
Merk dat je over je grenzen gaat? Ben je bang dat je niet aan alle eisen op je werk kunt voldoen nu je moe en misselijk bent door de zwangerschap? Bespreek het met je verloskundige en/of je werkgever. Zij kunnen met je meedenken hoe je stress zoveel mogelijk beperkt nu je zwanger bent.
Lees ook: Hyperemesis gravidarum, wat is de impact van deze extreme zwangerschapsmisselijkheid?
‘Door tijdens de zwangerschap te relaxen en dingen te doen waar je blij van wordt, maak je endorfine aan. Dit is een gelukshormoon dat je ook goed kunt gebruiken tijdens de bevalling.’
Zwangerschapscoach Georgina Kwakye
Mogelijke gevolgen van stress voor de baby
Zoals gezegd is kortdurende stress niet direct nadelig voor je ongeboren baby. Langdurige en/of ernstige stress kan wel schadelijk zijn. Het verhoogt het risico op groeivertraging, een laag geboortegewicht en vroeggeboorte; complicaties die tot allerlei gezondheidsproblemen kunnen leiden.
Ernstige stress tijdens de zwangerschap heeft daarnaast mogelijk een negatieve invloed op de hersenontwikkeling van de baby. Via de placenta komen de stresshormonen van de moeder ook bij de baby terecht, waardoor het brein van de baby gevoeliger kan reageren op stress. Uit onderzoek blijkt dat langdurige stress tijdens de zwangerschap de kans op emotionele of gedragsproblemen bij de baby vergroot.
Van deze risico's kun je trouwens weer erg bezorgd worden, wat ook leidt tot meer spanningen. Voor je mentale rust is het misschien goed om te beseffen dat een hoger risico niet altijd betekent dat het ook écht gebeurt. Maar wel dat het verstandig is om te kijken hoe je het risico beperkt. Je huisarts, verloskundige, gynaecoloog of eventueel een therapeut kan je hierbij adviseren.
Tips om stress tijdens de zwangerschap te beperken
Een stressvrije zwangerschap is lang niet altijd haalbaar en dat hoeft gelukkig ook niet. Voel je dus niet schuldig als je stress ervaart terwijl je zwanger bent, want dat zorgt alleen maar voor meer spanning. Kijk of je iets kunt doen om de omstandigheden die jou stress geven te veranderen. En probeer elke dag iets te doen om stress te verminderen. Deze tips bijvoorbeeld:
-
Probeer voldoende te slapen. Als je niet goed uitrust, ben je vatbaarder voor stress. Hier vind je tips om beter te slapen tijdens de zwangerschap.
-
Ga naar buiten. Frisse lucht en daglicht doen wonderen tegen stress en helpen je beter te slapen.
-
Beweeg. Ga wandelen, sporten, zwemmen of naar zwangerschapsyoga. Door beweging komt endorfine vrij, waardoor je ontspant en je blijer voelt.
-
Eet gezond, regelmatig en gevarieerd. Gezonde voeding zorgt voor meer energie en heeft invloed op je mentale gesteldheid.
-
Zoek afleiding. Praten met een lieve vriendin die goed naar je luistert en met je meeleeft verlicht stress. Ook kan fijne afleiding piekergedachten verminderen.
-
Zoek ontspanning. Probeer eens een meditatie-app, neem een warm bad, ga tekenen of maak een boswandeling. Alles waar je rustig van wordt, is goed.
-
Focus. Probeer je aandacht op één ding tegelijk te richten, in plaats van te multitasken.
-
Bewaak je agenda. Beperk je bezigheden op een dag en bouw momenten in waarop je niks hoeft.
-
Zoek steun: praat met familie, vrienden, een therapeut of je huisarts. Of ga bijvoorbeeld naar een praatgroep of zwangerschapscursus die is gericht op ontspanning, zoals hypnobirthing of mindfulness.
-
Informeer jezelf. Vraag je verloskundige om uitleg en advies als je je zorgen maakt over de zwangerschap, de bevalling of de periode daarna. Zijn je zorgen wel terecht? En zo ja: hoe kun je ermee omgaan zodat je meer rust voelt?
-
Bereid je voor op de periode ná de bevalling. Het wennen aan een nieuw leven met je baby kan – hoe leuk ook – best spannend zijn. Lees je in over de behoeften van een baby en je rol als moeder, zoek alvast een lactatiekundige als je borstvoeding wilt geven en bedenk wie jou kunnen helpen en steunen. Je kunt dit soort dingen opschrijven in een kraamplan, als dat rust geeft.
Lees meer: Mindfulness tijdens je zwangerschap, wat houdt dat in?
‘Tip: neem een aantal keer per week een momentje om op bed te gaan liggen en gedurende 15 minuten bewust je lichaam te ontspannen, rustig in en uit te ademen door je neus en je gedachten even los te laten.’
Zwangerschapscoach Georgina Kwakye
Wanneer ga je met stress naar de huisarts?
Voel je je een langere periode gespannen en maak je je daar zorgen over? Bespreek dit dan met de huisarts. Hou er ook rekening mee dat zwangerschapshormonen je stemming beïnvloeden en onrust, angst of negatieve gevoelens kunnen versterken. In combinatie met overbelasting leidt dit soms tot een prenatale depressie of een verhoogde kans op een postpartum depressie.
Ben je vaak angstig, heb je sombere gedachten en/of slaap en eet je slecht? Bespreek dit dan ook met je verloskundige of huisarts. Zij kunnen helpen een oplossing te zoeken om de spanning te verlichten. Blijf er vooral niet alleen mee rondlopen!
/ea8907169e714878975d9199c14f07ac/image.jpg)
/65000318a0c4416c9264f7cdad7e18e4/image.jpg)
/fc71bfef20c748f89accad9ce712195f/image.jpg)
/332d3ca0ce7b49998c9a0733c15d4ebf/image.jpg)
/951ac3636a044ea59a9794c835dceba8/image.jpg)
/8cbfc8847beb420dba4d59304968673f/image.jpg)
/78eb15c0df9d4b6fbef7a16db615cebb/image.jpg)
/a3d6246b9c094e0e8fc6bb2fe8328083/image.jpg)
/3e608adbf9b04af8bc5725175677e06a/image.jpg)
Podcast 'Ouders van Nu vraagt door': Relaxed bevallen
Bronnen: RIVM.nl, Stichtingiton.nl, Trimbos.nl, Thuisarts.nl, UMC Utrecht, Vakblad Vroeg
