Voor het eerst doet basisschool De Violier in Schiedam dit jaar de surprises in de ban. De reden: de ene leerling maakte een prachtig kunstwerk, de andere bracht alleen een grote doos mee. Dat leverde regelmatig teleurstelling op.
Andere scholen schrappen de traditie om andere redenen: het is te veel werk (voor ouders), de kosten van materiaal lopen op of om religieuze redenen. Van de 51 scholen die onder de Stichting Haagse Scholen vallen, doet ongeveer 40 procent er niet (meer) aan.
Lees ook: Sinterklaas vieren met je kind: vanaf en tot welke leeftijd?
Dobbelspel
Op basisschool De Eglantier Buiten in Delft hebben ze deze sinterklaastraditie al járen geleden geschrapt. Op de daltonschool kunnen leerlingen met het dobbelspel een cadeautje uitkiezen van maximaal 5 euro, dat ze voor elkaar hebben gekocht.
Dat werkt prima, vertelt een moeder die haar zoon net van school ophaalt. 'De kinderen vinden het leuk.' Een andere moeder (49, geen naam in de krant) geeft aan: 'Ik vind het niet erg dat we geen surprise hoeven te maken'.
In haar jeugd maakte ze zelf wél surprises. Afwegend: 'Het heeft ook wel iets leuks, dat qualitytimemoment samen met je kind.' Haar dochter (9) zit in groep 6. Op de vraag wat zij ervan vindt dat ze niet aan surprises doen, antwoordt het meisje: 'Goed. Het is te veel werk'.
Het scheelt veel tijd
Moeder van kind op Daltonschool Eglantier Buiten (39)
Ook een andere moeder (39, zoon in de bovenbouw) verklaart: 'Het scheelt veel tijd.' Waarom de daltonschool surprises heeft verbannen? 'Geen idee, het is al zo sinds mijn kind hier op school zit.'
Lees ook: 7x makkelijke surprises voor sinterklaas (met groots effect)
Religieuze reden
Daltonschool Eglantier Buiten wil niet ingaan op inhoudelijke vragen, 'uit bescherming van het team', aldus de interim-directeur. Wiely Hendricks, voorzitter van het college van bestuur van Stichting De Haagse Scholen, begrijpt die 'afwerende houding' wel. 'Bij sommige vraagstukken in de samenleving kan er een fel gesprek ontstaan.' Vorige week waren er nog honderden woedende reacties op een artikel van het AD, over een Utrechtse school die helemaal stopte met het sinterklaasfeest.
In Delft doet basisschool De Nieuwe Maan evenmin aan surprises. Vanwege de islamitische grondslag van de school doen ze er überhaupt niet aan sinterklaas, legt directeur Mert Ozekici uit. Hij benadrukt dat er echter wél bewust aandacht wordt besteed aan Nederlandse tradities. 'Zo werken wij momenteel aan het thema 'Oer-Hollands', waarbij onder andere tradities zoals sinterklaas, maar ook dagelijkse culturele elementen, van een broodje haring tot Koningsdag, aan bod komen.'
Hartstikke druk
NRC-columnist Japke-d. Bouma vindt het in elk geval 'terecht' als scholen niet meer aan verplichte surprises doen. Vorige week publiceerde ze daar een column over. Op zich heeft ze niets tegen creatieve vakken. Sterker nog, ze vindt het heel belangrijk dat kinderen zich ook in die vakken en vaardigheden ontwikkelen, zegt ze met klem. 'Maar ik ben wél tegen verplicht knutselen met sinterklaas. Ga liever in andere uren op school lekker knutselen.'
Want de huidige traditie is volgens haar 'gewoon te oneerlijk'. 'Sommige ouders maken hem voor hun kinderen, sommige ouders kopen een kant-en-klare surprise en andere kinderen ploeteren er in hun eentje aan en schamen zich dan voor het resultaat.'
Ze huivert van de brief van school waar heel veel andere kinderen in november - 'toch al een drukke maand' - mee thuiskomen. 'Zo van: lieve ouders, wij hebben op school verplichte surprises. Hier hebben we een brief met richtlijnen. Succes ermee.'
Lees ook: Als pakjesavond tegenvalt: 'De zak van Sinterklaas was binnen vijf minuten leeg gerausd'
Knutselprofessor
Universitair hoofddocent Rolf Hut, die kinderen al negen jaar uit de brand helpt met surprises bij het Science Centre van de TU Delft, vindt het schrappen van de surprises geen goed idee. En niet uit eigenbelang, maar voor de kinderen zelf. 'Een surprise is juist een geweldige kans voor kinderen om erachter te komen dat ze iets dat in hun hoofd zit, kunnen omzetten in iets dat echt bestaat', zegt de knutselprofessor.
De leeftijd van 8 tot 12 jaar is daarvoor ideaal. 'Kinderen zijn dan bezig een kaartenbak op te bouwen met dingen waarvan zij denken dat ze er later iets mee kunnen. Als wij willen dat mensen zich realiseren wat een mooie dingen je kunt doen met techniek, moeten we ze laten inzien dat zij dat ook in zich hebben.'
Voorbeelden? Hut: 'Een voetbalstadion waarin een zoemer afgaat als er gescoord wordt. Of een Pikachu waarvan de ogen licht geven als je zijn hand aanraakt.'
Zelf doen
En surprises zónder technische snufjes, zijn die dan ook zinvol? 'Ja. Want ook dan ben je het ontwerpen, aan het nadenken over iets wat in je hoofd zit.' Een kind dat een hond namaakt bijvoorbeeld. 'Dat komt erachter dat als je hem op vier poten zet, hij stabiel staat en niet wiebelt.'
Een ouder moet de surprise absoluut niet maken
Rolf Hut Wetenschapper aan de TU Delft
Belangrijk is wel dat een kind zélf het voortouw neemt bij het maken van de surprise. 'Een ouder moet hem absoluut niet maken. Natuurlijk kan je als ouder supporten, maar dat kan je het beste doen door vragen te stellen, in plaats van dingen uit handen te nemen.'
Zegt een kind bijvoorbeeld: 'Papa, dit lukt niet', dan kan een ouder vragen: 'Wat zouden we kunnen proberen?', volgens Hut. 'Dan komen ze vast met meerdere ideeën.'
Moet dat creatief aan de slag gaan per se in de vorm van verplichte surprises? Hut vindt van wel: 'Het is een manier om ouders te betrekken op school. Dat zie je ook bij voorlezen, bijvoorbeeld. Voor het doen van creatieve technische handelingen is de surprise een prachtig 'natuurlijk' moment'.
Lees ook: Van beste basic tot wannahave: dit zijn de leukste knutselspullen per leeftijd
Geen geld of hulp
Wat als er thuis gewoon geen geld is voor knutselmateriaal? Op sommige scholen in Delft, zoals De Horizon, kunnen leerlingen dan materiaal van school gebruiken en begeleiding krijgen. Maar dan nog blijft er enige ongelijkheid; denk aan ouders die thuis duurdere materialen kunnen aanschaffen. Dat zou ook kunnen spelen op Eglantier Buiten, die in 2024 een subsidie kreeg toegekend vanuit het rijk om een brugfunctionaris aan te stellen; door de Onderwijsraad ook wel omschreven als een subsidie 'voor scholen met veel leerlingen die opgroeien in armoede'.
Ellen Donkers, senior inhoudsdeskundige opgroeien en opvoeden bij het Nederlands Jeugdinstituut (Nji), pleitte er maandag in de media voor om het maken van surprises helemaal naar school te verplaatsen, met materialen van school. 'Gezelliger én gelijker.'
