Gastouderopvang kiezen: waar let je op?

Als jij en je partner na de geboorte van jullie kind allebei weer gaan werken, heb je waarschijnlijk kinderopvang nodig. Veel kinderen gaan naar het kinderdagverblijf, maar er zijn ook andere opties, zoals gastouderopvang. Hier vind je een handig overzicht van de verschillende vormen van kinderopvang.

Wat is gastouderopvang?

Gastouderopvang is een kleinschalige kinderopvang bij een gastouder thuis. De gastouder vangt maximaal 6 kinderen in de leeftijd van 0-12 jaar tegelijk op. Dit is inclusief de eigen kinderen (jonger dan 10 jaar) van de gastouder.

De leeftijd van de kinderen speelt ook mee bij de samenstelling van de groep:

• maximaal 5 kinderen tot 4 jaar per groep.

• maximaal 4 kinderen tot 2 jaar, waarvan maximaal 2 kinderen tot 1 jaar.

Gastouderopvang is dus kleinschaliger, persoonlijker en vaak ook goedkoper dan een kinderdagverblijf. Ook is deze vorm van opvang flexibeler qua dagen ruilen of eens een extra dag opvang. Sommige kinderen vinden een kleine groep fijner dan een drukker kinderdagverblijf en bovendien is de opvang in huiselijke sfeer. Je kind ziet één vast gezicht wanneer hij naar de opvang gaat en blijft misschien wel bij dezelfde gastouder tot hij naar de middelbare school gaat. Hierdoor kan je kind een goede band opbouwen met de gastouder.

Opleiding en regels gastouderopvang

Je kunt niet zomaar gastouderopvang aanbieden. Je moet als gastouder een geschikt diploma hebben. Dat kan het MBO-2 diploma Helpende Zorg en Welzijn zijn, maar ook veel opleidingen uit de zorg en het onderwijs zijn geldig. Gastouders moeten ook in het bezit zijn van een EHBO-diploma voor hulp aan kinderen, de Nederlandse taal spreken en ingeschreven staan in het Personenregister, het Landelijk Register Kinderopvang en bij een gastouderbureau.

Net als andere vormen van kinderopvang moeten gastouders zich ook houden aan regels en kwaliteitseisen op het gebied van onder andere accommodatie, veiligheid, gezondheid en pedagogisch beleid.

Mag een familielid gastouder worden?

Wil oma of opa graag een dag of meerdere dagen per week op je kind passen? Of een tante? Het kan financieel interessant zijn als zij zich laten registreren als gastouder. Je hebt dan bijvoorbeeld recht op kindertoeslag (zie verderop voor meer informatie hierover). Hij of zij moet dan wel aan de juiste eisen voldoen, zoals hierboven beschreven.

Controle van de kwaliteit

De GGD voert regelmatig een inspectie uit bij gastouders en gastouderbureaus, om te kijken of ze voldoen aan alle regels en eisen. Gastouderbureaus krijgen elk jaar een inspectie. Gastouders minimaal eens per drie jaar. Van deze bezoeken wordt een inspectierapport gemaakt, dat ouders kunnen inzien via het Landelijk Register Kinderopvang. Ook heb je als ouder elk jaar een evaluatiegesprek met je gastouderbureau, er is een oudercommissie en elk gastouderbureau moet een klachtenprocedure hebben.

Omdat er nog verschillen zijn in met name de pedagogische kennis van gastouders, is er in maart 2024 een wetsvoorstel ingediend om extra kwaliteitseisen voor gastouders vast te leggen. Deze eisen gelden al voor kinderdagverblijven en de BSO, en gaan vooral over de pedagogische aanpak. Denk daarbij aan emotionele veiligheid voor de kinderen, het overbrengen van normen en waarden en hoe de ontwikkeling van het kind gevolgd wordt. Hiervoor krijgen de gastouders, als het wetsvoorstel rond is, jaarlijks coaching door een pedagogisch beleidsmedewerker. Het wetsvoorstel is nu nog in behandeling.

Werkt een gastouder altijd alleen?

Een gastouder heeft geen personeel in dienst en is dus de enige verantwoordelijke voor de opvang van je kind. Wel mag een gastouder ondersteuning vragen van een vrijwilliger of een onbetaalde stagiair, maar die mogen alleen helpen bij taken en werkzaamheden, en ze níet overnemen. Ook mogen ze niet alleen zijn met de kinderen. Vrijwilligers en stagiairs staan ook ingeschreven in het Personenregister.

Voor- en nadelen van gastouderopvang

Een huiselijke, persoonlijke sfeer is een van de redenen waarom ouders kiezen voor gastouderopvang. Hieronder staan meer voordelen. Er zijn mogelijk ook nadelen.

Voordelen gastouderopvang:

• Minder kinderen, dus meer individuele aandacht voor je kind.

• Je kind ziet één vertrouwde gastouder, in plaats van meerdere pedagogisch medewerkers.

• Gastouderopvang loopt door tot de middelbare school. Je kunt hier dus ook voor kiezen in plaats van een BSO.

• Gastouders zijn vaak flexibel. Ze kunnen makkelijker een dag extra oppassen of een dag ruilen.

• Als je kiest voor gastouderopvang is de sfeer huiselijker.

• Gastouderopvang is vaak goedkoper dan een kinderdagverblijf.

• Gastouderopvang bij jou in huis bestaat ook. Qua regelgeving is dit wel ingewikkelder, omdat de gastouder dan ook onder de Regeling dienstverlening aan huis kan vallen en er dan op juridisch vlak andere regels gelden. Een gastouderbureau kan je hier meer over uitleggen, of kijk op BOink.info.

• Als ouder kies jíj wie er voor jouw kind zorgt.

• Geen wachtlijsten.
  

Nadelen gastouderopvang:

• Er zijn minder kinderen, dus je kind heeft ook minder speelkameraadjes.

• Als de gastouder ziek is of op vakantie is, kan het gastouderbureau een andere gastouder regelen, maar dat kan voor jouw kind even wennen zijn.

• Een gastouder werkt alleen, dus zonder het vier-ogen-principe. Wel wordt de gastouder begeleid door het gastouderbureau.

• Oudere kinderen kunnen op een gegeven moment behoefte krijgen aan meer uitdaging, en daardoor misschien meer op hun plek zijn op een BSO.

Hoe vind je een gastouder?

Het zoeken naar een gastouder gaat via een gastouderbureau. Lijkt een gastouder jou een fijne manier van kinderopvang voor je kind? Dan kun je op het Landelijk Register Kinderopvang kijken naar een gastouder bij jou in de buurt. Op de websites van gastouderbureaus krijg je al een eerste indruk, en misschien ken je andere ouders die hun kind naar een gastouder brengen. Ook kun je de inspectierapporten van gastouders bekijken.

Als je een geschikt gastouderbureau hebt gevonden, schrijf je je in en krijg je een intakegesprek. Daarbij kun je al je vragen stellen en wensen bespreken. Bijvoorbeeld of je voorkeur hebt voor een tuin, of graag/niet wilt dat er huisdieren zijn. Het gastouderbureau koppelt je vervolgens aan een gastouder. Tijdens een koppelingsgesprek met de gastouder en het gastouderbureau, maak je afspraken over bijvoorbeeld de opvangdagen en -tijden en de kosten. Het gastouderbureau stelt vervolgens het contract op.

Gastouder kiezen, waar kun je op letten?

Hier volgen nog wat tips die je kunnen helpen bij het kiezen van een gastouder:

1. 01.

   Ga eerst bij de gastouder thuis kijken, of ga bij meerdere gastouders op bezoek, zodat je kunt vergelijken. Hoe is de sfeer, hoe zijn de binnen- en buitenruimte ingericht, waar gaat je kind slapen, hoeveel speelplek is er, wat is het aanbod van speelmateriaal? Wie wonen er nog meer? Je krijgt zo ook al een idee of het klikt met de gastouder.

2. 02.

   Lees het pedagogisch beleid van de gastouder: hoe kijkt de gastouder naar de ontwikkeling van een kind? Welke activiteiten biedt ze aan (bijvoorbeeld knutselen, bewegen, buitenspelen) en hoe doet ze dit als er een groot leeftijdsverschil is tussen de kinderen in de groep? Hoe gaat ze om met snoepen, driftbuien of kinderen die elkaar niet liggen?

3. 03.

   Hoe zit het met 'openingstijden', passen die bij jouw werktijden en hoe flexibel gaat de gastouder hiermee om? Moet je vaste dagen of een minimum aantal dagen afnemen?

4. 04.

   Vraag na hoe het zit met vervanging als de gastouder ziek is of op vakantie gaat. En werkt ze ook met vrijwilligers of stagiairs?

5. 05.

   Je kunt ook de prijsopbouw van gastouderbureaus in je omgeving vergelijken. Hoeveel vragen ze voor de bemiddeling, begeleiding en administratie? Zijn het vaste tarieven of uurtarieven? Moet je extra betalen voor het regelen van vervanging als de gastouder ziek is?

6. 06.

   Bekijk ook goed wat wel en niet is inbegrepen bij het uurtarief van de gastouder. Moet je extra betalen voor eten en luiers?

7. 07.

   Veel gastouders hebben huisregels. Goed om hiernaar te vragen.

Lees ook: Een time-out om je kind te kalmeren, kan dat kwaad?

Wat kost gastouderopvang (per uur)?

Als je voor gastouderopvang kiest, sluit je een contract af met de gastouder zelf en met het gastouderbureau. Je betaalt dan ook voor de opvang én voor de diensten van het gastouderbureau (bemiddeling, administratie, scholing van gastouders, regelen van vervanging, et cetera). Toch is een gastouder vaak een stuk goedkoper dan een kinderdagverblijf of BSO. De betaling gaat via het gastouderbureau, direct betalen aan de gastouder mag niet.

De gastouder mag zelf het uurtarief bepalen, maar volgt daarbij meestal het advies van het gastouderbureau. Sommige gastouders geven korting voor een tweede of meer kinderen uit één gezin. Of ze hanteren een hoger tarief voor de avond of het weekend. Ook kan de prijs verschillen voor jongere en oudere kinderen. Verdiep je dus in de tarieven en wat je ervoor krijgt. Gemiddeld kun je rekening houden met € 7 tot € 9 per kind per uur, plus de kosten voor het gastouderbureau.

Kinderopvangtoeslag: gastouderopvang

Als je kind naar een gastouder gaat omdat jij en je partner werken, kom je in aanmerking voor kinderopvangtoeslag. Je betaalt de kosten voor de gastouder zelf, maar de overheid betaalt een deel hiervan terug. De hoogte van de kinderopvangtoeslag hangt af van het inkomen van jou als ouder(s).

In 2025 vergoedt de overheid maximaal € 8,10 per uur voor gastouderopvang. Ook vergoedt de overheid maandelijks maximaal 230 uur per kind. Heeft jouw gastouder een hoger uurtarief? Dan moet je dit verschil zelf betalen.

Je vraagt de kinderopvangtoeslag aan via de Belastingdienst. Hier lees je hoe je dat doet en aan welke voorwaarden je moet voldoen.

Bronnen: BOink.nl, Rijksoverheid.nl