Wat suggereert de kop?
'Langer zwanger: baby meer hersenen', deze kop wekt de indruk dat een zwangerschap beter zo lang mogelijk kan duren. Hoe is dit precies onderzocht? Wat voor gevolgen heeft een kleiner of groter hersenvolume voor een baby? En zal dit onderzoek leiden tot een aanpassing van de huidige richtlijnen voor gynaecologen en verloskundigen over het inleiden van de zwangerschap of het plannen van een keizersnede?
Waar komt dit nieuws vandaan?
De zwangerschapsduur is officieel de tijd vanaf de eerste dag van de laatste menstruatie tot aan de geboorte van een baby. Een normale zwangerschapsduur is tussen de 37 en 42 weken. Een baby is te vroeg geboren als de zwangerschapsduur korter dan 37 weken is, en te laat geboren na 42 weken. Het is bekend dat met name (extreem) te vroeg geboren baby's problemen kunnen krijgen met hun ontwikkeling, mogelijk doordat hun hersenen ten tijde van de geboorte nog niet voldoende gegroeid zijn.
Onderzoekers van het Rotterdamse Erasmus MC onderzochten of er ook bij baby's die worden geboren na een normale zwangerschapsduur – dus tussen 37 en 42 weken – een verband bestaat tussen de zwangerschapsduur en hun hersenvolume op latere leeftijd. Dat zou van belang kunnen zijn omdat er (zeker wereldwijd) steeds vaker geplande keizersneden plaatsvinden, die vaak al worden verricht vóór de 40ste zwangerschapsweek.
Wat hebben ze onderzocht?
De onderzoekers gebruikten gegevens van een groot al bestaand onderzoek waarbij 10.000 kinderen uit de regio Rotterdam vanaf (of zelfs al voor) hun geboorte voor langere tijd worden gevolgd: Generation R. Bij ruim 3000 van deze kinderen was op de leeftijd van 10 jaar een MRI van de hersenen gemaakt (de onderzoekers hadden dit nodig om het hersenvolume te kunnen bepalen). De onderzoekers zagen daarbij dat kinderen die geboren waren na een langere zwangerschapsduur een groter hersenvolume hadden. Kinderen die bijvoorbeeld bij een zwangerschapsduur van 40 weken waren geboren, hadden een groter hersenvolume dan kinderen die bij 37 weken waren geboren.
De onderzoekers concluderen daarom dat een langere zwangerschapsduur, ook als die binnen de 'normale' duur van 37 tot 42 weken valt, belangrijk kan zijn voor de hersenontwikkeling op langere termijn. Zij stellen daarbij dat "ook de laatste paar weken van een zwangerschap belangrijk zijn, maar dat verder onderzoek moet uitwijzen of dat ook inhoudt dat richtlijnen ten aanzien van geplande keizersneden moeten worden aangepast".
In het perspectief plaatsen
Er zijn bij het onderzoek een aantal kanttekeningen te plaatsen:
-
Zo'n grote verzameling gegevens als Generation R geeft onderzoekers veel mogelijkheden, maar het is vanwege de opzet van het onderzoek niet mogelijk met zekerheid te stellen dat er sprake is van een oorzakelijk verband (causaliteit). De onderzoekers kunnen daarom niet met zekerheid stellen dat het grotere hersenvolume puur veróórzaakt wordt door de langere zwangerschapsduur. Mogelijk zijn er andere factoren, zoals leefstijl van de moeder of een genetische aanleg bij het kind, die zowel de zwangerschapsduur als de groei van de hersenen beïnvloeden.
-
Het hersenvolume is maar op één moment bekeken, terwijl de hersenen van kinderen continu in ontwikkeling zijn. Daardoor is onbekend of de kinderen ook op latere leeftijd nog een groter hersenvolume zullen hebben.
-
Dat kinderen op de leeftijd van 10 jaar een groter hersenvolume hebben, betekent niet direct dat ze ook slimmer of verder ontwikkeld zijn dan kinderen met kleinere hersenen. Sommige eerdere onderzoeken hebben een verband aangetoond tussen hersenvolume en intelligentie, maar andere juist weer niet. En – een meer ethische vraag – is een grotere intelligentie per se 'beter'?
Is dit écht iets nieuws?
Een klein Amerikaans onderzoek uit 2011 had al laten zien dat een langere zwangerschapsduur gunstig lijkt voor de ontwikkeling van hersenen op langere termijn. Het huidige, veel grotere onderzoek bevestigt dat verband.
Toch is maar de vraag of dit nu ook echt iets nieuws betekent voor de dagelijkse praktijk. Want stel dat het voor de hersenontwikkeling echt beter is om de zwangerschap zo lang mogelijk te laten duren, dan nog kunnen andere omstandigheden bij moeder of kind zwaarder wegen om het kind – al dan niet via een keizersnede – eerder geboren te laten worden. In de richtlijnen van verloskundigen en gynaecologen staat dan ook duidelijk dat voor het kunstmatig op gang brengen van de bevalling "de balans tussen voor- en nadelen zorgvuldig overwogen moet worden". Dit komt dus al overeen met de uitspraak van een van de onderzoekers dat "voorzichtigheid met inleidingen op zijn plaats is".
Wat kunnen we hier nu concreet mee?
Het verband dat onderzoekers hebben gevonden betekent niet – zoals in het nieuwsartikel te lezen is – dat "een langere zwangerschap […] zorgt voor meer hersenontwikkeling bij het kind". Het vermoeden dat een langere zwangerschap hieraan bijdraagt was al bekend en blijft bestaan, maar dat de zwangerschapsduur daar de directe oorzaak van is, blijft onduidelijk.
En misschien nog wel belangrijker: het heeft voor de dagelijkse praktijk geen directe gevolgen. Het zal hooguit een extra argument zijn om de voordelen van een langere zwangerschap altijd goed af te wegen tegen de nadelen ervan, zoals nu al wordt geadviseerd in de Nederlandse richtlijnen. Daarnaast ondersteunt het onderzoek het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie om keizersneden alleen uit te voeren wanneer dat echt nodig is. Het zal echter zeker géén reden zijn om een noodzakelijke inleiding of keizersnede uit te stellen.
/91d2eaee39d34a60b05db536f1af8638/image.jpg)
/d2996809e890446699676f3518c4a472/image.jpg)
/98d239ab0edd4b0d9af8b2cd4d95fe11/image.jpg)
/18314244c9f44ea58bbbf39c2eb6f5eb/image.jpg)
/371bd39f67ae434a87557a8500974a99/image.jpg)
/3332fa1eba6d410cb7d149b402616b77/image.jpg)
/605a1483a306446ebfb655c22b9a581b/image.jpg)
/471bf680a4e1459ca27a00f787452fe2/image.jpg)
/afcf369594354743890743a78570ef40/image.jpg)
Zwangere vrouwen die vragen hebben over het inleiden van de zwangerschap of een geplande keizersnede kunnen dit bespreken met hun behandelend verloskundige of gynaecoloog.
