Vers van de pers
Natuurlijk, ik hoopte vooral dat hij gezond zou zijn en dat de bevalling voorspoedig zou verlopen. Daarnaast keek ik uit naar het moment dat hij zijn handjes voor het eerst om een van mijn vingers zou vouwen. Ik wilde zijn eerste blik zien, zijn fluweelzachte huid voelen. Zou hij al haar hebben?
Urenlang zouden we naar hem staren, en concluderen dat de naam die we voor hem hadden bedacht – Walter – ook echt bij hem paste. Maar terwijl de uitgerekende datum dichterbij kwam, begon ik me steeds meer te verheugen op één specifiek detail van mijn toekomstige zoon.
Herinneringen
Mijn dochter was al bijna vijf, mijn andere zoon twee. Met de talloze herinneringen, foto's, filmpjes en dagboekaantekeningen kon ik de bijzondere eerste periode van hun levens nog haarscherp voor de geest krijgen.
Zoals hoe het was toen we met onze dochter in de auto 's ochtends vroeg voor het eerst naar huis reden – bijna stapvoets. Of wat voor een zachte, knorrende geluiden onze zoon 's nachts maakte, terwijl hij in zijn bedje naast ons lag.
Weg is die geur
Er was maar één ding dat ik, hoezeer ik ook mijn best deed, niet kon terughalen: de geur. De geur van een pasgeboren baby. Was het zoet? Zuur? Zacht of mild? Of was dat eigenlijk hetzelfde?
Roken mijn kinderen na hun geboorte als een waterval in de mist, om respectievelijk 05.03 uur 's ochtends op een zomerdag en 12.47 uur op een winterdag, na een intensieve, maar prachtige tocht door een glooiend landschap – zoals het in de parfum-industrie misschien zou worden omschreven?
Vang de geur
Ik had eigenlijk geen flauw idee. Beschrijven hoe iets eruitziet, is niet zo moeilijk. Hoe iets ruikt, bleek een stuk ingewikkelder te zijn. Het enige wat ik me herinnerde: de geur van een pasgeboren baby was echt heel erg lekker. Je moest er zo veel mogelijk van genieten, want voor je het wist, was het weer verdwenen.
Dat was nu eenmaal zo, dacht ik, en bij dat feit had ik me neergelegd. Maar een paar dagen voordat Walter geboren zou worden – het was al twee dagen na de uitgerekende datum – kreeg ik plots een plan. Een briljant plan, vond ik zelf.
Die babygeur zou ik toch, met een beetje hulp, moeten kunnen vangen? En ik kende toevallig iemand die me daarbij zou kunnen helpen.
Mysterieus parfum
Een paar jaar eerder had ik voor de krant een verhaal geschreven over parfums die de geur van het leven in de hoofdstad hadden proberen vast te leggen. Daarbij stuitte ik op Mona di Orio, een Franse parfumeur – een neus, in het jargon – die het vak had geleerd van de beroemdste parfummaker van de vorige eeuw: Edmond Roudnitska.
In 2004 was ze naar Nederland gekomen om met een Amsterdamse jongen haar eigen parfumhuis te beginnen. De stad had ze 'olfactorisch geëerd' met Amyitis, een mysterieus en fantastisch parfum met jasmijn, ylang-ylang en saffraan.
In 2011 overleed Di Orio totaal onverwacht, op 42-jarige leeftijd, maar omdat haar zakenpartner niet wilde dat haar geuren zouden verdwijnen, hield hij het merk in stand. Ook werd er een jonge, talentvolle Zweedse parfumeur aangetrokken om nieuwe geuren te maken: Fredrik Dalman.
Flesje Walter
Na het schrijven van het artikel was ik met Fredrik, die in een atelier bij mij om de hoek aan zijn geuren werkte, bevriend geraakt. Sindsdien loop ik af en toe bij hem naar binnen, om te ruiken waar hij mee bezig is. In zijn souterrain, waarvan de wanden gevuld zijn met honderden flesjes, creëert hij druppel voor druppel nieuwe geuren.
Soms is het een geur waarmee hij me binnen een seconde doet afdwalen naar een hortus botanicus, een zomers strand of een soek in Oman – terwijl ik daar nog nog nooit ben geweest. Soms beland je in een donkere steeg, of in een groen bos vol gekleurde wolken. Het is bijna virtual reality: als je je ogen sluit en zijn geur Rose Concrete ruikt, lijkt het of je echt een stenen kamer binnenwandelt met daarin één enkele roos.
Ik stuurde Fredrik een bericht: als ik snel na de geboorte zou langskomen met mijn zoon, zou hij dan ook zijn geur kunnen namaken?
Hallo navelstompje
Een paar dagen later kwam Walter. Hij was gezond, prachtig en rook verrukkelijk. Maar nu ik erop lette, rook hij eigenlijk geen enkel moment hetzelfde. Er was altijd die heerlijke geur van pasgeboren baby, maar vlak na zijn geboorte rook hij natuurlijk ook naar zweet en bloed. Soms rook je juist de geur van luiers, of van een crème.
De moedermelk kon overheersend zijn, al dan niet uitgespuugd. Of er was de iets zoetere geur van zijn poep – ook lekker. Als ik aan Walter rook, rook ik het textiel van een nieuwe romper. Of de geur van zijn navelstompje, dat een beetje ontstoken was. Hij rook anders als hij net in bad was geweest, of als opa of oma hem had vastgehouden.
Zijn hoofd, met al wat haartjes en wat opgehoopte huidsmeer, rook weer anders dan zijn voeten. Was dit als een waterval in de mist, om 20.22 uur op een winterdag, na een intensieve, maar prachtige tocht door een glooiend landschap?
Twijfel
Nee, dit was gewoon Walter, en hij was nog zo klein en kwetsbaar. Ging ik echt nu al iets van hem proberen af te pakken, door een vreemde aan hem te laten snuffelen? Had ik me onbewust niet een beetje te veel laten inspireren door het plot van Het parfum, dat ik ooit op de middelbare school las?
In die roman van Patrick Süskind wordt een jongen geboren bij wie de kenmerkende babygeur ontbreekt. In een poging om toch een eigen geur te creëren, groeit de jongen uit tot een seriemoordenaar die de geur uit andere mensen probeert te onttrekken. Opeens leek mijn briljante plan vooral absurd, en zelfs een beetje naargeestig.
Geen tijd
Bovendien had ik er geen tijd voor. Als snel werd mijn leven overgenomen door slapeloze nachten en continue chaos – een kraamperiode was toch iets anders als er ook een peuter en kleuter rondliepen.
Ik koesterde de momenten dat ik in stilte alleen was met Walter. Dan stak ik mijn neus diep in zijn nek om te constateren dat de echte babygeur alweer leek weg te ebben. Aan mijn plan dacht ik niet meer.
Dat veranderde een paar maanden later, toen ik een bericht van Fredrik kreeg. Er lag al tijden iets voor me klaar in zijn atelier voor me; wilde ik dat eens komen ophalen? Hij stuurde ook een foto mee van een vierkant flesje, met op het label: Baby Nr. 1 Pure. Zonder Walter te hebben gezien of geroken, had de Zweedse Neus toch maar een poging gewaagd.
Allereerste begin
Als ik Fredrik bezoek in zijn atelier, overhandigt hij het flesje. Ik schroef de dop eraf, houd het onder mijn neus en val stil. Het resultaat is verbluffend. De geur brengt me direct terug naar de avond van Walters geboorte, naar dat allereerste begin.
Het is niet dat ik precies hetzelfde ruik, maar alsof al die verschillende geuren, die ik maar moeilijk kon beschrijven, samenkomen in de geur die opstijgt uit dit flesje. Alsof alle herinneringen en emoties hadden besloten vast te kleven aan dit parfum, dat Fredrik volgens de datum op het flesje al een paar dagen voor de geboorte van Walter had gemaakt – eigenlijk meteen nadat ik hem een bericht had gestuurd.
Verbaasd kijk ik hem aan: hoe heeft hij dit voor elkaar gekregen?
Voor de gek
'Geur kan zo veel zijn,' zegt Fredrik als hij in zijn atelier laat zien hoe hij te werk is gegaan. 'Het is niet alleen wat je ruikt, het is ook wat je ziet en wat je voelt. Geur kan je voor de gek houden en in je brein voor dezelfde sensatie zorgen als het daadwerkelijk vasthouden van de baby. Het brein wordt natuurlijk ook in die richting gestuurd, maar zelfs zonder die kennis zou dit naar baby ruiken.'
Hij pakt een van de vele bruine flesjes, steekt er een geurstrookje is en laat het me ruiken. Het stinkt een beetje, maar op een lekkere manier. 'Dit is muskus. Ooit afkomstig van het muskushert, maar tegenwoordig op een synthetische manier nagemaakt. Dus die stank klopt; er zitten dierlijke noten in.'
Hij vertelt dat hij in Baby Nr. 1 Pure vrij veel muskus heeft gestopt. 'Muskus wordt als een zachte, lieve geur gezien, omdat het mensen verbindt met herinneringen uit hun kindertijd. Het is ook een geur die in bijna elk waspoeder ter wereld wordt gebruikt. Het doet mij denken aan mijn moeder die de was ophangt. Het ruikt een beetje als thuis, het werkt kalmerend.'
Zacht en lief
Dat betekent niet dat een baby echt naar muskus ruikt. 'Ik heb zelf geen kinderen, maar ik heb baby's van vrienden geroken. En weet je: niemand weet eigenlijk precies waarom een baby zo lekker ruikt.
Er zijn veel verschillende theorieën. Het zouden de zweetklieren zijn, of dat witte vet met een mooie Latijnse naam dat op een baby zit na de geboorte; Vernix caseosa,' zegt Fredrik. 'Maar bij het nabootsen van de geur spelen al die dingen een rol. Om de geur van baby te krijgen, moet je dus dingen combineren.'
Melkachtige noten
Hij laat een andere muskusgeur ruiken, een die iets fruitiger is en ergens doet denken aan een luier. 'Dit ruik ik als ik thuiskom bij mensen met een baby. Dus dit zit erin. En je hebt zachte, melkachtige noten nodig. Een baby drinkt melk, dus zijn huid zal naar melk ruiken. We ruiken naar wat we eten, zo werkt het nu eenmaal.'
Hij opent een flesje met een geur die doet denken aan het drinken van melk rechtstreeks uit het pak, terwijl de koelkastdeur nog openstaat. Daarna komt een hele lichte bloemengeur. Er zit heliotroop in, een plant waarvan ik nog nooit heb gehoord, maar die een beetje naar kers en amandel ruikt.
Hij heeft balsem gebruikt van een boom die in El Salvador groeit, een geur die hij omschrijft als 'het donkerste, druiperige hout, als hout vloeibaar zou zijn'. Waarom dat er precies inzit, weet hij niet. Toen hij aan de geur van een pasgeboren baby dacht, sprong er meteen een formule in zijn hoofd, die in dit geval uit 33 ingrediënten ontstaat.
Daarna heeft hij in een ochtendje de geur drie of vier keer gemaakt, om de beste verhoudingen te krijgen. Het resultaat is een paar millimeter puur parfum, dat nog niet is verdund met alcohol – dat is nodig om het een draagbaar parfum te maken.
Persoonlijk
Draagbaar zal het dus ook wel nooit worden. Voor Fredrik was het een van de vele geurexperimenten die hij dagelijks doet, zoals hij nu ook bezig is met een geur dat het gevoel van de haartjes op een abrikoos moet weergeven.
Bovendien zal niet iedereen bij deze geur denken aan een pasgeboren baby, want herinneringen en emoties die geuren oproepen zijn persoonlijk. Mijn vriendin vindt Baby Nr. 1 Pure bijvoorbeeld ook lekker ruiken, maar het doet haar vooral denken aan het betreden van een luxe Franse babywinkel. Niet aan de geboorte van Walter.
Niet te vangen
Ik koester het flesje misschien ook wel om een andere reden. Elke keer als ik er even aan ruik, doet me dat niet alleen denken aan het allereerste begin, maar vooral aan wat er sindsdien allemaal gebeurd is. Kijk hoe groot hij al is, zijn eerste tandjes komen door!
Sommige dingen verdwijnen dan – die heerlijke babygeur bijvoorbeeld, die toch niet écht te vangen is – maar er komt nog veel en veel meer moois voor in de plaats.
Dit artikel is eerder verschenen in Ouders van Nu Magazine – Tekst: Lex Boon, Beeld: GettyImages
Artikelen van Ouders van Nu ontvangen in je mailbox?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.
