Al voordat ik wist dat ik zwanger was, kwam ik ermee in aanraking tijdens een simpel autoritje naar de supermarkt. Een vrouw, die onhandig de weg overstak, keek net iets te lang, net iets te indringend bij mij in de auto naar binnen. 'Wat wil je, kom dan!', hoorde ik mezelf roepen. Normaal gesproken heb ik niet zó'n kort lontje. Ik ben dan ook blij dat mijn stem niet boven de autoradio uitkwam.
Verbaasd van mijn eigen reactie reed ik verder, geen idee wat er met mij aan de hand was. Totdat ik een paar dagen later een positieve zwangerschapstest in handen had, en ik niet alleen meer woest werd van indringende blikken.
Niet geaccepteerd
'We vinden het van vrouwen vaak al heel opvallend wanneer ze boos zijn', zegt zwangerschapscoach Marijn van der Zwaard. 'Zeker in relatie tot een zwangerschap. Dit is maatschappelijk nog niet echt geaccepteerd. Zwangere vrouwen zien we liever geduldig, sereen, ergens op een roze wolk. Dat beeld past niet bij een grote woede-uitbarsting, waarbij je helemaal losgaat.'
Na een korte rondvraag blijk ik niet de enige te zijn die boos kan worden om heel specifieke dingen. Lees: mijn partner zei dat we die avond pizza gingen eten, maar stond tóch rijst te koken. Eten blijkt vaak de boosdoener, is ook aan jullie reacties te merken: 'Mijn man had het eten door elkaar gedaan, terwijl ik het naast elkaar wilde', schrijft Anna. Waarom Viv boos werd? 'De chocoladevla was op.'
Nieuwe grenzen
Van der Zwaard denkt dat zwangerschapswoede meerdere oorzaken kent. 'Eén daarvan is de hormoonhuishouding, die op z'n kop staat tijdens je zwangerschap. Je kunt van alles merken aan je stemming. Je hebt vaker de slappe lach, dat kortje lontje of je bent sneller geïrriteerd. Maar daarnaast ben je – wanneer je je eerste kind verwacht – ook bezig met je oude leven, dat je opeens moet combineren met het nieuwe.
Lees ook: Zwangerschapshormonen: wat doen ze met je?
Waar je eerst je werk nog op één kon zetten, kun je tijdens de zwangerschap merken dat alles veel meer energie kost. De zoektocht naar het nieuwe leven – waar het vooral om de baby gaat - kan betekenen dat je nieuwe grenzen tegenkomt. Daar overheen gaan, en de spanning die dat met zich meebrengt, kan je chagrijnig of boos maken. De overbelasting is niet alleen fysiek, maar ook mentaal. Dat kan erg wennen zijn, en frustrerend, voor veel vrouwen.'
Moederinstinct
Niet alleen je veranderende hormoonhuishouding en overbelasting kunnen voor boosheid zorgen. Ook je hersenen zijn tijdens een zwangerschap druk bezig. 'Onder invloed van hormonen wordt een ander netwerk actief, dat bijvoorbeeld minder gericht is op geheugen en concentratie, maar meer op primaire taken in het teken van het verzorgen en in leven houden van je kind.
Je moederinstinct komt omhoog, en daar hoort 'de tijger' ook een beetje bij. Deze 'tijger' helpt je om duidelijke grenzen te stellen om voor je kind te kunnen zorgen. Dit kan letterlijk zijn, wanneer mensen bijvoorbeeld te dicht bij je komen op straat, maar ook figuurlijk. Dat je tijdens je zwangerschap meer ruimte nodig hebt in je hoofd, en het bijvoorbeeld sneller irritant vindt wanneer iemand veel belt, of wil afspreken. Je kunt wat minder hebben van mensen die op dat moment misschien te veel van je vragen.'
Lees ook: Dit zijn de voordelen van een moederbrein volgens een neurolinguïst
Kookpunt
Zo wordt Manuela plots boos wanneer mensen gevaarlijke capriolen uithalen in het verkeer, terwijl zij in de auto zit. Nog een lezer schiet uit haar slof door de postbode. 'Hij belde aan, klepperde met de brievenbus en klopte op de deur. Ik hoefde alleen maar van de bank te komen.'
'Grenzen zijn een groot thema tijdens de zwangerschap. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor het beschermen van je kind. Woede is bij uitstek een emotie die omhoog komt wanneer je over je eigen grenzen gaat, of wanneer iemand anders over jouw grenzen heen gaat. Tel alles bij elkaar op en dan is het niet gek dat je tijdens je zwangerschap sneller het kookpunt bereikt.'
Tweede puberteit
Om de woede die plotseling kan ontstaan nog beter uit te leggen, heeft van der Zwaard een treffend voorbeeld. 'De manier waarop je hersenen veranderen tijdens een zwangerschap, kun je enigszins vergelijken bij de veranderingen die je doormaakt tijdens je puberteit. Er is een verbouwing gaande, maar de winkel is nog wel open.
Je normale leven gaat door, maar ondertussen speelt zich een cocktail af van hersenveranderingen, hormonen en de fysieke uitputting die met een zwangerschap gepaard gaat. Dat maakt dat je de ene keer je grenzen aangeeft met woede, de andere keer rust wil, of gaat huilen. En degene bij wie je je het meest veilig voelt, moet het vaak ontgelden.
Lees ook: Puberteit heftig? De verandering van vrouw naar moeder is net zo ingrijpend
Gelukkig kan een partner vaak al wat van je hebben, vooral wanneer je uitlegt waar deze gevoelens vandaan komen. Er gebeurt een hele hoop binnen in jou, en het is niet gek dat je anders reageert. Boos worden is niet per se verkeerd: je mag ook weleens je felle kant laten zien of überhaupt ervaren dat je die hebt. Dat hoort bij het opnieuw leren kennen van jezelf.'
Wat wél te doen
Uit je slof geschoten en een schuldgevoel? Daar hebben vrouwen volgens Van der Zwaard snel last van, omdat ze het überhaupt sneller 'verkeerd' vinden dat ze hun boosheid hebben laten zien. 'Verdriet kunnen we vaak makkelijker hebben van vrouwen dan boosheid, maar het zijn allebei heel normale emoties.
Dus vraag je eens af waarom het zo beladen voelt voor jou. Natuurlijk, wanneer boosheid omslaat in agressie, dan is het verstandig om aan jezelf te werken en hulp te zoeken. Maar doe je er niemand kwaad mee? Vraag jezelf dan af hoe erg het écht is dat je een beetje boos werd.
Oude pijn, nieuwe lading
Komt dezelfde woede steeds weer terug? Misschien sluimert er dan al langer iets in je relatie dat aandacht nodig heeft. Of heeft het te maken met je werk. Ook kinderwoede kan omhoog komen wanneer je zwanger bent: je kunt aangeleerde patronen of situaties duidelijker voelen, omdat het onderwerp opvoeding opnieuw een belangrijke, maar nieuwe lading in je leven krijgt.
Soms helpt het om wat meer rust in te bouwen in je dagelijks leven, je irritaties op te schrijven in een dagboek of om een wandeling te maken, zodat je fysiek kunt ontladen. Je hoeft het ook niet altijd te op te lossen: inzicht hebben in wat er gebeurt binnen in je hoofd en lijf, helpt vaak al genoeg.'
Het is niet persoonlijk
En voor partners? 'Als je zwangere vrouw de hele tijd haar stress op jou afreageert, is dit natuurlijk niet leuk. Maar als je begrijpt waarom het gebeurt, en dat het voor het grootste gedeelte niet persoonlijk is, dan kan dat al helpen.
Probeer te bedenken wat zij nodig heeft om zich te ontspannen en zich gerust te voelen. Communiceren blijft natuurlijk de gouden tip. En vergeet jezelf niet: op welke manier kun jij ontladen wanneer het even te veel wordt?'
Lees ook: Oeps, sorry! 14x jullie raarste reacties onder invloed van zwangerschapshormonen
