Je benoemt een aantal mythes in het boek over het moederbrein. Wat is volgens jou de hardnekkigste?
'De combinatie van de twee mythes dat vrouwen automatisch een moederinstinct hebben en de negatieve kijk - ook door moeders zelfs - op het moederbrein. Nog vaak horen vrouwen opmerkingen zoals 'Gaat de borstvoeding moeilijk? Geen zorgen, je moederinstinct zal wel vertellen hoe het moet'. Maar we weten uit wetenschappelijk onderzoek dat niet alles vanzelf gaat.
Het ouderschap vergt oefening, dat kost tijd. Veel hangt af van de omstandigheden, zoals de bevalling, de gezondheid van de baby en sociale ondersteuning. Het is confronterend voor moeders als de start van het moederschap niet makkelijk is, en je het gevoel krijgt dat je dit zogenaamde moederinstinct mist. Of dat je denkt dat je moederbrein je in de steek laat, terwijl het brein juist krachtig functioneert in deze nieuwe periode.
Het wordt problematisch als moeders zich te veel laten beïnvloeden door negatieve fabels over het moederinstinct en het moederbrein. Omdat deze mythes zo vaak worden genoemd, blijven ze hardnekkig en gaan moeders in de meest kwetsbare periode van hun leven aan zichzelf twijfelen.'
Lees ook: Wetenschap bewijst: brein van zwangeren verandert om voor baby te zorgen
Hoe kunnen we het veranderde moederbrein juist als iets positief zien, bijvoorbeeld op de werkvloer?
'Het idee dat het moederbrein vooral mistig en vergeetachtig is, doet geen recht aan de positieve veranderingen die ouderschap met zich meebrengt. Moeders ontwikkelen juist belangrijke vaardigheden die op de werkvloer van grote waarde zijn.
In het begin vraagt het ouderschap veel cognitieve energie, maar na verloop van tijd versterkt het moederbrein functies zoals plannen, prioriteren en doelgericht werken. Ook sociaal-cognitieve vermogens groeien: moeders leren signalen, zowel verbaal als non-verbaal, beter lezen. Dit draagt bij aan empathisch en sensitief leiderschap, iets dat we goed kunnen gebruiken tegenwoordig. Ervaring met kinderen maakt moeders vaak creatiever in het oplossen van problemen en beter in het nemen van beslissingen onder hoge druk.
Ouderschap kan dus gezien worden als een fast track in persoonlijke ontwikkeling: je leert bewuster omgaan met uitdagingen, groeit als mens en leider. Mits de juiste context en ruimte er is, kunnen moeders op de werkvloer enorm floreren. Het is tijd dat deze kwaliteiten niet langer onderschat worden, maar gezien als waardevolle competenties.'
Lees ook: Anders denken over je carrière: 'Die nieuwe vaardigheden als ouder horen op je cv'
Niet alleen het moederbrein, ook het vaderbrein verandert. Wanneer vaders de kans krijgen om actief voor hun kind te zorgen, bouwen ze vaardigheden op zoals emotieregulatie. En toch zijn er nog veel bedrijven waarin partnerverlof niet wordt aangemoedigd. Wat vind je hiervan?
'Daarmee ontneem je als werkgever vaders de kans om te groeien in hun rol als ouder. Veel vaders hebben wél de intentie om gelijkwaardig te zorgen, maar botsen op hardnekkige verwachtingen: minder werken wordt vaak niet geaccepteerd. In sectoren met 60 tot 80-urige werkweken is het bijna onmogelijk om betrokken te zijn bij het zorgen voor kinderen.
Het idee dat moeders van nature beter weten wat een baby nodig heeft, komt vaak simpelweg doordat zij meer tijd met het kind doorbrengen. Vaders hebben die interactie net zo hard nodig om datzelfde vertrouwen op te bouwen. Zonder ruimte voor betrokken vaderschap, blijven kansen voor gelijkwaardig ouderschap onbenut. Dat is verlies voor iedereen: kind, ouder én organisatie.'
Ondanks de positieve veranderingen van het ouderschap, hebben werkende ouders het zwaar: parentale burn-outs stijgen. Welke rol kunnen werkgevers spelen?
'Het begint bij een cultuurverandering: niet de moeder moet zich aanpassen, maar de organisatie moet zich afvragen wat ouders nodig hebben, ook als ouders dat zelf nog niet precies weten. Dit vraagt om een moederbrein-vriendelijk beleid: denk aan opties voor een zachte terugkeer na verlof, zoals deeltijd starten, werken aan één project of begeleiding van een collega.
Belangrijk is dat er vooraf al over deze mogelijkheden is nagedacht, zodat ouders zich gedragen en serieus genomen voelen. Een proactief gesprek met zowel moeders als vaders over hun behoeften en werkafspraken is essentieel. Flexibele werktijden, duidelijke communicatie over vervanging en terugkeer, en ondersteuning tijdens de combinatie van werk en zorgtaken kunnen veel stress voorkomen.
Sommige werkgevers bieden begeleiding of experts aan voor deze overgang. Als ouders merken dat hun werkgever hier bewust mee omgaat, voelen zij zich meer verbonden en blijven zij vaker trouw aan hun organisatie. Een gezinsvriendelijk beleid is dus geen gunst, maar een investering in welzijn én loyaliteit van medewerkers.'
Lees ook: Onderzoek: dit helpt moeders als ze weer aan het werk gaan (en nee, het is niet langer verlof)
De aandacht voor gezondheid van moeders na de bevalling is langzaam groeiende. Als je één ding morgen zou mogen veranderen, wat zou het zijn?
'Structurele mentale ondersteuning voor moeders, vóór en na de bevalling, als vast onderdeel van het zorgtraject. Nu stopt de medische opvolging vaak zes weken na de bevalling, met de boodschap: alles is lichamelijk in orde, je kunt weer door. Maar dat mentale luikje, vol emoties, onzekerheden en mentale belasting, blijft vaak gesloten. Of erger: het krijgt pas ruimte als het te laat is en klachten zijn uitgegroeid tot trauma of burn-out.
We moeten ervoor zorgen dat vrouwen zich gedragen voelen, dat er ruimte is om te praten, keuzes te overwegen, dat vrouwen zich mentaal kunnen voorbereiden op het ouderschap én op de terugkeer naar werk, ook wel het 'vijfde trimester' genoemd. Dat vraagt om een laagdrempelig, structureel aanbod: denk aan gesprekken met perinatale coaches, vroedvrouwen, doula's of psychologen, moedergroepen. Niet als luxe, maar als basiszorg.
Zodra die mentale ondersteuning genormaliseerd en ingebed is, kunnen moeders bewuster kiezen hoe ze hun leven, werk en ouderschap willen vormgeven. Niet vanuit overleven, maar vanuit eigen kracht. In onze prestatiegerichte maatschappij waarin de nadruk ligt op productiviteit en efficiëntie, is weinig ruimte voor de waardering voor zorg en rituelen rond zwangerschap en geboorte. En dat terwijl collectieve zorg juist bescherming biedt tegen burn-outs onder jonge ouders.'
Lees ook: Puberteit heftig? De verandering van vrouw naar moeder is net zo ingrijpend
Wat is er volgens jou voor nodig om dat idee van it takes a village, als collectief zorgen voor kinderen, weer terug te laten komen?
'Een cultuurverandering waarin collectieve zorg weer als normaal en waardevol wordt gezien. In onze huidige samenleving wonen mensen vaker ver van familie, grootouders werken langer door, en het buurtgevoel is verzwakt. We leven in een individualistische cultuur met veel opties, ambities en druk, waardoor ouders zich vaak alleen voelen in de zorg voor hun kinderen.
Toch zie ik hoopvolle bewegingen: initiatieven van onderaf zoals WhatsApp-buurtnetwerken, oudergroepen of gedeelde oppasstructuren winnen aan terrein. In België proberen 'Huizen van het Kind' op lokaal niveau organisaties en ondersteuning te bundelen, maar het aanbod is versnipperd en afhankelijk van locatie. Zonder structurele ondersteuning sneuvelen veel van deze waardevolle initiatieven bij gebrek aan tijd en middelen.
Wat nodig is, is een systeem dat deze collectieve zorg niet enkel aan het individu overlaat, maar actief wordt ondersteund vanuit overheid en samenleving. Denk aan laagdrempelige ontmoetingsplekken, logistieke hulp, of geboortecadeaus die gericht zijn op echte ondersteuning, zoals een warme maaltijd of een middag oppassen.
Daarnaast moeten we ons ongemak over hulp geven en vragen herzien. In andere culturen, zoals in Mexico, is het normaal dat moeders na de geboorte veertig dagen lang gedragen worden door hun gemeenschap, La Cuarentena noemen ze dat. In onze cultuur zijn we vervreemd geraakt van het idee om belangeloos iemand te helpen. Willen we terug naar een village, dan moeten we opnieuw leren om hulp te vragen, aan te bieden en te aanvaarden als vanzelfsprekend onderdeel van ouderschap en de gemeenschap.'
/dad850092efa46c2afdbe86a2fb0822f/image.jpg)
