1. Wat is bisfenol-A en waar zit het in?
Bisfenol-A (BPA) is een chemische stof waarmee verschillende soorten kunststof gemaakt worden. BPA zit daarmee ook in veel verschillende soorten producten waar plastic in verwerkt is: bouwmaterialen, speelgoed, medische hulpmiddelen en in producten waar voedsel in verpakt wordt voor de verkoop. 'Ook in conservenblikken kan BPA gebruikt zijn: aan de binnenkant van het blik zit een dun plastic laagje', zegt Wieke van der Vossen, expert voedselveiligheid bij het Voedingscentrum.
Goeie vraag: Hoeveel plastic krijgt jouw kind binnen?
2. Hoe worden we blootgesteld aan BPA, en wat doet het in ons lichaam?
Via verpakkingen en keukengerei kan bisfenol-A in heel kleine deeltjes in ons voedsel terechtkomen, waarna wij het binnen kunnen krijgen. 'Als voedsel lang in aanraking komt met de stof, zoals het geval is als het bewaard wordt in een verpakking of blik, dan kan het materiaal microdeeltjes loslaten.'
De mogelijke gezondheidsrisico's van BPA worden al langer bestudeerd. 'Er waren al onderzoeken die lieten zien dat BPA een schadelijk effect zou kunnen hebben op het immuunsysteem van baby's en jonge kinderen. Sinds 2011 is er al een verbod op het gebruik van BPA in babyflesjes.'
De nieuwste onderzoeken laten zien dat blootstelling aan bisfenol-A mogelijk ook schadelijk kan zijn voor oudere kinderen en volwassenen, en in lagere hoeveelheden dan voorheen gedacht. 'Een mogelijk eerste effect is verstoring van het immuunsysteem. BPA kan ook schadelijk zijn voor de hormoonhuishouding en het kan de vruchtbaarheid verminderen.'
Keukengerei gebruik je vaak maar kort terwijl je aan het koken bent. De afgifte van microdeeltjes BPA zal dan minimaal zijn
Wieke van der Vossen Voedingscentrum
De stof wordt ook wel in verband gebracht met obesitas, ADHD, diabetes en prostaatkanker, maar het is niet zeker of er een direct verband is, aldus Van der Vossen. 'Het ontstaan van deze aandoeningen kan beïnvloed worden door veel factoren, daarom is de precieze invloed van BPA lastig vast te stellen.'
Lees ook: Groeicurve van je kind
3. Wat houdt het nieuwe Europese verbod in?
Vanaf nu mogen BPA en soortgelijke stoffen niet meer in producten gebruikt worden die in aanraking komen met voedsel. 'Dat zijn niet alleen verpakkingen waar voedsel in verkocht wordt, maar ook producten die in het gebruik in aanraking komen met ons voedsel: bijvoorbeeld kookgerei en plastic herbruikbare flessen mogen ook geen BPA meer bevatten.'
Bisfenol-A wordt ook in andere soorten producten gebruikt. 'Het zit bijvoorbeeld ook in waterafstotende verf. Als de materialen niet in aanraking komen met voedsel, dan gaan deze mogelijke gezondheidsrisico's niet op en is daar dus ook geen verbod voor nodig.'
4. Zijn producten die je al hebt met BPA erin wel veilig?
Het verbod is ingesteld omdat bisfenol-A als een mogelijk risico wordt gezien, maar dat risico is niet heel acuut, zegt Van der Vossen. Producten die je nu in huis hebt met BPA kun je nog gebruiken en hoef je niet meteen weg te gooien. 'Nu we weten dat het risico er is heeft de Europese Commissie bepaald dat we dit uit voorzorg zo veel mogelijk moeten terugbrengen door gebruik vanaf nu te verbieden, maar het is ook niet zo dat producten nu worden teruggeroepen of dat het advies is om deze producten per direct niet meer te gebruiken.' Fabrikanten krijgen een overgangstermijn van achttien maanden om te stoppen met het gebruik.
De hoeveelheid microdeeltjes in voedsel en dus de kans op blootstelling wordt groter naarmate het product langer in aanraking komt met het voedsel. 'Keukengerei gebruik je vaak maar kort terwijl je aan het koken bent. De afgifte van microdeeltjes BPA zal dan minimaal zijn.'
Kapot, versleten en verweerde materialen hebben een grotere kans op afgifte van microdeeltjes. 'Is keukengerei versleten, dan is het verstandig het te vervangen.'
Lees ook: Dit is waarom je nooit de plastic drinkfles van je kind in de vaatwasser moet doen
5. Hoe weet je of ergens BPA in zit?
Dat is lastig te achterhalen, stelt Van der Vossen. ,'Er is voor fabrikanten geen verplichting om te vermelden dat de stof gebruikt is. Als je het zeker wil weten, kun je de fabrikant benaderen.' Sommige producten hebben het label 'BPA-free'. 'Dan zit er geen BPA in, maar fabrikanten zetten dit soms ook op producten waar al nooit BPA in werd gebruikt.'
6. Kun je bisfenol-A vermijden?
Ook dat is moeilijk, omdat BPA in zoveel verschillende producten verwerkt zit. Je kan producten kiezen met het label 'BPA-free' en vaak zijn er alternatieven zonder plastic. 'Eten bewaren en opwarmen kan ook in glazen bakjes. Gebruik je graag een herbruikbare waterfles, dan kun je kiezen voor een roestvrijstalen exemplaar.'
