Hartstikke knus, goed voor de hechting en soms het laatste redmiddel om je baby te laten slapen: hem bij je in bed nemen. Maar een klein kind kan oververhit raken door het dekbed, onder een slapende ouder terechtkomen of bekneld raken tussen een matras en de muur – met kans op wiegendood.
In 2021 stelde een Nederlands onderzoek vast dat 26 procent van de baby's jonger dan vier maanden die stierven aan wiegendood bij de ouders in bed sliep – een drie keer zo groot risico vergeleken met wanneer baby en ouders niet samen slapen. De Jeugdgezondheidszorg (JGZ) raadt daarom samen slapen, ook wel bed-sharing genoemd, sterk af.
Lees ook: Dit zegt VeiligheidNL over samen slapen met je baby
Toch samen slapen
En toch blijven ouders hun baby bij hen in bed nemen. Uit onderzoek van Floortje Kanits van Wageningen University blijkt dat zo'n 40 procent van de baby's weleens bij de ouders in bed slaapt, 6,6 procent slaapt zelfs standaard in het ouderlijk bed.
Ook De Correspondent-journalist en moeder Sanne Blauw hoort het in haar omgeving veel voorbijkomen. Als zij een oproep doet aan ouders om hun ervaringen te delen, levert dat honderden reacties op. Blauw: 'Ouders laten hun baby's bij hen slapen omdat de baby anders niet in slaap valt, omdat de baby nabijheid nodig heeft, omdat de moeder borstvoeding geeft of omdat ze het gewoon fijn vinden. Toen ben ik verder het onderwerp ingedoken: wat zegt de wetenschap over de gevaren van samen slapen?'
Lees ook: Review: de Bednest co-sleeper getest
Wetenschappelijke discussie
Blauw komt erachter dat er een wetenschappelijke discussie gaande is over hoe gevaarlijk het samen slapen zelf is – of dat het vooral gevaarlijk is door de omstandigheden, zoals een deken in de buurt van de baby, of ouders die roken of drinken. 'Als nieuwe moeder dacht ik dat het sowieso gevaarlijk is, dus dat het vast was hardgemaakt in onderzoek – maar dat blijkt dus niet zo te zijn.'
'Ik kwam tot de conclusie: misschien kunnen we ouders beter helpen door ze voor te lichten over hóé ze samen kunnen slapen, in plaats van dat ze het zelf moeten uitzoeken en zo gevaarlijke dingen doen. Sommige ouders gaan bijvoorbeeld oververmoeid op de bank zitten met hun baby om wakker te blijven, terwijl het overduidelijk is dat dat hartstikke gevaarlijk is.'
Met z'n allen op de grond
Ook ontdekt Blauw dat wel of niet samen slapen cultureel bepaald is. 'We vinden het in Nederland heel normaal dat een kind op een eigen kamer gaat slapen, alsof het een natuurwet is. Maar dat is historisch gezien helemaal niet zo vanzelfsprekend. In Japan slaapt het hele gezin op een hard matras op de grond.
Je staart je zo blind op wat Nederlanders doen. Dat heeft ook veel met ideeën te maken, bijvoorbeeld dat een kind zelfstandig moet zijn. Dat iets natuurlijk is of altijd gebeurde, zegt niet meteen dat dat goed is. Maar ik ontdekte dat er in de wetenschap nog veel over te zeggen valt.'
Lees ook: 7x laag montessoribed (en waarom je baby ook al in een vloerbed kan slapen)
Tegen adviezen van experts in
Blauw vindt het een spannend onderwerp om over te schrijven – juist omdat het tegen de adviezen van bijvoorbeeld Kinderveiligheid.nl ingaat. 'Ik heb er wakker van gelegen. Je kind verliezen is een van de ergste dingen die je kan overkomen. Maar ik kwam er telkens op uit: als ouders tóch samen willen slapen met hun baby, laten we ze dan helpen. Anders veroorzaak je juist gevaarlijke situaties.
En ik ben niet alleen – hoogleraar Pedagogiek Maartje Luijk spreekt zich al jaren uit over bed-sharing. In het Verenigd Koninkrijk wordt samen slapen met je baby niet afgeraden, daar krijgen ouders juist voorlichting over hoe ze het veilig kunnen doen. Ook Unicef geeft richtlijnen over samen slapen.'
Adviezen over samen slapen
Wat die adviezen dan zijn? Blauw verwijst naar een voorlichtingsvideo van The Lullaby Trust, een Britse organisatie die informatie verspreidt over veilig slapen. Daarin worden deze richtlijnen gegeven:
-
Het matras moet hard en plat zijn;
-
Het kind moet op de rug liggen;
-
Er mogen geen kussens of dekens in de buurt van de baby liggen;
-
Andere kinderen en huisdieren moeten uit de buurt blijven.
-
Als de baby een laag geboortegewicht had of als een van de ouders rookt, alcohol heeft gedronken of bepaalde medicijnen of drugs heeft gebruikt, wordt samen slapen afgeraden.
Ook in het boek Veilig samen slapen met je baby van de Amerikaanse biologische antropoloog James McKenna en in de Facebookgroep Veilig samen slapen wordt nuttige informatie gedeeld.
Jeugdgezondheidszorg
Nu de experts als de Jeugdgezondheidszorg nog, vindt Blauw. 'Onlinebronnen vind ik heel goed, maar soms is hun informatie lastig in te schatten. En ook influencers zeggen van alles op Instagram. Daarom denk ik: kom op, JGZ, help ons een beetje!
De richtlijnen over de preventie van wiegendood worden nu herzien, dat lijkt me een mooie aanleiding. Wat mij betreft gaan die in de richting van het Verenigd Koninkrijk. Hier en daar geeft een jeugdarts al voorlichting aan ouders. Ik hoop dat mijn artikel daar ook aan kan bijdragen.'
Sanne Blauw schrijft over ouderschap voor De Correspondent. Je kunt haar werk volgen via haar nieuwsbrief.
