Geen foto's delen van onze dochter op sociale media. Dat hadden mijn vriend en ik voor haar geboorte afgesproken. Ik zit zelf meer op Instagram dan me lief is en gunde mijn kind in elk geval een paar jaar zonder online aanwezigheid. De eerste zeven maanden van haar leven hield ik me hier keurig aan. Toen ze geboren was, postte ik op Instagram enkel een foto van haar babyhandje in de mijne.
Is toch leuk
Maar als ik zeven maanden later een wel heel schattige foto van haar maak, begint het te kriebelen. Voor een keer een foto delen kan best, denk ik bij mezelf. Het is toch leuk als mijn kennissen op Instagram ook een keer zien wat voor leuke dochter ik heb? Ik ga voor de bijl en post een foto waarop ze breed lachend op een kleed met blokken ligt.
Tien minuten later check ik of ik al likes heb ontvangen. 'Zo lief!' staat er onder mijn post. Tevreden berg ik mijn telefoon op. Toch bekruipt me niet veel later een schuldgevoel. Wat is er gebeurd met mijn overtuiging om geen foto's van mijn dochter te delen op sociale media?
Shotje geluk
Het antwoord weet ik eigenlijk wel. Ik vind haar de allerleukste en wil haar graag aan de wereld laten zien. Maar er is meer aan de hand. Likes op Facebook geven je brein een shotje dopamine en daar wil het steeds meer van. Schattige babyfoto's zijn een garantie voor een flinke dosis van die gelukbooster.
Het is dan ook niet zo gek dat veel ouders de verleiding niet kunnen weestaan. Bijna drie op de vier ouders delen foto's van hun kinderen op sociale media, dat blijkt uit onderzoek van de VPNGids, een platform over online privacy. De helft hiervan schermt hun account niet af voor onbekenden. Ruim 80 procent van de kinderen is al online te vinden voordat ze 2 jaar oud zijn.
Deel je liever niet te veel online? Leg de mooiste momenten vast in een fotoboek (nu met 20% korting)
Momfluencers
Ik denk aan mijn eigen baby- en kinderfoto's. Die staan alleen in fotoalbums bij mijn ouders op zolder. Alleen zij of ik kijken hier nog weleens naar. Een groot verschil met veel jonge kinderen nu, van wie soms bijna elke stap online lijkt te zijn vastgelegd.
Zeker in het geval van de kinderen van zogeheten momfluencers die de kost verdienen met content posten over het moederschap. Ze delen hier alles: van hun bevalling tot aan allerlei weetjes en anekdotes over hun kinderen. Even scrollen door hun accounts en je hebt niet alleen toegang tot tientallen schattige babyfoto's, maar je weet ook direct een stuk meer over hun kinderen.
Wil je dit nu al bepalen voor je kind?
Zo weet ik nu dat de op een na jongste van een influencer met ruim vijftigduizend volgers de bijnaam 'cheeky charlie' heeft, haar dochter Lola eigenlijk het liefst een zusje had gewild – ze heeft drie broertjes – en het oudste broertje fan is van Freek Vonk. Op weer een ander account kom ik te weten dat het 4-jarige dochter van de moeder in kwestie alleen nog maar jurken aan wil omdat ze dan een 'prinses' is.
Dit lijkt allemaal heel onschuldig, maar Justine Pardoen vindt het zorgelijk dat zo veel ouders zo veel beeldmateriaal en informatie over hun kinderen online delen. Ze is medeoprichter van Bureau Jeugd en Media, dat zich bezighoudt met media-opvoeding en -wijsheid. 'Door nu al zo veel te delen, ontneem je je kind de mogelijkheid om te bedenken of en op wat voor soort manier hij online aanwezig wil zijn.'
Lees ook: Veilig op internet: hoe bescherm je je kind online?
Voor eeuwig online
Ik denk aan mijn eigen kind. Het Instagramacccount waarop haar foto staat, is niet zichtbaar voor iedereen, bovendien kan ik de foto van mijn dochter toch gewoon zelf verwijderen als ze ouder is? Maar dat blijkt niet zo makkelijk. 'Veel ouders beseffen niet dat wanneer je een foto van je kind deelt op sociale media, je hier voorgoed het beheer over kwijt bent', zegt Arda Gerkens, directeur-bestuurder van het Expertisecentrum Online Kindermisbruik.
'Iedereen kan die foto immers downloaden of er een screenshot van maken en bewaren. Als jij hem offline haalt, betekent dat dus niet dat die ook weg is. Door foto's van je kind te plaatsen, beslis je in feite voor je kind dat die foto voor de eeuwigheid wordt vastgelegd.'
Beschaamd
Een foto van een baby of peuter kan in de ogen van de ouders nu schattig zijn, maar wie zegt dat het kind in kwestie dat zelf later ook vindt? Gerkens geeft een voorbeeld. 'Op de bruiloft van mijn broer werd er via een dia een foto van hem als 2-jarige gedeeld waarop hij in een badje zat en naar zijn plasser keek. Daar voelde hij zich beschaamd over.'
Ik moet denken aan een vergelijkbare foto van mezelf als 2-jarige waarop ik vol trots boven mijn potje sta. Het idee dat al mijn vrienden deze foto te zien zouden krijgen bij mijn trouwen, vind ik niet fijn. Laat staan dat de hele wereld nu nog toegang zou hebben tot deze intieme foto van mijzelf als peuter.
Lees ook: Politie adviseert: Zet foto's van je kind in zwembroek niet online
Trotse moeder
Ook de kinderen van influencer Lizette Brands-Mutsaers komen geregeld langs op haar twee Instagram-accounts @reismuts.nl en @hablamama.nl over het ouderschap. Met name op deze laatste staat het vol met foto's van haar drie zoontjes van 4, 2 en 0 jaar oud (in 2023). Hoewel Brands-Mutsaers niet kan leven van de opbrengsten van Instagram, verdient ze er wel een deel van haar jaarinkomen mee.
'Maar', zegt ze, 'dat is niet waarom ik foto's van mijn kinderen deel. Ik doe het omdat ik trots op ze ben.' Bij het feit dat die foto's ook door haar twaalfduizend volgers worden bekeken, staat ze eigenlijk niet zo stil. 'De een deelt zijn maaltijden op sociale media, ik deel mijn kinderen.' Hierin stelt ze overigens wel grenzen. Zo plaatst ze geen foto's of filmpjes waarop haar kinderen naakt te zien zijn of in hun blote bast.
Te klein voor
Ook kijkt ze kritisch naar welke samenwerkingen ze aangaat en doet ze liever geen samenwerkingen met speelgoedmerken. 'Dan moet ik tegen mijn kinderen zeggen dat ze met bepaald speelgoed moeten spelen en daar ook nog bij moeten lachen. Dat voelt voor mij niet goed.' Of haar kinderen het eens zijn met de foto's die hun moeder van ze plaatst, weet ze niet. 'Daar zijn ze nog veel te klein voor. Ze snappen helemaal niet wat internet is.'
Ergens begrijp ik Brands-Mutsaers wel. Op een account over ouderschap is het natuurlijk leuker om naar blije babyhoofdjes te kijken dan foto's van de moeder of, om maar wat te noemen, een landschap. Ook kan ik erin komen dat je het graag wilt delen als je trots bent. Zo heb ik zelf een tijd vrij fanatiek foto's van de ingewikkelde Ottolenghi-recepten die ik maakte online gezet. Het verschil is alleen dat mijn maaltijden daar nooit iets van zullen merken en mijn dochter mogelijk wel.
Recht op privacy
Volgens hoogleraar Recht en de Informatiemaatschappij Simone van der Hof betekent het feit dat je kinderen nog niet begrijpen wat internet is niet dat je als ouder foto's van hen mag plaatsen. 'Kinderen hebben wettelijk gezien net zo veel recht op privacy als volwassenen', legt ze uit in een artikel op nu.nl.
'Dat privacyrecht hebben kinderen ten opzichte van iedereen, dus ook ten opzichte van hun ouders. Volwassenen zouden kinderen dus eigenlijk toestemming moeten vragen om beelden van hen te delen. Als je het niet kunt vragen, bijvoorbeeld vanwege de leeftijd, dan moet je wellicht niets publiceren. Of de beelden alleen delen met een selecte groep mensen.'
Lees ook: Praktische tips om de online privacy van je kind te waarborgen
Porno, reclame, nepfamilie: dit gebeurt er met babyfoto's
Dat laatste is wellicht sowieso verstandig, want er is altijd het risico dat een foto in handen komt van mensen met de verkeerde intenties en wordt gebruikt voor bijvoorbeeld kinderporno. Gerkens: 'In de ogen van ouders zijn het meestal heel onschuldige foto's, maar door de ogen van bijvoorbeeld een pedofiel kan dit er heel anders uitzien. Het gebeurt ook dat gezichten van peuters en kleuters op de lichamen van pornoacteurs worden gefotoshopt.'
Maar er zijn ook andere, minder bekende risico's. 'Zo verkopen bedrijven als Facebook en Instagram de informatie van hun gebruikers aan adverteerders. Dat betekent dat jouw foto's ook gebruikt kunnen worden voor reclamedoeleinden en de kans bestaat dat je ineens foto's van je kind terugvindt in een reclamefolder.' En dan is er nog baby role-playing, een bizar fenomeen waarbij mensen nep-accounts aanmaken waarop ze 'gestolen' babyfoto's en video's posten en voorzien van nepcommentaar.
Er zijn zelfs mensen die hele families bij elkaar verzinnen op Instagram. Het overkwam een Amerikaanse vrouw uit Indianapolis. 'Op een dag viel het me op dat een van mijn volgers op Instagram mijn posts wel erg vaak likete', schrijft ze in een artikel op de website indianapolismoms.com. Toen ze naar het account van de vrouw in kwestie ging, kreeg ze de schrik van haar leven. 'Ik kwam erachter dat ze allerlei foto's van mijn zoon had gepost en deed alsof het haar kind was.'
Respectvoller
Gezinscoach Liz Bosman (36) deelt sinds een aantal maanden geen foto's meer van haar kinderen op Instagram. 'Best een ingewikkelde keuze', vond ze. 'Sociale media staan vol met foto's van kinderen. Bovendien ben ik coach op het gebied van ouderschap. Een foto van mijn kinderen is voor mijn doelgroep een stuk aansprekender dan alleen een foto van mezelf.'
Toch staan er op haar Instagram-account enkel foto's van haarzelf of de omgeving. 'Het voelde gewoon niet meer goed om foto's van mijn zoon en dochter te delen. Mijn kinderen hoeven geen onderdeel te zijn van mijn coachingpraktijk en hebben er ook niet om gevraagd om zichtbaar te zijn op sociale media.' Bosman is nog steeds blij met haar besluit. 'Dit voelt respectvoller naar mijn kinderen. Ik moet alleen iets creatiever omgaan met beeld.'
Liever privé
Brands-Mutsaers' zoontjes hebben nu misschien nog geen mening over hun online aanwezigheid op hun moeders Instagram-account, de kans is groot dat ze hier over een paar jaar wel iets van vinden. 'Als ik ook maar enigszins het idee heb dat ze zich eraan storen, houd ik ermee op', zegt ze. 'Ik ga natuurlijk niet bewust iets doen waarvan ik weet dat ze het niet willen.'
Ikzelf heb de foto die ik in een opwelling van trots op mijn account plaatste, tijdens het schrijven van dit artikel verwijderd. Mijn profiel is alleen zichtbaar voor vrienden en kennissen, maar het idee dat er een minieme kans is dat het hoofd van mijn dochter ergens terechtkomt waar het niet hoort, zit me niet lekker. Gelukkig heb ik altijd nog de familie-appgroep, met als enige leden mijn ouders en zus, waar ik onbeperkt kan rondstrooien met foto's van mijn kind. Likes gegarandeerd.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in september 2023.
/d943237bf1654d3291faf127e779616f/image.jpg)
/a8b309f73c904eafaea151b7c6066a55/image.jpg)
/0f8cf3eeda384616aa825f79f7b9f7d9/image.jpg)
/df1df684e2a543c1b4f1ea887631fd36/image.jpg)
/ad69c9b95adf4d4d9949a268f819fb27/image.jpg)
/562aaa5c400f46208d19708b0b75cfd1/image.jpg)
/f0c3224889c642eea204b2013749caf8/image.jpg)
