Waarom is financiële opvoeding belangrijk?
Verstandig leren omgaan met geld betekent allereerst: snappen dat het opraakt. Inkoppertje natuurlijk, maar doordat je zo makkelijk je pinpas trekt, op afbetaling koopt of een lening afsluit, ga je zomaar de mist in. Volwassenen die niet van hun ouders hebben geleerd met geld om te gaan, hebben later vaker betalingsproblemen (48%), betalingsachterstanden (61%) en moeite met rondkomen (64%). Dat blijkt uit een rapport van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). Ook blijkt uit dit onderzoek dat 84% van de mensen die wél financiële opvoeding van hun ouders hebben gehad, geld spaart.
Leren omgaan met geld begint spelenderwijs en je kunt je kind in stappen steeds meer verantwoordelijkheid geven. Van het eerste zakgeld tot een eigen spaarrekening, pinpas en geld lenen. De basis die je je kind kunt meegeven in de financiële opvoeding:
leren dat je met een vast bedrag een bepaalde tijd moet doen.
leren dat je moet kiezen waar je je geld aan uitgeeft.
leren hoe je kunt sparen.
leren hoe je dit praktisch regelt, met een bankrekening, pinpas en online bankieren.
Wanneer beginnen met leren omgaan met geld?
Vanaf een jaar of vijf kun je je kind laten kennismaken met het thema geld en betalen. Hij hoeft dan zelf nog geen zakgeld te krijgen, maar je kunt wel met hem praten over geld en betalen. Leg bijvoorbeeld simpel uit wat je doet als je in de supermarkt afrekent met je pinpas. Je kind is misschien nog te jong om te begrijpen dat je een bankrekening hebt, waarop je salaris wordt gestort, maar hij leert zo al wel dat je dingen uit de winkel niet zomaar kunt meenemen. Ook kun je hem producten laten aanwijzen en vertellen wat ze kosten, zodat hij doorkrijgt dat er verschillende prijzen zijn. Of geef je kind een briefje van vijf als jullie bij de bakker zijn en laat hem het brood kopen. Thuis winkeltje spelen met Monopoly-geld (of knopen): ook altijd een leuk idee.
Tip: Geef je kind een speelgoedkassa cadeau, leuk en educatief speelgoed.
Het eerste zakgeld
Als je kind rond de zes jaar is, kan hij de verschillende munten en bankbiljetten herkennen. Dat is een goed moment om te beginnen met zakgeld. Hij krijgt zo zelf een bedrag tot zijn beschikking, waarmee hij kan gaan ontdekken wat de waarde van geld is. Hij leert omgaan met een beperkt budget voor een bepaalde periode.
Je kunt bijvoorbeeld beginnen met een euro zakgeld per week, waarvan je kind alleen speelgoed of snoep voor zichzelf hoeft te kopen. Wordt je kind ouder, dan kun je wat meer geven en afspreken dat hij daarvan ook verjaardagscadeautjes voor anderen moet betalen. Je kind leert dan niet alleen dat hij iets duurders kan kopen als hij eerst een tijdje spaart, maar ook dat hij geld achter de hand moet houden voor als er iemand jarig is.
Tips bij het geven van zakgeld:
Kies een vast bedrag en een vast moment om het te geven, bijvoorbeeld op zaterdagochtend.
Spreek af hoe lang je kind met het geld moet doen: een week, een maand?
Geef duidelijk aan wat je kind wel en niet mag kopen van het zakgeld.
Houd geen zakgeld in voor straf en geef geen extra zakgeld als beloning. Zakgeld is bedoeld om te leren met een vast bedrag om te gaan. Lees ook: Straffen van je kind, wat werkt wel en wat niet?
Hier lees je hoeveel zakgeld je per leeftijd kunt geven.
Lees ook: Zelfstandigheid, dit kun je per leeftijd verwachten
Zakgeld uitgeven of sparen?
Rent je kind elke week direct naar de supermarkt om zijn euro om te zetten in snoep? En vind je dat maar niks? Tenzij je met hem hebt afgesproken dat zakgeld niet voor snoep is bedoeld, kun je het beter niet verbieden. Dan blijft het geld immers toch nog een beetje van jou, en leert hij niet hoe het is om zelf een bedrag tot zijn beschikking te hebben. Je kunt er wel met hem over praten. Leg bijvoorbeeld uit dat hij van snoep maar heel eventjes kan genieten en dat hij ook iets kan kopen waar hij langer wat aan heeft. En dat hij iets van twee euro kan kopen als hij een week wacht.
Sommige kinderen zijn geboren spaarders, die juist nooit iets willen uitgeven. Je kunt je kind in dat geval best stimuleren om toch iets te kopen, zodat hij dat ook leert.
Helpen met sparen
Vanaf een jaar of acht snapt een kind dat je iets groters kunt kopen als je er een tijd voor spaart. Sparen kan in het begin best moeilijk zijn. Helemaal als een kind niet overziet hoe lang het duurt tot het bedrag bij elkaar is. Het wordt dan wel heel aantrekkelijk om het geld toch maar weer aan snoep of kleine rommeltjes uit te geven. Help je kind op weg met sparen door het overzichtelijk te maken. Bedenk samen het spaardoel, bijvoorbeeld een bedrag of iets wat hij graag wil hebben. Maak het haalbaar en realistisch, zodat hij er niet eeuwig over doet om het bedrag bij elkaar te sparen. Maar leg ook uit dat sparen tijd kost.
Bekijk met je kind hoeveel hij elke week opzij wil zetten om te sparen. Al zijn zakgeld? Of fiftyfifty, zodat hij ook iets direct kan uitgeven? Geef je kind een spaarpot en tel af en toe samen met hem hoeveel er al inzit. Het motiveert als hij ziet hoe zijn geld 'groeit'. Heeft je kind zijn spaardoel bereikt? Koop dan samen online of in de winkel wat hij zo graag wilde hebben.
Meer weten? Zo leer je je kind spelenderwijs sparen
Extraatjes verdienen met klusjes
Naast zakgeld kun je je kind de mogelijkheid geven om af en toe iets bij te verdienen. Spreek bijvoorbeeld af dat hij een klein bedrag krijgt voor een klusje. Kies hiervoor geen dagelijks klusje uit zoals tafel dekken of speelgoed opruimen, anders blijf je bezig met belonen. Je kind mag ook leren dat niet overal iets tegenover hoeft te staan.
Laat hem het extraatje verdienen met een extra karweitje, zoals de auto wassen of onkruid wieden. Of laat hem het statiegeld houden als hij de lege flessen voor je wegbrengt (vertel hem wel even hoe hij het bonnetje kan verzilveren). Zo krijgt je kind lol in sparen en leert hij met grotere bedragen omgaan.
Dit zijn geschikte huishoudelijke klusjes per leeftijd
Contant of pin?
Geld op een bankrekening is nog erg abstract voor jonge kinderen. Begin je met zakgeld, geef dit dan contant. Als hij het geld kan zien en vasthouden, leert hij makkelijker dat het kan opraken en dat het meer wordt als je spaart. Als je kind hier wat vaardigheid in heeft en bedragen begrijpt en kan lezen, kun je hem eens laten kennismaken met een betaalrekening en pinnen.
Laat bijvoorbeeld op jouw bank-app zien welk bedrag er op je rekening staat, laat vervolgens in de supermarkt zien hoe je de boodschappen betaalt met je pinpas en laat daarna weer in de app zien dat het bedrag op je rekening kleiner is geworden. Of koop samen iets online en laat daarna zien dat het bedrag is afgeschreven. Zo ontstaat het besef dat geld ook opraakt als je pint of digitaal betaalt.
Lees ook: Maak je kind financieel onafhankelijk
Een eigen rekening
Denk je dat je kind toe is aan een eigen rekening? Vaak kan dit vanaf acht jaar, maar je kunt ook wachten tot je kind wat ouder is als je het nog niet zo nodig vindt. Bekijk bij verschillende banken welke juniorrekeningen en spaarrekeningen voor kinderen ze hebben. Stort het geld dat je kind in zijn spaarpot heeft samen met hem op de rekening die je voor hem opent. Overleg ook met hem hoe hij de rekening gaat gebruiken en wanneer hij zelf zijn betaalpas krijgt. Het ene kind is hier eerder aan toe dan het andere. Je kunt de pinpas ook eerst voor hem bewaren en hem er wel zelf mee laten betalen als jullie samen in een winkel zijn omdat hij iets wil kopen.
Op veel middelbare scholen kan in de kantine alleen worden betaald met een pinpas. Dit is voor veel ouders het moment om hun kind de pinpas te geven. Het is wel handig als je kind daarvoor al heeft geleerd hoe hij ermee moet omgaan.
Lees meer: Spaarrekening kind, uit deze 3 typen kun je kiezen
Mobiel bankieren voor je kind
Veel kinderrekeningen hebben ook een app. Je kind leert hiermee omgaan met digitaal geld. Als hij oud genoeg is (vaak vanaf tien jaar), kan hij zelf zijn saldo en bij- en afschrijvingen checken, geld overmaken en mobiel betalen (niet alle diensten zijn voor elke leeftijd beschikbaar). Vaak kunnen ouders toezicht houden via hun eigen telefoon. Je kunt dan bijvoorbeeld instellen dat je een melding krijgt als je kind een uitgave doet boven een bepaald bedrag of als zijn saldo onder een bepaald bedrag komt. Of je kind nu zelfstandig zijn pinpas gaat gebruiken of online gaat bankieren, zorg dat hij snapt hoe belangrijk het is om zijn pincode, toegangscode voor de app en inloggegevens voor zijn rekening geheim te houden.
Geld lenen
De helft van de kinderen tussen de twaalf en achttien jaar vindt het normaal om geld te lenen. Het gaat meestal om kleine bedragen. Het is prima als je kind ook leert wat geld lenen inhoudt. Hij moet straks waarschijnlijk ook lenen voor zijn studie of gaat later misschien een hypotheek afsluiten. Leg je kind uit dat het verstandig is om afspraken te maken over geld lenen: wanneer moet het zijn terugbetaald? Hoe lang doet hij daarover met zijn zakgeld? Leer hem ook om eerst een geleend bedrag af te betalen voordat hij opnieuw geld leent. En dat hij deze afspraken ook kan maken als iemand geld van hém wil lenen.
Op de basisschool komt geld lenen misschien nog niet voor, al kun je je kind al wel laten kennismaken met het principe. Je kunt bijvoorbeeld iets voorschieten in de speelgoedwinkel en hem dat later uit zijn spaarpot laten terugbetalen.
Merk je dat je kind steeds geld leent van andere kinderen? Spreek hem daarop aan en geef hem zelf geen extra geld. Hij leert anders niet dat op ook echt op is.
Omgaan met verleidingen
Reclame is overal, al dan niet goed verborgen. Het snoep op ooghoogte bij de kassa, in-app aankopen, sluikreclame in series, influencers die hun nieuwe schoenen laten zien, advertenties op TikTok: je kind krijgt er dagelijks mee te maken. En gratis bestaat niet, linksom of rechtsom wordt er toch aan je verdiend. Leer hem daarom ook hoe marketing werkt en hoe je wordt beïnvloed om telkens geld uit te geven. Als hij zich hiervan bewust is, weet hij dat hij hier keuzes in kan maken. Nogmaals: geld kun je maar één keer uitgeven en je bent meestal gelukkiger met aankopen waar je wat langer over hebt nagedacht.
Lees meer: Onderzoek: 'Veel kinderen hebben het niet door als influencers reclame maken'
Fouten maken mag
Sommige kinderen gaan vanaf het begin erg verantwoordelijk om met hun geld, andere kinderen leren het met vallen en opstaan. Hoe graag je ook wilt voorkomen dat hij een miskoop doet, probeer je er niet mee te bemoeien. Leren omgaan met geld betekent ook dat je kind fouten mag maken. Heeft hij een keer spijt van iets wat hij heeft gekocht? Baalt hij dat zijn geld op is nét nu er iets nieuws in de winkel is wat hij dolgraag wil hebben? Je hoeft dit er niet in te wrijven. Misschien voelt hij zich al stom genoeg en hij is het nog aan het leren. Een volgende keer denkt hij vast beter na over een aankoop. En zelfs al ben je nog zo goed financieel opgevoed, een miskoop kan de beste overkomen.
Bron: Nibud
/1709b1efb83742f4b15436d3275c32c6/image.jpg)
/67fe9a5b2c28441990dbc18db9a2feaf/image.jpg)
/056bead950914cbc936c262c5b2966df/image.jpg)
/4a642a9e83284c7f9655e4b8c2f512bd/image.jpg)
/090dcaf445074a629e6598def0ecffa7/image.jpg)
/4f767663634a43459942a5ab18d3f51c/image.jpg)
/6a001365509c43f1829781db94011d64/image.jpg)
/8cb67747b09b438fbb4d4a479c57f22f/image.jpg)
/ad24e9908bda4174b18fa339e6a16f6e/image.jpg)
