Welke medicijnen de moeder gebruikt, of ze rookt of drinkt, foliumzuur slikt, gezond eet en genoeg beweegt: het zijn allemaal voorbeelden van zaken die invloed kunnen hebben op de gezondheid van de baby. Dat begint zelfs al vóór de zwangerschap. Gynaecoloog Eric Steegers van het Erasmus MC in Rotterdam roept aankomende ouders daarom op een plan te maken. ,,Nu worden stellen vaak eerst zwanger en dan zien ze wel. Dan is het te laat."
De grootste zorg van toekomstige ouders zit vooral in de vraag óf ze zwanger kunnen worden, niet hoe ze zich daar het beste op kunnen voorbereiden, ervaart hij. Uit onderzoek blijkt echter dat de eerste weken van de zwangerschap ook al bepalend zijn. ,,Als het embryo dan al kleiner is, omdat de moeder alcohol drinkt of rookt, heeft een kind op latere leeftijd vaker overgewicht, een hogere bloeddruk en cholesterol", zegt Steegers.
Lees ook: Onderzoek: Nederlanders schatten hun kansen om zwanger te worden behoorlijk verkeerd in
Had ik het maar geweten
In zijn praktijk ziet hij regelmatig moeders die gefrustreerd zijn, omdat hun kind een open ruggetje heeft of een andere afwijking die voorkomen had kunnen worden. Steegers: ,,Bijvoorbeeld omdat de moeder te laat foliumzuur is gaan slikken. 'Had ik het maar geweten', hoor ik dan. Dat snap ik. Ouders hebben recht op informatie om hun kind de beste kansen te kunnen geven."
Als gynaecoloog zien wij de doelgroep meestal niet, dus spreken we onze collega’s aan
Annemarie Mulders
Nog steeds overlijden in Nederland relatief veel baby's, komen kinderen te vroeg of zijn ze te licht bij de geboorte. ,,We scoren daarin slechter dan bijvoorbeeld Zweden en Finland", zegt Steegers. Vooral in de fase voor de zwangerschap valt winst te behalen. Komende week is de Week van gezond zwanger worden, en die wil hij aangrijpen om huisartsen en andere zorgverleners te overtuigen eerder in gesprek te gaan.
Geen vervelende vraag
De huisarts, de medisch specialist in het ziekenhuis en de jeugdarts zouden daarom standaard de vraag moeten stellen: 'Wil je dit jaar zwanger worden?' Ook als iemand langskomt met een ingegroeide teennagel of oorontsteking. De huisarts zelf hoeft overigens niet de toekomstige ouders bij te praten. ,,Die kan doorverwijzen naar de verloskundige", zegt gynaecoloog Annemarie Mulders van het Erasmus MC.
Ouders willen graag goed worden voorgelicht, ziet Mulders. ,,Als gynaecoloog zien wij de doelgroep meestal niet, dus spreken we onze collega's aan." De kennis over een goede voorbereiding is lang niet altijd aanwezig bij toekomstige ouders. ,,Foliumzuur wordt bijvoorbeeld door veel aanstaande zwangeren niet geslikt."
Uit onderzoek blijkt echter dat veel artsen en verpleegkundigen het ongemakkelijk vinden om die vraag te stellen. ,,Maar vrouwen en ook mannen vinden het nooit vervelend die vraag te beantwoorden", zegt Steegers. Dat hoeft niet altijd met een zwaar gesprek of opgeheven vingertje. ,,Samen praten over zwanger worden is gewoon leuk."
Medische risico's
Een eerste stap is het invullen van de online vragenlijst Zwanger Wijzer. Daaruit blijkt of er medische risico's zijn, risico's op het werk, in de omgeving of binnen de familie die invloed kunnen hebben op de zwangerschap. Nu melden zwangere vrouwen zich bij de verloskundigen als ze acht tot tien weken zwanger zijn.
Steegers zou graag zien dat koppels zich al een half jaar vóór de zwangerschap melden. ,,Medicijnen voor bijvoorbeeld epilepsie kunnen schadelijk zijn voor het ongeboren kind, overstappen op andere pillen kost tijd." Dat geldt bijvoorbeeld ook voor stoppen met roken of een gezond gewicht bereiken.
Voorlichting op schermen en scholen
De Rotterdamse huisarts Matthijs van der Poel ziet in zijn praktijk regelmatig zwangere vrouwen die nog geen foliumzuur slikken. ,,'Dat wist ik niet', hoor ik dan." Hij is het daarom eens met de twee gynaecologen dat dat beter kan. Al vraagt hij zich wel af of de huisarts daarvoor de aangewezen persoon is. ,,Soms zien wij een patiënt anderhalf jaar niet, dan zijn wij ook te laat."
En hij vreest dat de vraag verkeerd kan vallen. ,,Stel dat iemand komt voor een wratje en ze heeft net een relatiebreuk gehad. Dat weet je niet als huisarts. Dan kan het heel vervelend zijn als je vraagt of ze van plan is om zwanger te worden." Van der Poel ziet daarom meer in informatie op schermen in de spreekkamer. Of een speciale optie op de aanmeldzuil waar patiënten zich registreren. ,,Betere voorlichting op school zou ook kunnen helpen."
