'Een gevaar op de weg', 'valsspeelfietsen', 'achterlijke voertuigen', 'die met die bakfietsen denken dat ze Jezus zijn', 'levensgevaarlijke rotdingen', 'gesjeesde moeders', 'Groen Linkse-trutjes' en 'alle bakfietsmoeders vaccineren, voordat het epidemisch wordt': een bloemlezing uit de Facebookmeningen van mijn dorpsgenoten als het om bakfietsen in het algemeen en bakfietsmoeders in het bijzonder gaat.
Bakfietsencleve
Aanleiding voor deze digitale steniging was een moeder die tijdens het oversteken van een drukke weg met haar met peuter gevulde elektrische bakfiets was aangereden door een auto. Moeder en kind maken het gelukkig goed. Niet dat daar iemand naar vroeg, want de reacties logen er niet om: de bakfietsmoeder is hier de paria van het fietspad.
Eerlijk is eerlijk: dit dorp voelt soms ook wel als een soort bakfietsenclave. Zo is er bij de supermarkt en bij de school van mijn kinderen zelfs een stuk stoep gemarkeerd als bakfiets-laad-en-los-zone, compleet met bakfietsverkeersbord. Al zijn die zones lang niet groot genoeg. Volgens een ruwe schatting (van mijzelf) staan er elke ochtend en middag minstens veertig van die bakken geparkeerd bij het schoolplein. Stuk voor stuk elektrisch, ook dat nog. En dat is dan nog maar bij een van de negen basisscholen in de gemeente.
Nu is mijn dorp wellicht niet representatief en heeft het een idioot hoge bakfietsconcentratie, maar feit is wel dat er steeds meer van die larvenbakken te vinden zijn op 's lands fietspaden. In Nederland rijden er inmiddels zo'n 10.000 elektrische rond, blijkt uit de E-bike Monitor (2023) van Multiscope.
Lees ook: Bakfiets kopen: waar moet je op letten?
Prinsheerlijk in de elitebak
Wie we de schuld kunnen geven van de populariteit van de bakfiets? De Denen. Want in de Kopenhaagse vrijstaat Christiania werd in de jaren zeventig onder de naam Christiania Bikes de zware oerbakfiets omgebouwd tot een lichte variant waarmee je kinderen kon vervoeren. Dat werd een lokale hit, die langzaam doorrolde naar Nederland.
In de jaren negentig introduceerde de Amsterdamse fietsenbouwer 't Mannetje de filiban, geïnspireerd op de Deense driewieler. Weer een paar jaar later deed de tweewielvariant van bakfiets.nl zijn intrede. En toen Maurits en Marilène in 2005 door een society-fotograaf werden gekiekt terwijl ze bakfietsend met hun prinsenkinderen het Amsterdamse Vondelpark onveilig maakten, was het stempel elitebak snel gezet.
Beste aankoop ooit
Kocht je vanaf toen een bakfiets, dan kreeg je er gratis en voor niets het imago van yup of grachtengordelouder bij. Terwijl het, laten we het even feitelijk bekijken, gewoon een vervoermiddel is. Net als een racefiets, een scooter en een mountainbike. En nog een superhandig vervoermiddel ook (want probeer maar eens twee kinderen plus vriendjes plus rugtassen plus boodschappen te vervoeren op je gewone fiets). Niet voor niets maken ook boodschappen- en pakketbezorgdiensten er steeds vaker gebruik van. Ik vind het in elk geval de beste aankoop ooit.
Geen bakfietsschaamte
Want zelf ben ik er dus ook een, een bamoe, een bakfietsmoeder. Zo'n gesjeesd type dat na schooltijd met vier kinderen op standje turbo van A naar B navigeert. En blij dat ik met dat ding ben! Hier geen bakfietsschaamte. Had ik trouwens nooit van mezelf verwacht. Toen mijn man opperde – met onze aanstaande verhuizing van binnenstad naar net buiten de stad – om zo'n bullebak met trapondersteuning aan te schaffen, was mijn primaire reactie: no way, ik ga niet rondrijden op zo'n burgerlijk en onhandig groot ding.
Maar proeffietsend met een glunderende peuter in de bak en kind twee in mijn buik, ging ik een paar maanden later alsnog overstag. Sindsdien (nu zes jaar geleden) staat er bijna negenduizend kilometer op de teller. Onafscheidelijk zijn we, mijn bak en ik. Waar ik voorheen de auto pakte om voor een paar dagen proviand in te slaan, stouw ik nu alles in mijn laadbak. Dus het scheelt me benzine, geld en tijd, want binnen een straal van vijf kilometer ben je negen van de tien keer sneller op de fiets dan met de auto.
Alles past
En ook zo fijn: in twintig minuten vlieg ik met dat ding naar het strand. De kinderen, emmers, scheppen, ballen en een parasol: past allemaal moeiteloos. Alleen als ik een avondje zonder kinderen de hort op ga, wil ik nog weleens mijn eigen ros uit de spinnenwebben trekken, zodat ik even geen moeder ben, maar gewoon Keet – om vervolgens spijt te hebben zodra ik de hoek om ben (want zoals het een verwende bamoe betaamt, vind ik trappen op zo'n gewone fiets ineens onmenselijk zwaar).
Ook Jildou (39), moeder van Zeger (6) en Noor (4) heeft zich lang verzet tegen de aankoop van een bakfiets. En dat had alles met het imago te maken. 'Ik vond het een symbool voor burgerlijkheid. Zo praktisch, zo efficiënt. En een soort statement: ik ben een moeder, want dit is mijn kar vol kinderen. We woonden in het centrum van Utrecht en omdat bijna iedere jonge ouder daar zo'n ding had, wilde ik het juist niet.
Ontbijten in de fiets
Maar toen we buiten de stad gingen wonen en de kinderen elke dag naar school in de stad gebracht moesten worden, werd praktisch ineens toch wel erg handig. 's Zomers ontbijten de kinderen zelfs in de fiets. Dan eten ze yoghurt en kijken ondertussen naar de reigers en de dauw op het land. Met een kind voor- en een kind achterop was de rit naar school lang niet zo relaxed geweest, dus op dat soort momenten ben ik er echt blij mee.
We hebben trouwens wel een heel oude gekocht, via Marktplaats, want zo'n supersonische nieuwe vond ik dan weer niet zo rock-'n-roll, haha. En als ik geen of maar één kind hoef te vervoeren en dus geen praktisch motief heb, pak ik 'm nog steeds niet. Ik wil me gewoon niet de hele tijd een moeder voelen. Ik vind het een fantastische uitvinding, maar het is en blijft een bakbeest.'
Wel zo veilig
Een bakbeest. En een gevaar op de weg dus. Zo zien veel mensen de bakfiets. Want breed. Want onhandig. Want snel. En: je kind steekt in die bak toch eerder de weg over dan jij. Maar is het ook echt zo gevaarlijk? Even wat cijfers van VeiligheidNL: 84% van de verkeersongevallen waardoor kinderen op de spoedeisende hulp belanden, is een fietsongeval. En dat gaat om – schrik niet – zo'n 23 kinderen per dag. Maar: de meest voorkomende oorzaak (80%) is een voetje tussen de spaken. Wat dat betreft dus 1-0 voor Team Bakfiets, want dat risico loop je als bakfietskind nou net níét.
Minpunten zijn er ook. De Belgische consumentenorganisatie Test Aankoop deed in 2021 crashtests met zowel bakfietsen als gewone fietsen met kinderzitjes. Conclusie: bij een zijdelingse botsing met een auto werden de testpoppen in de bakfiets weliswaar niet direct geraakt door de auto, maar na de klap viel de bakfiets om en schoof over de gladde zijwand nog een heel eind verder. En daardoor riskeer je een tweede botsing met tegenliggers.
Bakfiets vs. kinderstoeltje
In de fietsstoeltjes op de bagagedrager kregen de dummy's een geringere schok te verduren. Ze vielen wel van grotere hoogte, maar de schelp bood wat bescherming wanneer ze de grond raakten. En dat maakt een stoeltje achterop net wat veiliger, oordeelt Test Aankoop. Team Bakfiets vs. Team Kinderstoeltje: 1-1.
Maar wat Test Aankoop vooral benadrukt: het is in beide gevallen cruciaal dat een kind een helm draagt en zorgvuldig is vastgeklikt. Voor de goede orde: in Nederland draagt 3% van de jonge kinderen een helm op de fiets. En als ik zo om me heen kijk, zit het gros van de peuters en oudere kinderen lang niet altijd vastgegespt in de bak (inclusief die van mezelf). Wat dat betreft is er zeker ruimte voor verbetering.
Lees ook: Getest: fietsstoeltjes voorop – de beste zitjes van 2023
Reprimande op de voetbalclub
Even terug naar de lokale bakfietshaat en -nijd. Ook bij de voetbalclub van mijn zoontje zijn ze de wildgroei aan bakken overduidelijk zat. Er is een afgebakende bakfietsparkeerzone, maar toen laatst een aantal ouders zijn fiets op een andere plek had gezet, besloot iemand van de club met een lang kettingslot alle foutgeparkeerde bakken aan elkaar vast te maken.
Om weg te kunnen komen, moest je je dus melden in het clubhuis, waar de mopperende clubvrijwilliger in kwestie je eerst trakteerde op een reprimande. De keren dat ik door patsers in hun veel te grote auto's ben klemgereden in de winkelstraat zijn al niet meer op één hand te tellen. En laatst, onderweg om mijn kinderen op te halen, kreeg ik nog een verwijtend 'Je bent je kind vergeten!' naar mijn hoofd geslingerd door een corpulente vijftiger op een racefiets (alsof je je bakfiets niet mag gebruiken als-ie leeg is).
Vriendelijke interesse van ouderen
Grappig genoeg zijn het eigenlijk alleen oudere mensen – en dan vooral vrouwen – die regelmatig vriendelijk interesse tonen in mijn bak. De vroeger-was-alles-beter-generatie maakt blijkbaar toch uitzonderingen. Of fietsen met zo'n bak niet zwaar voor me is, vragen ze soms bezorgd. Dat ik er zeker wel blij mee ben. En: dat ze zelf vroeger ook wel zo'n ding hadden willen hebben.
Dat is ook wat precies wat Margriet (72), mijn moeder, zegt als ik haar ernaar vraag. Zij trapte overal naartoe met mijn broertje knikkebollend in een gammel zitje aan het stuur, mij in een soort rieten cocon achterop en één hand in de nek van m'n zus, die op haar eigen fietsje probeerde het tempo bij te benen.
In weer en wind
In weer en wind, dus ook in de stromende regen. Dan zit de peuter van nu er toch maar riant bij op een comfortabel bankje met veilige driepuntsgordel en een tent om eventuele regendruppels en windvlagen geen kans te geven. Margriet: 'We woonden in een dorp zonder winkels en dat was met drie kleine kinderen best ingewikkeld. Voor boodschappen moest ik, met drie kinderen dus, naar een dorp verderop fietsen. Regelmatig ging ik dan maar met de bus.
Het was een hele onderneming, voor m'n gevoel was ik een halve dag onderweg. Als ik toen een bakfiets had kunnen kiezen, had ik het meteen gedaan. Ideaal lijkt het me. Ik heb destijds uiteindelijk maar een auto gekocht.'
Zelf doen
De bakfiets als vervanger van een auto, een veelgehoord – en terecht, in mijn geval – argument. Maar zoals elk voordeel zijn nadeel heeft: dat steeds meer kinderen prinsheerlijk in koetsjes vervoerd worden, werkt wel in de hand dat ze op steeds latere leeftijd zelfstandig deelnemen aan het verkeer. Terwijl het voor de ontwikkeling van het verkeersinzicht juist belangrijk is om daar jong mee te beginnen, adviseert Veilig Verkeer Nederland (VVN).
Uit hun Flitspeiling (2022) blijkt dat slechts 41% van de ouders het verkeer veilig vindt voor hun kinderen. Daardoor vinden ouders het spannend om hun kind – letterlijk en figuurlijk – los te laten in het verkeer. Michelle Achterberg, onderzoeker hersenontwikkeling en gedrag voor VVN zegt daarover: 'Het voelt misschien vroeg om met een driejarige al met verkeersregels bezig te zijn, maar hoe meer ze aan het verkeer deelnemen, hoe sneller ze leren hoe het werkt.'
En goed om je te realiseren: je kind zelf naar het kinderdagverblijf, een vriendje in de buurt of school brengen, voelt misschien veiliger, maar het geeft je kind minder de gelegenheid om te oefenen. Achterberg: 'Kinderen vinden het bijvoorbeeld moeilijker om te horen uit welke richting een geluid komt of in te schatten hoe snel een auto rijdt. Dat wordt gemakkelijker voor ze als ze zelf regelmatig onderdeel zijn van het verkeer.'
Lees ook: Leren fietsen zonder zijwieltjes
Boodschappenkar
Oké, oké, duidelijk: er zit een houdbaarheidsdatum aan mijn gesjees met die kar vol kinderen. De dag dat ik ze zelf op de pedalen naar school moet laten gaan, nadert. Maar dat wil niet zeggen dat de scheidingspapieren erbij kunnen worden gepakt: die bakfiets en ik blijven voorlopig echt nog wel even bij elkaar. Alleen al voor die heerlijke, supersnelle ritjes naar het strand. En in zijn functie van boodschappenkar natuurlijk.
En wat die paria betreft? Steeds vaker word ik links en rechts ingehaald door pubers op opgevoerde VanMoofs en fatbikes, die me met gemak, in slow motion, tiktokkend voorbijtrappen. Als ik dat zie, denk ik dat het niet lang meer kan duren voordat mijn dorpsgenoten hun rancune daarop richten en bamoes alsnog in hun hart sluiten.
Fietspad-etiquette voor bakfietsouders
-
Fiets zo veel mogelijk rechts. Er willen weleens mensen langs.
-
Haal zelf niet op volle snelheid in, daar schrikken andere fietsers van.
-
Vol = vol: vervoer niet meer kinderen dan aangegeven op de gebruiksaanwijzing van je bakfiets.
-
Ken je kar: je bent langer en dus ook een stuk logger. Wees je daarvan bewust.
-
Boem is ho, dus rem op tijd. Hoe meer je in de bak hebt, hoe langer je remweg is.
-
In de categorie open deur: geef het goede voorbeeld en hou je aan de verkeersregels, want je kind kijkt de kunst af van jou.
Tekst: Keet Bartels – Beeld: GettyImages
/b74fec6bf0ae4be1817e16e44e13772c/image.jpg)
/701b91182f314178be60ce4fb9f5b4b3/image.jpg)
/b2ed37e2938b4944b4ac6311d02f4ba5/image.jpg)
/c437a080374f4585adb5dcf8a27bc2bf/image.jpg)
