Sinds de geboorte van onze jongste zoon (4,7 kilo) draag ik vooral leggings en grote truien van mijn man óf ben ik de hele dag bezig mijn buik in te houden. De angst dat mensen denken dat ik zwanger ben of iets van de omvang van mijn buik zullen vinden, houdt me een groot deel van de dag bezig. Daarnaast kamp ik tweeëneenhalf jaar na de bevalling nog met spanning in mijn bekken en pijnklachten rondom mijn keizersnedelitteken.
'Zou je iets aan je buik willen laten doen als het zo'n grote rol speelt?' Het is de traumatherapeut waar ik twee jaar na de bevalling van onze jongste heen ga, die voor het eerst benoemt waar ik niet aan durf te denken. Ik ben ervan overtuigd dat ik mijn bolle buik en lossere vel na twee zwangerschappen gewoon moet accepteren. Maar sinds haar opmerking wordt een operatie een voorzichtige optie in mijn hoofd.
Lees ook: Diastase: wat als de ruimte tussen je buikspieren na de zwangerschap niet weggaat?
Diastase diagnose
Drie maanden na mijn tweede (wederom gecompliceerde) bevalling werd er een echo van mijn gehavende buik gemaakt. 'Oh jeetje', zei de mannelijke fysio. 'Ik kan de breedte van je diastase niet meten. De kop van de echo is 4 centimeter breed, maar jouw diastase is groter dan dat'. Door mijn eerdere bezoeken aan de bekkenfysio weet ik; als er ruimte is tussen mijn buikspieren, moet ik aan de slag om mijn core te verstevigen.
De eerste drie maanden na de bevalling van onze tweede zoon span ik 's avonds braaf mijn diepe buikspieren aan en doe ik andere oefeningen van de bekkenfysio. Maar daarna raakt het in de vergetelheid. Weer een slecht slapende baby met krampen, een overprikkelde peuter, een man met een drukke baan en mijn eigen schrijfdeadlines. Mijn lijf is het laatste waar ik prioriteit aan geef in de drukte van een jong gezin.
Lees ook: Buikspieroefeningen na de bevalling: een stappenplan
Even demonstreren
Zes slapeloze maanden verder dwingt de pijn in mijn bekken me naar een mom-fitsportclubje. Ik wil zo graag mijn lijf sterker maken. Alle vrouwen zijn pas bevallen, dus ik voel me een vreemde eend in de bijt. Als het onderwerp diastase in een van de sessies ter sprake komt, zeg ik - tot mijn latere spijt - dat ik daar last van heb.
Of ik die even wil demonstreren. Een paar minuten later lig ik op mijn rug op de grond, breng mijn kin naar mijn borst en zie mijn gerimpelde huid in de gleuf van mijn buik verdwijnen. 'Zo, dat is een behoorlijke diastase!', roept de sportjuf enthousiast. Zeven vrouwen staan in een cirkel om me heen en kijken op me neer.
Triggerpoint
Tweeënhalf jaar lang loop ik rond met pijn en spanning in mijn keizersnedelitteken, aambeien en bekkenbodemklachten. 'Hier zit een triggerpoint', zegt de bekkenfysio als ze met haar vingers in mijn vagina zoekt naar 'knoopjes' om weg te masseren.
Ik ga naar de huisarts, de bekkenfysio, de osteopaat, de gynaecoloog en de homeopaat, maar ik blijf worstelen. Het idee dat ik het dagelijks leven met twee kinderen niet aan kan vind ik slap, iedereen kan dit toch.
Lees ook: Anouk (32) kreeg na de bevalling knopen in haar bekkenbodem: 'Door de pijn ben ik bang om te zitten'
Langdurige klachten
Ik blijk niet de enige die lang rondloopt met klachten. Zo kon Danique na haar bevalling negen jaar geen kilometer lopen zonder pijn en lag ze daarna dagen op bed. Henriette kampte jarenlang met rugklachten en onzekerheid over haar bolle buik. 'Fysio, dry needling, oefeningen, sporten, lijnen: niets hielp.'
Ook Roos had jarenlang dagelijks pijn door een navelbreuk die geen dokter serieus nam, last van haar onderrug en nek, zenuwpijn van haar keizersnede litteken en mentale pijn van haar misvormde buik. 'Zes jaar lang keek ik diep ongelukkig in de spiegel'.
Hoe kan het dat vrouwen zo lang rondlopen met klachten zonder dat de eventuele link met een diastase wordt gelegd?
Onwetendheid
Er is veel onwetendheid over diastase, merkte Miriam Hockx, sportfysio en sinds tien jaar expert over diastase. Door haar eigen zwangerschappen raakte ze gefascineerd door het onderwerp en ging ze steeds meer met zwangere en pas bevallen vrouwen trainen.
'Daardoor zag ik vrouwen met zwangerschapsgerelateerde klachten en na de bevallingen ook de buiken, met soms echt gehavende structuren', legt Hockx uit. 'Mijn interesse voor het onderwerp begon uit pure verbazing. Waarom wist ik na twaalf jaar als fysiotherapeut niets over diastase?'
Bekkenbodem
'Alles verandert in je leven na een kind krijgen, dus ook je buik', aldus Hockx. 'Maar bij sommige vrouwen blijft er ook na langere tijd verbreding en verslapping van het weefsel tussen de rechte buikspieren, de diastase dus.
Dat kan indirect leiden tot rug-, bekken- of bekkenbodemklachten of problemen met plassen, poepen of zelfs ademhalen. Doordat de hangende buik aan het middenrif trekt, is diep doorademen soms moeilijker.'
Lees ook: Wanneer ga je naar bekkenfysiotherapie?
Durven loslaten
'Door onwetendheid bij huisartsen, verloskundigen, gynaecologen en zelfs mijn eigen collega's worden vrouwen vaak weggestuurd met de mededeling dat een diastase vanzelf herstelt', aldus Hockx. 'Maar sommige vrouwen ontwikkelen wel degelijk klachten hierdoor'. Een andere misvatting is dat een diastase nooit meer goed komt. Ook dat hoeft volgens de sportfysio niet het geval te zijn.
Hockx: 'Er zijn veel mensen met een diastase en klachten. Maar ook veel mensen met dezelfde fysieke klachten zónder diastase. En er zijn veel mensen met wel een forse diastase maar geen klachten. Er zitten kennelijk beïnvloedbare schakels tussen diastase en pijn.'
Altijd je buik inhouden (en daarmee ook het aanspannen van billen, onderrug en bekkenbodem) en stress hebben zorgen volgens de diastase-expert voor de meeste fysieke klachten. 'Durven loslaten - of dat nou met of zonder diastase en met of zonder operatie is - is key in mijn optiek.'
Gebruik je superkrachten
Als je worstelt met een diastase kun je twee sporen bewandelen, zegt Hockx. 'Conservatief door het gericht trainen van de buikspieren en operatief: de buikwandcorrectie.'
De eerste stap is altijd trainen, beaamt plastisch chirurg George Sulkers. 'Als je binnen een jaar na de bevalling met fysiotherapie begint, valt de meeste winst te behalen. Dan is alles nog week en de hormoonhuishouding anders.'
Hockx erkent dit. 'Vlak na de bevalling heeft het lijf superkrachten om extra te bouwen. 'Maar', benadrukt ze, 'het is nooit te laat. Het lichaam is altijd bezig met zichzelf een beetje afbreken en weer beter opbouwen.'
Lees ook: Sporten na de bevalling: wanneer en hoe begin je weer?
Anderhalf jaar ontzwangeren
Belangrijk bij een diastase is het weer opbouwen van spieren en bindweefsel. Hockx: 'Het bindweefsel (waar de middenlijn van je sixpack uit bestaat) heeft een trage turn-overtijd. Oftewel, het duurt lang voor het zichzelf een keertje vervangen heeft'.
Volgens haar is het daarbij extra onhandig dat stresshormonen geen positieve invloed hebben op de kwaliteit van het bindweefsel. 'Weinig slaap, borstvoeding en ook sommige medicatie kunnen invloed hebben', aldus Hockx. 'Negen maanden op, negen maanden af voor het ontzwangeren is daarom veel te kort, anderhalf jaar is realistischer.'
Accepteren of niet?
Ineens begrijp ik mijn lijf beter. Tweeënhalf jaar sliepen mijn man en ik slecht. Door twee heftige spoedkeizersnedes verkeerde mijn lijf voortdurend in een stressstand, waar ik nu nog therapie voor volg. Best logisch dat mijn lijf nog niet de oude is toch?
Ook Carolien worstelt met haar diastase. 'Hoeveel ik ook sport, ik blijf een opgezette buik hebben. Ik leg me er de ene keer bij neer en denk: ik sport veel, dus het zal wel bijtrekken. Andere momenten denk ik: shit, straks moet ik dit accepteren. Ik vraag me weleens af of ik mijn diastase had kunnen voorkomen.'
Een stevigere mast
Daarover is Hockx duidelijk: 'Het is nooit je schuld, je moet er echt aanleg voor hebben. Hetzelfde als bij striae. Uiteraard is het gezond om in je zwangerschap en daarna te trainen, maar dat geldt voor iedereen. Maar no way dat je jezelf kwalijk kunt nemen hoe je buik eruitziet na het krijgen van een kind.'
Een andere belangrijke boodschap volgens Hockx is dat je ondanks een brede diastase toch een goede core-functie kunt hebben. 'Bij sommige vrouwen is trainen niet voldoende om klachtenvrij te raken. Is de diastase te breed, te slap of zijn er cosmetische zorgen, dan kan een chirurg de buikspieren naar elkaar toe hechten om een steviger 'mast' voor de core te krijgen. En iets te doen aan de cosmetische hinder die toch veel vrouwen ervaren.'
In de overdrive
Tja, dat sporten wilde bij mij de afgelopen jaren niet echt lukken. Na het mom-fitclubje probeerde ik het boksen weer op te pakken, maar kreeg ik na iedere training een dusdanig fysieke en mentale leegloop dat ik anderhalve dag apathisch op de bank lag.
Oké, misschien was dat te veel belasting voor mijn lijf? Dus ging ik onder begeleiding van een fysio sporten. Maar van die drie oefeningen in het half uur werd ik niet blij én kreeg ik alsnog een fysieke terugslag. Ik probeer yoga, maar dat is het ook niet.
Lees ook: Wanneer sporten na keizersnede?
Het vertrouwen in mijn lijf zakte steeds verder weg. Als ik Hockx over mijn struggle met sporten vertel, legt zij uit: 'Slecht slapen en nare dingen meemaken zorgt voor een hoger cortisolgehalte, een stresshormoon. Het klinkt alsof je al in een overdrive stond en als je dan nog meer van jezelf vraagt, dan loop je leeg.'
Spoor twee: de operatie
Wanneer komt spoor twee, de operatie, dan in beeld? Hockx legt uit: 'Heb je jezelf minimaal anderhalf jaar de tijd gegeven om te herstellen, weeg je wat je wilt wegen en heb je gericht en consequent getraind, maar ervaar je nog steeds klachten qua functie of cosmetiek? Dan komt de operatieve optie van een buikwandcorrectie in beeld.'
Sulkers: 'De meeste vrouwen komen via rectusdiastase.nl bij ons terecht doordat ze zelf zijn gaan zoeken nadat ze weggestuurd werden bij de huisarts of andere specialist met de boodschap dat een diastase vanzelf herstelt. Inmiddels wordt vaker verwezen naar een plastisch chirurg. Al gebeurt dit echt nog te weinig.'
Vorm en functie
Samen met Hockx zette hij een behandeltraject op waarbij eerst een gespecialiseerd fysiotraject wordt aangeboden. Pas daarna wordt de definitieve keuze voor een buikwandcorrectie gemaakt. Die overigens lang niet altijd vanwege cosmetische redenen gekozen wordt.
Sulkers: 'Iedereen denkt dat een operatie puur is om iets mooier te maken, maar het belangrijkste van plastische chirurgie is het herstel van vorm én functie'.
Zelfacceptatie
Vrouwen die door hem zijn geopereerd, zijn enthousiast over het resultaat. 'Het is levensveranderd geweest in positieve zin', aldus Emmy. Na zestien jaar klachten was haar voornaamste reden om de operatie uit te voeren is dat ze kracht miste in haar core en dat wilde veranderen om blessures te voorkomen.
'Er is een grote beweging, wat ik heel mooi vind, over zelfacceptatie. Maar ik ben van mening dat dit ook onder zelfacceptatie valt, als je er juist wel wat aan laat doen.'
Enorm pittig
Ook Roos koos voor een operatie. Op het moment dat ik haar spreek is het tweeënhalve week geleden dat ze op ok lag. Ze vertelt: 'Zes jaar lang keek ik diepongelukkig in de spiegel. Zien ze nu mijn buik? Lijk ik zwanger? Krijg ik weer een opmerking? Ik had geen eigen stijl meer, droeg grote truien van mijn man en broeken zonder knopen.'
Het herstel van de operatie vond ze enorm pittig. 'De eerste drie dagen waren hels, ik wilde echt dood. Maar vanaf dag vier ging het beter. Nu zou ik het iedereen aanraden die worstelt met haar diastase.'
Lees ook: De baarmoeder voor, tijdens en na de zwangerschap: alles wat je wil weten
Pijnbestrijding
Sulkers erkent de pijn die met de operatie gepaard gaat. 'Tijdens mijn consult zeg ik altijd: 'Die eerste twee weken denk je: wat heb ik in godsnaam gedaan'. Het is heftig en daar moet je je echt volledig op instellen.'
Momenteel experimenteert Sulkers met een nieuwe manier van pijnbestrijding, waarbij een soort ruggenprik al tijdens de operatie tussen de buikspieren gezet wordt, om die eerste heftige pijnprikkel weg te halen.
'De eerste resultaten zijn veelbelovend. Vrouwen hoeven geen morfine meer te krijgen, wat scheelt in de misselijkheid, en op dag drie gebruikten de personen die tot nu toe zo'n spuit kregen alleen nog maar paracetamol.'
Wie betaalt dat?
Er blijft echter één grote frustratie over. 'Als ik ga voetballen en ik loop een knieblessure op, dan wordt alles wat daaraan gefixt moet worden betaald', aldus Hockx. 'Maar als ik een kind krijg en mijn buikwand loopt een blessure op en de operatieve oplossing blijkt nodig om klachtenvrij te raken, dan ben ik als vrouw zelf verantwoordelijk voor de kosten. Dat soort onrecht frustreert me mateloos.'
Sulkers beaamt dit. 'Voor navelbreuken of buikwandbreuken bestaan declaratiecodes bij de zorgverzekeraars, deze operaties worden doorgaans door algemeen chirurgen gedaan. Maar voor een diastase bestaat geen declaratiecode. Het is natuurlijk best gek dat deze ingreep bij een algemeen chirurg verzekerd kan worden, maar bij een plastisch chirurg niet.'
Volgens Sulkers zijn er een paar algemeen chirurgen die ook diastases opereren, al heeft dat ook een nadeel. 'Vaak wordt er dan niets met het huidoverschot gedaan en ondergaan vrouwen een tweede operatie bij een plastisch chirurg, om de opgefrommelde huid te verhelpen.'
Mijn dilemma
Terug naar mijn dilemma: accepteren of opereren. Lang overheerst bij mij de twijfel. Zijn mijn klachten erg genoeg om zo'n ingrijpende operatie te ondergaan? Weet ik zeker dat ik geen derde kind wil? Is er nog winst te behalen met sporten?
Op een ochtend sta ik onder de douche en pak ik zuchtend mijn flubberende buik vast. Over tweeëneenhalf jaar word ik 40. Laat ik tot die tijd focussen op het conservatieve spoor van trainen en op m'n 40e kijken hoe ik er bij sta. Het openhouden van de operatieve optie geeft me rust.
Reformer pilates
Na meer dan tweeëneenhalf jaar slapen we nu eindelijk beter. Verder verdwijnt door nieuwe therapie (TRE ofwel trauma releasing exercises, waarbij je door het opwekken van een natuurlijk trilmechanisme diepe spanning en stress in je lijf loslaat) onverwacht de pijn in mijn bekken naar de achtergrond.
En na drie jaar zoeken, ploeteren en wanhopen krijg ik de gouden tip qua sporten van mijn bekkenfysio: reformer pilates. Rustig en gericht doe ik krachtoefeningen zonder dat mijn cortisol omhoogschiet. Het lijkt alsof ik ineens de spiraal naar boven toe te pakken heb. Ik voel mijn lijf sterker worden.
Zonder pijn
Dan vraagt mijn man of ik de bank mee wil tillen. Terwijl ik met de zware bank in mijn handen naar buiten schuifel, realiseer ik me: holy fuck, ik til een bank. Ik grijns naar mijn man.
Zonder pijn in mijn buik en bekken blijkt dat buikje een stuk gemakkelijker te accepteren. Geen idee hoe ik er op mijn 40e over denk. Maar zoals Emmy zo prachtig zei: 'Kiezen voor een operatie is ook zelfacceptatie'. Daar sluit ik me graag bij aan.
Vanwege privacy worden de achternamen van de geïnterviewde vrouwen niet genoemd. Hun volledige namen zijn bekend bij de redactie.
