Toxicoloog Paul Scheepers van de Radboud Universiteit doet al jaren onderzoek naar middelen die schadelijk zijn voor de volksgezondheid, zoals pesticiden. Maar hij vraagt nu ook aandacht voor het gebruik van PFAS, stoffen die bijvoorbeeld veel voorkomen in voedselverpakkingsmaterialen en cosmetica. We krijgen het in ons lichaam binnen via bijvoorbeeld vis en eieren van hobbykippen.
PFAS zijn zo goed als niet afbreekbaar en blijven dus voor altijd aanwezig in het milieu en in ons lichaam. Dat kan leiden tot leverschade, schildklierziekte, obesitas, vruchtbaarheidsproblemen en kanker. Ook pesticiden, veel gebruikt in bijvoorbeeld de akkerbouw en fruitteelt, kunnen in het lichaam kanker veroorzaken.
Lees ook: Hoeveel plastic krijgt mijn kind binnen?
Oppassen met je huisdieren
Samen met onderzoekers uit tien Europese landen deed Scheepers onderzoek naar de aanwezigheid van pesticiden in woningen van agrariërs en vond uit dat het aantal pesticiden per woning varieerde tussen 25 en 121. Vermoed wordt dat dit de huizen binnenkomt via onder andere schoenen, evenals via katten en honden.
Wil je dat voorkomen, dan is het raadzaam schoenen bij binnenkomst uit te trekken, stelt hij. Ook is het oppassen geblazen met bijvoorbeeld vlooien- en tekenbehandelingen voor huisdieren: dat is ook een belangrijke bron.
Lees ook: Zo zit het met pesticiden op fruit: moet je appels voor je baby of peuter extra wassen?
Risico's op ziektes
'Onduidelijk is nog wat het precieze effect is van de pesticiden die we in huis hebben op onze gezondheid.' Maar er zijn voldoende studies die aantonen dat ziekten verband houden met mengsels van pesticiden waaraan we worden blootgesteld, vertelt de toxicoloog.
Het kan dus weliswaar gaan om lage concentraties, maar consumenten worden vaak ook al via voedingsmiddelen blootgesteld aan de bestrijdingsmiddelen. 'Het is dus een optelsom, wat de risico's op ziektes groter maakt.'
Kleine kinderen krijgen meer binnen
Daarbij is het zo dat bijvoorbeeld kleine kinderen mogelijk relatief meer dan volwassenen pesticiden binnenkrijgen die in huis voorkomen, bijvoorbeeld doordat die vaak op de grond kruipen. Ze hebben meer hand-mondcontact, waardoor ze huisstof met pesticiden eerder binnen kunnen krijgen.
'Ook door opwaaiend stof krijgen jongeren meer binnen, simpelweg doordat ze kleiner zijn.' Ook tikt een kleine hoeveelheid pesticiden bij kinderen harder aan, omdat ze minder lichaamsgewicht hebben.
Je moet je daarom afvragen of je een uitgebloeide bos wel bij het gft moet doen, want dan komen pesticiden in de compost terecht
Paul Scheepers Toxicoloog
Wat Scheepers ook ontdekte - en wat hem nu doet wijzen op PFAS - is dat nog steeds restanten van zwaar giftige bestrijdingsmiddelen als DDT in huizen worden gevonden, ondanks het verbod op het gebruik dat in sommige landen al sinds 1972 geldt. Dat komt omdat het moeilijk afbreekbaar is.
'Dat geldt dus ook voor PFAS: daar verwacht ik een soortgelijk probleem mee zelfs als je het nu gaat verbieden. Nu al komen we het tegen in de natuur in de Poolgebieden.' PFAS zal dus ook als het helemaal verboden wordt nog lang aanwezig blijven, vreest hij. 'Het is een herhaling van wat DDT er met gebeurt.'
Lees ook: Onderzoek toont aan: PFAS in kinderregenjas
Kijk uit met wat je in huis haalt
Hij pleit er daarom voor om bij het toestaan van producten veel beter te kijken naar de 'milieupersistentie', naar of een stof binnenshuis wel afbreekbaar is en zich niet ophoopt. Ook pleit hij voor meer bewustzijn bij consumenten, ook bij het 'in huis halen' van producten met pesticiden.
'Dat doen we bijvoorbeeld met snijbloemen: er wordt bij het kweken veel gebruikgemaakt van pesticiden. Je moet je daarom afvragen of je een uitgebloeide bos wel bij het gft moet doen, want dan komt het in de compost terecht.'
