Vorig jaar zijn voor het eerst meer dan een miljoen kinderen minstens een keer naar een crèche, kinderdagverblijf of buitenschoolse opvang geweest, en ruim honderdduizend (ook) naar een gastouder, blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Opvallend, want de doelgroep voor de kinderopvang, grofweg iedereen tot en met 12 jaar, is al jaren ongeveer even groot.
Alles over kinderopvang op één plek: van soorten opvang tot kosten, wachttijden en praktische tips voor ouders. Ontdek het dossier!
Wachtlijsten en personeelstekort
Nu al zijn er wachtlijsten voor de kinderopvang, en de problemen worden alleen maar groter, zo is de verwachting. Over een paar jaar wil het kabinet de kinderopvang zo goed als gratis maken. In een regio als Het Gooi wordt het tekort bij dat scenario in tien jaar tijd negen keer zo groot, blijkt uit de recentste prognose van onderzoeksbureau ABF.
In absolute aantallen worden de problemen dan het grootst in het zuidwesten van Friesland en in Zuid-Limburg: die regio's zouden elk 1500 vakkrachten tekortkomen.
Lees ook: Krapte kinderopvang zet kinderwens onder druk
'Politiek zal eerder in ouderenzorg investeren'
Maar ook als het gratis maken toch niet doorgaat, groeit het personeelstekort. 'Het aantal mbo'ers dat de komende jaren een diploma krijgt daalt, en werkgevers gaan alleen maar meer met elkaar concurreren voor die groep', zegt Ed Buitenhek, al bijna dertig jaar adviseur voor de kinderopvang en voor de overheid op dat vlak. Voor kinderopvang heb je een mbo-diploma nodig.
Buitenhek vindt de ABF-prognose bovendien te optimistisch. 'Die gaat ervan uit dat als de kinderopvang gratis wordt, er meer mensen komen werken. Dat zie ik zo snel niet gebeuren.'
Meer geld naar de sector? 'De politiek zal er eerder voor kiezen om in de ouderenzorg te investeren dan in de kinderopvang', zegt Buitenhek. 'De gedachte is dat je toch eenvoudiger aan ouders kunt vragen om de opvang anders te regelen, bijvoorbeeld via opa en oma, dan dat je ze kunt vragen om meer aan mantelzorg te doen.'
Betere band met baby en minder druk op kinderopvang
Vakbond CNV ziet de druk op de kinderopvang ook toenemen. 'Het aantal mensen dat in de sector werkt is de laatste jaren al verdubbeld, en dat zou de komende vijf jaar nog een keer moeten gebeuren', zegt bestuurslid Daniëlle Woestenberg van de vakbond. Door concurrentie om schaarse vaklui ziet ook zij dat niet gebeuren.
Haar oplossing: kersverse vaders en moeders langer verlof geven, zodat ze nog meer een band met hun baby ontwikkelen én de druk op de kinderopvang minder wordt. Een soortgelijk model bestaat bijvoorbeeld in Zweden, waar vaders en moeders elk negentig dagen verlof krijgen, en samen nog eens driehonderd verlofdagen mogen verdelen. Voor het grootste deel van die verlofdagen krijgen ze 80 procent van hun salaris uitbetaald door de Zweedse overheid.
Lees ook: Alle soorten verlof rondom zwangerschap voor jou en je partner
'Hele arbeidsmarkt profiteert ervan'
Woestenberg spreekt zelfs van 'een jaar verlof voor alle ouders, maar in elk geval voor vaders en moeders evenveel'. Dat valt ook hier te betalen, zegt het CNV-bestuurslid, 'als je kijkt naar het totaalplaatje'. 'De hele arbeidsmarkt profiteert hiervan. Als je nu kijkt naar de kosten voor toeslagen, kinderopvang en dingen als ziekteverzuim, dan komt het uit als je het slim herverdeelt.'
Een flinke uitbreiding van het ouderschapsverlof lost het personeelstekort in de kinderopvang inderdaad deels op, zegt Buitenhek, maar hij waarschuwt voor de keerzijde: in andere sectoren loopt het tekort dan juist op. 'De vraag is of de extra kwaliteitseisen voor de kinderopvang opwegen tegen de effecten op de rest van Nederland.'
