Anders denken over je carrière: 'Die nieuwe vaardigheden als ouder horen op je cv'

De werkende ouder heeft het zwaar. Uit onderzoek van ontwikkelingspsycholoog Roseriet Beijers, head of quality bij platform Pro Parents, blijkt dat de helft van de werkende ouders met kinderen van 0 tot 4 jaar klachten als vermoeidheid, stress en depressie ervaart.

Dan de moeders: vier op de vijf vindt de terugkeer naar het werk na verlof zwaar en 38 procent van de vrouwelijke medewerkers verlaat een bedrijf na de geboorte van haar eerste kind.

Lees ook: Hoelang duurt het voordat je weer jezelf bent na een bevalling?

Moederboete

Zo ook Lian Heinhuis, fractievoorzitter voor de PvdA in Amsterdam. Ze heeft twee jonge kinderen en wisselde van baan na haar eerste verlof. 'Ineens moest ik rapporteren aan iemand die daarvoor nog dezelfde functie had als ik. Het idee dat ik óók op die nieuwe functie had kunnen solliciteren, kwam niet eens bij ze op. Dat ik niet eens was gevraagd, omdat ik met verlof was, voelde onrechtvaardig.'

Ze besloot op zoek te gaan naar ander werk. Het fenomeen waarbij moeders na een verlof worden teruggezet of minder serieus worden genomen, is volgens haar geen uitzondering. 'Bijna overal ter wereld maken vrouwen het mee, zoals blijkt uit een uitgebreid onderzoek van het Britse opinieblad The Economist naar deze zogeheten 'moederboete'. En vaak slikken vrouwen het, omdat ze denken dat het erbij hoort.'

Lees ook: Deze vrouwen spraken hun werkgever aan op zwangerschapsdiscriminatie (en zo herken jij het ook)

Denken in uren in plaats van output

Uit onderzoek van het CBS blijkt dat ruim 40 procent van alle vrouwen na hun zwangerschapsverlof minder gaat werken of zelfs helemaal stopt. Dat komt onder andere door de manier waarop onze werkdagen zijn ingericht, legt Heinhuis uit.

'Werkgevers denken vaak nog in uren in plaats van output', zegt Heinhuis. 'In veel functies verandert je werk niet, maar krijg je wel minder betaald als je minder uren werkt. Dan blijven de verwachtingen hetzelfde, maar daalt je salaris. Dat klopt natuurlijk niet.'

Niet meer houdbaar

Ondanks haar uitgesproken positie, voelt ook Lian Heinhuis zich soms nog schuldig. 'Als mijn kind ziek is, voel ik me toch bezwaard. Je wilt je collega's niet tot last zijn. Die reflex zit diep.' Ze herkent het fenomeen secret parenting (zie kader onderaan artikel): de zorgtaken die bij het ouderschap komen kijken verstoppen om professioneel serieus genomen te worden.

'Lange tijd werd van vrouwen verwacht dat ze de zorgtaken wegstopten om zo, net zoals mannen, volledig mee te kunnen doen op de werkplek. Nu blijkt uit de schokkende cijfers over mentale gezondheid van moeders en de hoeveelheid vrouwen die van baan wisselt als ze moeder worden, dat terugkeren naar de werkplek alsof er niets veranderd is, niet meer houdbaar is.'

Een pauze, geen stop

En dus wordt door vrouwen gezocht naar andere manieren om werk en moederschap te combineren. Neha Ruch is oprichter van het Amerikaanse platform Mother Untitled en auteur van het boek The Power Pause waarin zij schrijft over een carrièrepauze – niet als stop, maar als bewuste keuze die vrouwen maken om (tijdelijk) thuis te blijven en voor haar kinderen te zorgen en daarna juist sterker terug te komen op de werkplek.

Na haar eigen power pause stuitte ze al snel op verouderde stereotypen die geassocieerd worden met het zijn van een thuisblijfmoeder: niet-feministisch en een smet op je carrière. 'We hebben feminisme lang gelijkgesteld aan toegang tot werk. Maar we zijn vergeten dat vrouwen ook de vrijheid moeten hebben om bewust (tijdelijk) voor zorg te kiezen en daarna terug te keren naar betaald werk, zónder dat het hun waarde aantast.

We zijn opgegroeid met het idee dat je óf fulltime werkt, óf fulltime thuis bent. Maar in de praktijk is er een groot grijs gebied waarin veel zich ergens daartussen in bevinden', zegt ze. 'Er is geen verkeerde keuze, zolang die bij jou en je gezin past. We moeten af van het idee dat pauzeren je ambitie ondermijnt. Juist die keuze maken – tegen de stroom in – vereist kracht en zelfkennis.'

Baby mee naar het werk

Om haar werk en moederschap te combineren, bracht Heinhuis in het begin haar dochter mee naar het stadhuis of afspraken. 'Als je politica bent, zoals ik, en geen aanvullend geboorteverlof hebt, ben je na zestien weken automatisch weer raadslid, en in mijn geval fractievoorzitter.

Het voelde op dat moment nog niet goed om mijn dochter naar de opvang te brengen en ik gaf nog borstvoeding, dus ik nam haar mee. Dat leverde meestal verbaasde en positieve reacties op, maar ik heb ook meegemaakt dat mensen me daardoor minder serieus namen.'

Lees ook: Draadloos of handsfree: de voor- en nadelen van de nieuwste kolfapparaten

Nieuwe vaardigheden

Waar het brein van moeders lang werd weggezet als mistig, vergeetachtig en minder scherp, blijkt nu mede door nieuw onderzoek dat het moederbrein en de nieuwe vaardigheden die moeders opdoen tijdens het moederschap juist nieuwe vaardigheden opleveren. Wat als we die veranderingen niet langer als tekortkomingen zien, maar als kwaliteiten die ook op de werkvloer van grote waarde kunnen zijn?

Heinhuis, die twee functies combineert als fractievoorzitter en directeur van een stichting, herkent deze nieuwe vaardigheden bij zichzelf. 'Multitasken, prioriteiten stellen, hoofd- en bijzaken scheiden – ik merk dat ik veel gerichter werk en beter weet wat echt belangrijk is. Het moederschap dwingt je om je tijd scherper in te delen. Want ik weet: ik heb ook nog een verantwoordelijkheid thuis.'

Crisiscoördinatie

Ook Ruch ziet het ouderschap juist als serieuze werkervaring. 'We moeten het werk van ouderschap erkennen als maatschappelijk waardevol. Ouders die thuisblijven doen vaak aan projectmanagement, onderwijsondersteuning, zorgcoördinatie – dat zijn vaardigheden die in betaalde banen net zo relevant zijn en wel degelijk bijdragen aan professionele groei.'

Als voorbeeld noemt ze een moeder uit Saint Louis met een dochter die diabetes kreeg. De moeder bracht nachten door met het uitpluizen van medische literatuur, belde met verzekeraars en schreef protocollen voor de schoolverpleging.

Ruch: 'Dit is geen pauze, maar intensief projectmanagement, crisiscoördinatie en communicatie - intensief werk dat vraagt om vaardigheden die op elk professioneel cv thuishoren, maar zelden zo erkend worden. Dat moet echt anders.'

Lees ook: Column Lilly: 'Ik ben moeder, mantelzorger, casemanager, coördinator, dossiereigenaar, voorraadbeheerder en werkgever'

Terugkeren zonder stress

Echte verandering begint bij het erkennen dat het huidige systeem niet ontworpen is voor mensen met zorgtaken – en al helemaal niet voor moeders. Werkgevers kunnen daarin een sleutelrol spelen, stelt Neha Ruch. 'Ze moeten anders leren kijken naar carrières met een pauze. Iemand die tien jaar merkstrateeg was, is die ervaring niet kwijt na een sabbatical of pauze.'

Heinhuis vult aan: 'Werkgevers moeten stoppen met denken in termen als 'iedereen gelijk behandelen'. Vrouwen met kinderen zijn tijdelijk niet gelijk aan mannen zonder zorgtaken. Beleid moet juist erkennen dat er ongelijkheid is – en zoeken naar manieren om die kloof te dichten.

Anders blijft de loonkloof bestaan en zullen meer moeders opgebrand raken. Ik wil dat grote werkgevers met een voorbeeldfunctie vaker met vrouwen in gesprek gaan en vragen wat er beter kan, zodat vrouwen zonder stress kunnen terugkeren naar werk na hun verlof.'

Ruimte voor zorg, pauzes en flexibiliteit

Beide vrouwen benadrukken: dit is geen individueel probleem. De norm moet mee veranderen, vindt Ruch. 'Het is tijd voor nieuw feminisme: een dat ruimte maakt voor zorg, pauzes en flexibiliteit – zónder dat dat je ambitie voor een carrière in betaald werk in de weg staat.'

Heinhuis: 'We leggen nu de verantwoordelijkheid bij de moeder: regel het maar, los het maar op, pas je maar aan. Maar juist het systeem moet veranderen, dat is een politieke én maatschappelijke opdracht. Er mag mij niets in de weg liggen om precies hetzelfde te bereiken als iemand zonder kinderen. Het wordt tijd dat het systeem daar werk van maakt'.

Bron: Pro Parents