Zwangerschap & recht
Anticonceptie moet gratis worden voor iedereen, vinden PvdA, GroenLinks, ChristenUnie, Partij voor de Dieren en D66. D66 wil daarnaast onderzoek naar andere vormen van geboortebeperking stimuleren, zoals de mannenpil en niet-hormonale vormen. Ook wil de partij dat ivf bij draagmoederschap volledig vergoed gaat worden. Daarbij hoort ook een modernisering van het familierecht, met o.a. een wettelijke regeling voor meerouderschap en automatisch gezag voor degene (m/v) die het kind erkent als de moeder daarmee niet getrouwd is. De VVD vindt dat single vrouwen en lesbische paren, net als heterostellen nu, geen eigen bijdrage meer hoeven te betalen voor ivf en wil dat de NIPT voor iedereen vergoed wordt. Dat laatste wil D66 ook. Forum voor Democratie gaat een stap verder: zij willen geen beperking meer van het aantal ivf-pogingen voor vrouwen tot 45 jaar. Over vergoedingen zegt de partij niets.
Abortus moet makkelijker worden, vinden PvdA, GroenLinks en D66. Ze willen de abortuspil verkrijgbaar maken bij de huisarts en abortus uit het strafrecht halen. De SGP wil abortus juist verbieden, maar wil meer onderzoek naar prenatale en neonatale screening. Zover gaat de ChristenUnie niet, maar die partij wil abortus niet normaliseren en hoopt het aantal abortussen te kunnen terugdringen door bijvoorbeeld betere begeleiding. Zwangerschapsdiscriminatie, bijvoorbeeld wanneer een vrouw geen contractverlenging krijgt omdat ze zwanger is, moet strenger aangepakt worden, vinden PvdA, GroenLinks en D66. Al worden er geen concrete voorstellen voor gedaan. De Partij voor de Dieren is de enige die iets over borstvoeding zegt. De partij wil een campagne om het geven van borstvoeding te stimuleren. Ook pleit de PvdD ervoor dat lactatiekundige zorg in het basispakket van de zorgverzekering wordt opgenomen.
Kinderopvang
Het zoemt al een tijdje rond in Den Haag, maar nu staat gratis kinderopvang dan ook echt in een aantal verkiezingsprogramma's. D66 en de Partij voor de Dieren vinden dat alle kinderen tot vier jaar vier dagen per week gratis opgevangen moeten kunnen worden, GroenLinks doet daar nog gratis BSO bij. De PvdA wil ook gratis opvang voor kinderen tot vier jaar, maar zou graag zien dat ouders die dat kunnen een kleine eigen bijdrage doen voor de BSO. Ook 50Plus en DENK willen gratis kinderopvang, maar DENK wel alleen voor lagere en middeninkomens. De SP vindtdat kinderen vanaf tweeënhalf jaar drie dagen per week voor niks naar de peuterspeelzaal zouden moeten kunnen, en wil de overige kinderopvang niet gratis, maar wel een stuk goedkoper maken.
Dat laatste willen de ChristenUnie en de VVD ook, de laatste partij wil dat overigens alleen voor de middeninkomens. Het CDA ziet ook niet zo veel in een gratis crèche, maar wil wel af van het onhandige toeslagensysteem. De partij wil de opvang rechtstreeks betalen aan de instellingen en vraagt aan ouders een inkomensafhankelijke eigen bijdrage. De SGP wil het ouders die een eigen opvang willen beginnen makkelijker maken. De partij vindt dat ouders niet afhankelijk moeten zijn van de bestaande opvang. PvdA, D66, CDA en Partij voor de Dieren willen thuiswerken aantrekkelijker maken, zodat ouders makkelijker een goede balans tussen werk en het ouderschap kunnen vinden. PvdA en PvdD willen zelfs een recht op onbereikbaarheid.
Toeslagen & budgetten
Bijna alle partijen willen iets doen aan het toeslagensysteem dat we nu hebben, zeker als het gaat om de kinderopvangtoeslag. Die verdwijnt voor de partijen die gratis kinderopvangtoeslag willen, maar ook de meeste andere partijen willen ervan af, door bijvoorbeeld opvanginstellingen rechtstreeks te gaan betalen. GroenLinks wil het kindgebonden budget en de kinderbijslag samenvoegen tot één inkomensafhankelijke kinderbijdrage voor elk kind. Het CDA heeft een leuk extraatje in gedachte voor jonge ouders: bij de geboorte van een kind krijgen die drie keer kinderbijslag. Wat dat concreet betekent, is niet helemaal duidelijk.
De SGP heeft ook een bonus in petto voor ouders die hun vierde kind verwachten. Zij krijgen €1000 netto, om bijvoorbeeld een grotere auto aan te kunnen schaffen. Ook wil de SGP de kinderbijslag en het kindgebonden budget verhogen en krijgen ouders die niet allebei werken en dus geen kinderopvang nodig hebben, toch een bijdrage, zodat hun kinderen van dat bedrag naar de peuterspeelzaal of voorschoolse opvang kunnen. De partij ziet baby's het liefst thuis, daarom komen zij in hun eerste jaar niet in aanmerking voor kinderopvangtoeslag. De Partij voor de Dieren wil de kinderbijslag juist afhankelijk maken van het inkomen van de ouders. Forum voor Democratie ziet de kinderbijslag het liefst veranderen in een forse aftrekpost van de inkomstenbelasting.
Verlof
Partners mogen sinds juli vorig jaar na de geboorte van hun kind al zes weken geboorteverlof nemen, waarvan vijf weken tegen zeventig procent van hun salaris, maar er gaan in de verkiezingsprogramma's geluiden op om dit uit te breiden, net als het verlof voor moeders. De SP betaalt die zes weken volledig door. De PvdA en de PvdD willen drie maanden volledig doorbetaald verlof voor beide ouders na de geboorte van hun kind. D66 geeft vaders of meemoeders tien weken geboorteverlof tegen zeventig procent van hun loon, maar mensen met een lager inkomen krijgen honderd procent doorbetaald. GroenLinks wil ook tien weken geboorteverlof voor partners, waarvan drie weken volledig en zeven weken deels doorbetaald. Werkende ouders krijgen daarnaast recht op negen weken volledig betaald ouderschapsverlof, op te nemen in de eerste negen maanden na de geboorte van het kind.
Ook DENK wil het betaalde geboorteverlof uitbreiden, maar wordt niet concreter dan dit. De VVD breidt het verlof niet uit, maar wil voor werknemers één grote verlofpot maken – inhoud onbekend – waaruit ze zowel (mantel)zorg- als geboorte- en ouderschapsverlof kunnen opnemen. Naar eigen behoefte dus. De ChristenUnie en het CDA houden het bij de bestaande verlofregelingen, maar willen dat ouders tot de respectievelijk twaalfde en achttiende verjaardag van hun kind ouderschapsverlof moeten kunnen opnemen. Nu kan dat nog tot acht jaar. De SGP wil alleen een ruimere verlofregeling voor pleegouders.
School
Een aantal partijen, zoals D66, PvdA, GroenLinks en DENK pleit ervoor kinderdagverblijf, peuterspeelzaal, voorschool én basisschool samen te voegen tot een brede school, waar kinderen de hele dag kunnen verblijven om te leren en te spelen. GroenLinks koppelt de BSO hier ook nog aan en de PvdA ziet op de lange termijn ook voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs een plek op de brede school. De partijen hopen dat kinderen zich op deze manier beter kunnen ontwikkelen en dat voorsprong en achterstanden bij kinderen sneller gezien worden.
GroenLinks ziet ook graag gratis fruit op school. De VVD wil dat kinderopvang voor alle kinderen vanaf tweeënhalf jaar een meer 'educatief karakter' krijgt, zodat ze allemaal beter voorbereid kunnen starten op de basisschool. Zoiets ziet de SGP ook voor zich: voor peuters op de peuterspeelzaal moet even veel geld beschikbaar zijn als voor een basisschoolleerling. Alle partijen, waaronder ook de PVV en FvD, willen kleinere klassen.
Wil je een stemadvies? Kijk dan op kieswijsouders.nl.
Tekst: Neeltje Huirne (met dank aan Women Inc.), Beeld: Shutterstock
