Cyberpesten: hoe herken je het en wat kun je als ouder doen?

Wat is cyberpesten?

Cyberpesten is een vorm van pesten die online gebeurt. Denk aan nare of kwetsende berichten via social media, WhatsApp, e-mail of in games. Soms wordt het slachtoffer direct benaderd, maar het komt ook voor dat anderen naar over een kind praten in groepsapps of berichten posten waar hij zelf pas later achter komt.

Lees ook: Chantals zoon durfde niet meer naar school omdat hij jarenlang is gepest

Wat is het verschil tussen cyberpesten en 'gewoon' pesten?

Een belangrijk verschil tussen 'gewoon' pesten en cyberpesten is dat het eerste meestal op school of bij de sportvereniging gebeurt. Cyberpesten kan daarentegen altijd en overal plaatsvinden. Een kind kan er thuis, 's avonds of zelfs midden in de nacht online geconfronteerd mee worden. Cyberpesten stopt dus niet wanneer de schooldag of het sportuur voorbij is. Ook verspreidt online pesten zich vaak sneller. Met één bericht of video kan de pestkop in korte tijd een grote groep bereiken. Dat maakt de impact voor slachtoffers van cyberpesten vaak enorm.

Voorbeelden van cyberpesten

Cyberpesten kan op veel verschillende manieren plaatsvinden. Denk bijvoorbeeld aan:

• Kwetsende of beledigende berichten
  Een kind krijgt dagelijks hatelijke appjes, dm's of opmerkingen via Snapchat, Instagram, WhatsApp of TikTok. Bijvoorbeeld: "Iedereen haat jou, ga weg uit onze klas."

• Online roddels
  Klasgenoten delen leugens of roddels via groepsapps, schoolplatforms of privéberichten. Bijvoorbeeld: "Ze heeft gezegd dat ze jou niet mag, wist je dat wel?"

• Doorgestuurde screenshots
  Foto's of privégesprekken worden doorgestuurd in groepsapps of op social media om iemand belachelijk te maken. Bijvoorbeeld een gênante selfie van het slachtoffer die ineens overal opduikt.

• Cyberstalking
  Iemand volgt, controleert of benadert een kind voortdurend online, soms met anonieme accounts.

• Uitsluiting in groepsapps
  Een groep klasgenoten maakt bewust een aparte appgroep aan waar het slachtoffer niet welkom is. Leestip: Dilemma: 'Mijn dochter wordt buitengesloten door haar klasgenoten'

• Pesten via game-platformen
  Op game-platforms als Roblox, Fortnite of Minecraft komt cyberpesten ook voor. Een kind kan bijvoorbeeld steeds worden uitgescholden via voice chat of bewust uit een team worden gezet.

• Nepaccounts
  Een nepprofiel wordt aangemaakt om iemand belachelijk te maken, na te doen of online te misleiden. Dit wordt vaak gedaan door foto's van iemand te stelen en onder een fake naam iets met die foto's te posten.

• Sextortion of het verspreiden van intieme beelden
  Het (dreigen met) verspreiden van intieme privéfoto's of video's om iemand onder druk te zetten, wordt sextortion genoemd. Lees ook: Sexting en je kind: wat je als ouder moet weten

• Shaming
  Soms worden er filmpjes van een ruzie, gevecht of een ander persoonlijk moment door cyber pestkoppen online gezet, vaak zonder dat het slachtoffer dat weet. Als dit viral gaat, kan het heel nare gevolgen voor het slachtoffer hebben.

• Dreigementen of intimiderende berichten
  Een kind kan berichtjes krijgen als: 'We weten waar je woont' en 'Als je dit doorvertelt, ga je het merken…'

Wat zijn de gevolgen van cyberpesten?

Cyberpesten kan grote gevolgen hebben voor de mentale en sociale ontwikkeling van een kind. Omdat het online pesten constant kan doorgaan, ervaren veel kinderen continu stress. Ze krijgen bijvoorbeeld slaap- en concentratieproblemen en zijn helemaal in de ban van hun telefoon. Ook gevoelens van angst en somberheid komen vaak voor. Sommige kinderen trekken zich terug, willen niet meer naar school of durven bepaalde apps niet meer te openen.

Daarnaast kan cyberpesten het zelfbeeld van een kind erg aantasten. Kinderen die herhaaldelijk negatieve opmerkingen of nare filmpjes over zichzelf zien, gaan vaak twijfelen aan hun eigenwaarde. In ernstige situaties kan dit leiden tot depressieve en suïcidale gedachten, met alle gevolgen van dien.

Wat voor invloed heeft cyberpesten nog meer op een kind?

Ook sociale relaties van een online gepest kind komen vaak onder druk te staan. Slachtoffers vermijden soms vriendengroepen of raken geïsoleerd omdat ze bang zijn opnieuw online aangevallen te worden. Voor jongeren die te maken krijgen met het verspreiden van persoonlijk foto's of video's is de schade extra groot. Dit soort beelden blijft online lang circuleren en kan het vertrouwen van het slachtoffer in anderen diep beschadigen.

Lees ook: (Nieuwe) vrienden maken: 6 tips om jouw kind hierbij te helpen

Wat zijn de uitdagingen voor ouders?

Voor ouder(s) en verzorgers is cyberpesten lastig te herkennen, meestal omdat het zich buiten hun zicht afspeelt. Daardoor merk je het vaak pas als je kind al langere tijd rondloopt met stress of verdriet. Veel kinderen durven bovendien niet te vertellen dat ze online gepest worden. Dit kan komen door schaamte, schuldgevoel, angst dat het pesten erger wordt of de vrees dat hun telefoon wordt afgepakt.

Tip: De eerste telefoon voor je kind: dit moet je weten

Cyberpesten is een hardnekkig probleem. Vooral omdat anonieme accounts het moeilijk maken om te achterhalen wie erachter zit. Berichten blijven daarnaast niet altijd lang zichtbaar. Het moeilijke is dat een online gepest kind zich door de pesterijen vaak onveilig voelt, zelfs in zijn eigen huis. Hierdoor staan ouder(s) en verzorgers soms machteloos langs de zijlijn.

Hoe kun je cyberpesten helpen voorkomen?

Praat regelmatig met je kind over wat het online meemaakt, ook als er niets aan de hand lijkt. Leer je kind dat het oké is om 'nee' te zeggen, mensen te blokkeren en geen wachtwoorden of foto's te delen. Stimuleer verder een gezonde online houding. Plezier maken mag, maar respect voor anderen is het belangrijkste. Door open te blijven praten over sociale media, merk je het eerder als er iets misgaat.

Wat kun je als ouder doen als je kind online gepest wordt?

Vermoed je dat je kind online gepest wordt? Dan is het belangrijk dat je er op een laagdrempelige manier met hem over praat. Vraag bijvoorbeeld regelmatig hoe het online gaat, zonder direct te oordelen of oplossingen op te dringen. Geef je kind ook mee dat het nooit zijn eigen schuld is als iemand gemeen tegen hem doet. En laat hem weten dat hij over alles met jou kan praten.

Blijf vooral rustig en steunend. Kinderen zijn vaak bang dat hun ouder(s)/verzorgers boos worden als ze horen als ze online gepest worden. En natuurlijk is zo'n reactie begrijpelijk, maar het kan een gepest kind alleen maar banger of verdrietiger te maken. Uit bescherming direct zijn telefoon afpakken, kan daarbij helemaal averechts werken.

Stappenplan online pesten

Heb je ontdekt dat je kind online gepest wordt en wil je stappen ondernemen? Houd dan rekening met deze dingen:

1. 1

   Bewaar bewijs
   Verwijder nare berichtjes niet, maar maak altijd screenshots als bewijs.

2. 2

   Blokkeer en meld
   Op bijna alle apps en social media kun je gebruikers blokkeren en meldingen van misbruik doorgeven.

3. 3

   Informeer school
   Ook als het pesten online gebeurt, is het goed om een school hierover te informeren. Veel scholen hebben een anti-pestcoördinator die actie kan ondernemen.

4. 4

   Bied alternatieven
   Help je kind afleiding te zoeken en breng hem in contact met andere kinderen, buiten de online omgeving waarin gepest wordt, zoals een sportclub.

5. 5

   Ondersteun emotioneel
   (Online) pesterijen kan een kind erg onzeker maken. Zoek dus professionele hulp als je merkt dat je kind langere tijd somber of angstig blijft.

Is cyberpesten strafbaar?

Ja, cyberpesten kan strafbaar zijn als het gaat om:

• Bedreiging

• Smaad of laster

• Doxing: het publiceren van persoonlijke gegevens

• Sextortion en het verspreiden van intieme beelden

• Afpersing of chantage

• Stalking

Maak altijd een melding van online pesten

Ook minder ernstige vormen van cyberpesten kunnen strafbaar worden als het pestgedrag langdurig of intensief plaatsvindt. Politie en scholen nemen cyberpesten serieus, vooral als er sprake is van kwetsende video's, dreigementen of intieme foto's. Maak dus altijd melding van online pesten. Dit kun je doen via:

• www.politie.nl (meldpunt internetcriminaliteit)

• www.veiliginternetten.nl (advies over wetgeving en stappen die je kunt ondernemen)

• www.helpwanted.nl (voor sextortion en kindermisbruik)

Bronnen: Stoppestennu.nl, Veiliginternetten.nl, Kennisnet, Mediawijsheid