Bijziend kind: zo voorkom je het

Kinderen kijken tegenwoordig veel naar mobieltjes, tablets of de televisie. Ze bewegen daardoor minder, maar er is nog een gevaar: te veel naar die schermen staren kan ook leiden tot bijziendheid. Wat is bijziendheid en hoe voorkom je het?

Wat is bijziendheid?

Bijziendheid (ook wel myopie genoemd) is een oogafwijking waarbij je kind wel scherp van dichtbij ziet, maar moeite heeft om dingen op afstand scherp te zien. Televisiekijken en op het schoolbord kijken kunnen een probleem zijn als je kind bijziend is. Het dragen van een bril met min-glazen of min-contactlenzen kan dit corrigeren. Lezen is meestal geen probleem voor kinderen die bijziend zijn, behalve als de afwijking van de ogen te groot is.

Hoog bijziendheid

Heeft je kind -6 of meer, dan is noem je dat hoog bijziendheid. Eén op de drie mensen die hoog bijziend is, wordt uiteindelijk slechtziend. Hoog bijziendheid kan worden gecorrigeerd door het dragen van contactlenzen of een bril.

Slechtziendheid

Iemand die een heel klein gezichtsveld heeft, of een gezichtsscherpte van maximaal dertig procent, is slechtziend. Aan bijziendheid kun je nog veel doen, maar aan slechtziendheid niet. In sommige gevallen kan een bril de ogen corrigeren, maar vaak niet.

Geen ziekte, maar een afwijking

Bijziendheid komt veel voor; zowel bij volwassenen als bij kinderen. Bijziendheid is geen ziekte, maar een afwijking van de lichtbreking in het oog. Lichtstralen vallen het oog binnen via het hoornvlies en gaan via de pupil naar de ooglens. De ooglens heeft een platte bolvorm. Zowel het hoornvlies als de ooglens breken de lichtstralen. Daardoor komen achter de ooglens lichtstralen samen in één punt. Bij normale ogen vallen de lichtstralen precies samen op het netvlies, achter in het oog en ontstaat er één helder beeld.

Als je kind bijziend is, komen de lichtstralen al voor het netvlies samen. Op het netvlies ontstaat dan een wazig beeld. Er zijn twee oorzaken waardoor dit gebeurt:

Het oog is te lang. Dat betekent dat de afstand tussen het hoornvlies (de voorkant van het oog) en het netvlies (de achterkant van het oog) te groot is. De lichtstralen die door het hoornvlies en de ooglens gebroken zijn, komen voor het netvlies samen. Deze vorm van bijziendheid noem je asmyopie. In de meeste gevallen hebben kinderen met bijziendheid last van asmyopie.
Het hoornvlies of de ooglens is te bol. De lichtstralen worden te veel gebroken en komen voor het netvlies samen. Deze vorm van bijziendheid heet brekingsmyopie. Dit is een zeldzame oogaandoening.

Aangeboren of op latere leeftijd

Een klein percentage van de kinderen wordt geboren met myopie. Dit noem je congenitale (aangeboren) myopie. Deze kinderen ontwikkelen vaak een ernstige vorm van bijziendheid.

Het komt vaker voor dat de bijziendheid zich later in de kinderjaren ontwikkeld: dat heet juveniele myopie. De bijziendheid ontstaat tussen de leeftijd van vijf en zestien jaar. De oorzaak is de toename van de lengte van het oog. De groei van het oog stopt meestal aan het einde van de puberteit en dan stopt ook de verergering van de bijziendheid. Soms kan dit doorgaan tot je kind twintig jaar of ouder is. De afwijking wordt vaak niet hoger van -5.

Lees ook: Waarom een zonnebril voor je baby en kind zo belangrijk is

Risicofactoren bijziendheid bij kinderen

Er zijn meerdere risicofactoren voor juveniele myopie:

Erfelijkheid
Veel binnen zijn
Veel dichtbij kijken (intensief een boek lezen of op een beeldscherm kijken)
Vroeggeboorte

Uit onderzoek van het Erasmus Medisch Centrum blijkt dat een kwart van de dertienjarige kinderen inmiddels bijziend is. De grote boosdoener is ‘dichtbijwerk’: daarmee wordt smartphone- en tabletgebruik en het lezen van boeken bedoeld. Door vaker en langer naar iets te kijken dat dichtbij is, groeit het oog in de kindertijd te lang door. Hierdoor ontstaat bijziendheid. Het is te voorkomen door kinderen niet continu te laten focussen op iets dat dichtbij is.

Extra risico’s van bijziendheid op jonge leeftijd

Eén op de drie kinderen met een sterke min-bril (-6 en hoger) krijgt later oogproblemen. De meesten krijgen netvliesloslating of glaucoom. Dit zijn aandoeningen met beperkte behandelmogelijkheden, maar die grote gevolgen kunnen hebben, zoals slechtziendheid of zelfs blindheid.

Lees meer: Over glaucoom en andere oogafwijkingen bij kinderen

Zo voorkom je bijziendheid bij jouw kind

Het is wetenschappelijk bewezen dat kinderen die te veel op mobieltjes en tablets kijken én te weinig buiten komen, later een grotere kans hebben om slechtziend of zelfs blind te worden. Dat kun je dus beter voor zijn, door bijziendheid bij je kind te voorkomen.

Tips om bijziendheid bij je kind te voorkomen:

Niet te lang staren: Laat je kind niet te lang achter elkaar naar een schermpje staren. Hoeveel beeldschermtijd is oké?
Dertig centimeter afstand: Leest je kind graag boeken? Let erop dat hij tijdens het lezen het boek op minimaal dertig centimeter afstand houdt en dat hij niet in het donker leest.
Gebruik de 20-20-2-methode. Dit betekent: heeft je kind meer dan 20 minuten achter elkaar op de telefoon of tablet gekeken? Neem dan een pauze door 20 seconden ver weg te kijken. Dit geldt voor jongeren tot 20 jaar oud.
Elke dag minstens twee uur buiten zijn. Deze 20-20-2-methode houdt ook in dat je kind elke dag minstens twee uur buiten moet zijn. Buitenspelen voorkomt bijziendheid: dat heeft te maken met de lichtintensiteit. Het natuurlijke licht van buiten geeft een signaal aan het oog om te stoppen met groeien.
Uit onderzoek is gebleken dat zo’n vijftien uur buitenspelen per week helpt om bijziendheid tegen te gaan. Dat komt neer op zo’n twee uur per dag: dit is inclusief pauzes en bijvoorbeeld fietsen of wandelen naar school. Verder helpt buitenspelen tegen (dreigend) overgewicht, werkt het stressverlagend, verhoogt het de concentratie en maakt het je kind sociaal sterker.
Is je kind al bijziend? Speciale oogdruppels of multifocale contactlenzen kunnen ervoor zorgen dat het oog stopt met groeien en dus niet verder naar achteren groeit.

Lees ook: Waarom is buitenspelen belangrijk?

Verziend

Je hebt bijziendheid en je hebt verziendheid. Verziendheid wordt door oogartsen ook wel hyperopie genoemd. Je kind ziet voorwerpen die dichtbij staan wazig, maar kan iets dat veraf staat wel scherp zien. Kinderen kunnen hun verziendheid zelf corrigeren door de ooglens boller te maken: dit gebeurt onbewust, maar kost wel veel energie. Verziende kinderen hebben daardoor vaak last van hoofdpijn, vermoeidheid bij het lezen en scheelzien.

Bron: Oogfonds

Lees ook: Hoe weet je of je kind een bril nodig heeft?