Wat is een kwallenbeet?
Allereerst even over het woord kwallenbeet: dat klopt eigenlijk niet. Kwallen bijten namelijk helemaal niet, ze hebben niet eens tanden. Hun tentakels zijn hun wapen. Daarop zitten netelcellen (of nematocysten) waar gif in zit. Als je in contact komt met de tentakels van een kwal, springen de netelcellen kapot en kan het gif in je huid komen. Hierdoor kan huidirritatie ontstaan. Kwallen steken dus eigenlijk. Hoewel we het meestal hebben over een kwallenbeet, is het eigenlijk een kwallensteek.
Zijn kwallen gevaarlijk of onschuldig?
Er bestaan veel verschillende soorten kwallen. In Nederland heb je vier veelvoorkomende kwallensoorten. In het voorjaar zijn er oorkwallen, daarna komen de blauwe haar- en de kompaskwal. In de nazomer en de herfst verschijnen de dikke zeepaddenstoelen. Een beet van de kwallen in de Noordzee is vrij onschuldig, tenzij je er allergisch voor bent.
Van sommige tropische kwallensoorten kun je wel flink ziek worden. Zo zijn kubuskwallen extreem giftig. Sommige kwallen, zoals de Australische zeewesp en het Portugese oorlogschip, zijn zelfs dodelijk. In Nederland komt ook een zeewesp voor, maar die is een stuk minder giftig. Behandel de kwallenbeet wel direct.
Welke symptomen bij kwallenbeet?
Als het gif uit de netelcellen van de kwal in je huid komt, geeft dat een branderig en prikkend gevoel. De meeste pijn voel je als je de zee uitloopt. De netelcellen drogen dan uit en dit voelt bijtend en trekkend op de huid. De klachten zijn vergelijkbaar met de irritatie die ontstaat als je in aanraking komt met een brandnetel. Hoe ziet een kwallenbeet eruit? Na een beet krijg je meestal last van:
-
Plaatselijke zwelling
-
Rode, geïrriteerde huid
-
Jeuk
-
Soms wat pijn
-
Bultjes
Lees ook: Welke zonnebrand voor je kind?
Hoe lang last van kwallenbeet?
De klachten zijn het eerste half uur het ergst. Na een uur is het prikkende, stekende gevoel meestal weg, maar de jeuk kan wel 24 uur aanhouden.
Allergisch voor kwallenbeet
Gelukkig komt allergie voor een kwallenbeet weinig voor, maar de symptomen kunnen wel ernstig zijn bij een allergische reactie. Als je kind allergisch is voor een kwallenbeet, kan hij er hevige klachten door krijgen, zoals hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid, ademhalingsproblemen en hartritmestoornissen.
Soms komen ook shockverschijnselen voor, zoals verwardheid en bewustzijnsverlies. Bij een (vermoedelijke) allergie moet je meteen handelen en medische hulp zoeken. Bij een allergische reactie is de zwelling ernstiger dan bij een gewone kwallenbeet en zijn de pijn, roodheid en jeuk meer verspreid over het hele lichaam. Krijgt je kind acute ernstige verschijnselen, bel dan direct 112.
Lees meer: Allergische reactie: hoe herken je het en wat kun je zelf doen?
Blauwe haarkwal
Dikke zeepaddenstoel
Kompaskwal
Oorkwal
Lees ook: Blauwalg en botulisme: hoe gevaarlijk is het?
Kwallenbeet behandelen: wat te doen?
Hoewel vervelend, is een kwallenbeet meestal onschuldig. De symptomen van een kwallenbeet verdwijnen vaak al binnen een half uur. Dit kun je het beste doen:
- 01.
Blijf rustig. Je kind is misschien van streek, maar een kwallenbeet is bijna nooit ernstig. Als jij kalm blijft, help je je kind rustig te worden.
- 02.
Spoel de kwallenbeet af met veel zeewater. Let op: gebruik geen zoet water of kraanwater! Heb je geen zout water bij de hand, spoel de plek dan niet af.
- 03.
Schraap de netelcellen voorzichtig van de huid, bijvoorbeeld met een pinpas. Zorg dat je ze zelf niet op je huid krijgt.
- 04.
Zichtbare tentakelresten kun je met een pincet of wattenstaafje verwijderen. Het is handig altijd een pincet in je strandtas te stoppen, voor het geval dat.
- 05.
Smeer op de kwallenbeet wat zalf die ook wordt gebruikt bij insectenbeten. Bij de strandhulppost hebben ze vaak Nestosyl-zalf om de pijn en jeuk te verlichten.
- 06.
Verwarm de plek eventueel met een warmtekompres die je in een schone handdoek wikkelt (niet direct op de huid).
- 07.
Houd de geïrriteerde huid uit de zon.
- 08.
Bel de huisarts als de klachten langer dan een half uur aanhouden of als je kind veel kwallenbeten heeft. Krijgt je kind een allergische reactie, bel dan direct 112.
Kwallenbeet behandelen: doe dit níét
-
Spoel de kwallenbeet niet af met kraanwater of ander zoet water. Dat activeert de netelcellen in de huid en verergert dus de klachten. Heb je geen zout water bij de hand, spoel de plek dan niet af.
-
Wrijf niet over de kwallenbeet met bijvoorbeeld een handdoek of zand. Zo druk je de prikkende netelcellen dieper in de huid en verergeren de pijn en jeuk juist.
-
Vroeger legden ze een kompres met ammoniak op de kwallenbeet, maar dit brandt in de huid. Uitzuigen van kwallenbeten is ook niet zinvol, dat beschadigt de huid ook.
Gebruik azijn alleen bij tropische kwallen
Gebruik bij Noordzeekwallen nooit azijn, want dit activeert de nog aanwezige netelcellen. De pijn wordt dan juist erger. Bij steken van sommige tropische kwallen werkt azijn juist wel goed en kan het zelfs levensreddend zijn. Ga bij een kwallenbeet in een (sub)tropisch land meteen naar een medische hulppost (op het strand) of arts.
Lees ook: Veilig op het strand met je kind: 14 tips
Plassen over kwallenbeet?
Urine op een pijnlijke kwallenbeet: het is een veelgehoorde tip. Bij sommige tropische kwallen kan het helpen, maar als je bent gestoken door een kwal aan de Noordzeekust is plassen zeker geen aanrader. Behalve dat het niet zo fris is, maakt het de pijn alleen maar erger, net als azijn. Het kan de netelcellen activeren.
Welke windrichting meer kans op kwallenbeet?
Je zou het misschien niet zeggen, maar aan de Nederlandse kust is de kans op een kwallenbeet het grootst bij oostenwind, dus als de wind van land de zee opwaait. Het bovenste deel van het water stroomt dan van de kust af, maar de kwallen zitten in de laag eronder en die stroomt juist naar het strand toe. Extra opletten dus als je met je kind de zee ingaat bij oostenwind.
Lees ook: Dilemma: 'Laat ik mijn kind in zijn blootje op het strand spelen?'
/0665dd15de0d48a1b03078471ac003fc/image.png)
/557204ffec744bfc930dbba0a03849b9/image.jpg)
/88b053236ade44cdb39f7f2a970c3eaf/image.jpg)
/e159e39994ac4d72856604f052159b2c/image.jpg)
/09c426dfa726457dbad42bed7d4365c2/image.jpg)
Bron: Rode Kruis
