Allergische reactie bij je kind: zo herken je de symptomen

Wat is een allergische reactie?

Een allergische reactie is een verstoorde reactie van het immuunsysteem op stoffen die van buitenaf het lichaam binnendringen. Normaal gesproken reageert het lichaam niet (of amper) op deze stoffen, omdat ze eigenlijk niet schadelijk zijn. Maar in het geval van een allergie zet het afweersysteem toch – onterecht – een reactie in gang zodra het in aanraking komt met een stofje. Deze stoffen worden ook wel allergenen genoemd.

Het afweersysteem is bedoeld om schadelijke stoffen die ons lichaam binnendringen op te ruimen. Als je kind allergisch is voor iets, gaat zijn afweersysteem proberen die allergene stof op te ruimen, maar doet dat iets te ijverig.

In sommige gevallen gaat het afweersysteem zelfs zó hard aan het werk, dat het hele lichaam heftig reageert. Er kan dan een extreme algemene allergische reactie optreden, waardoor je kind erg benauwd kan worden of zelfs bewusteloos raakt. Zo'n reactie is levensbedreigend en heet ook wel een 'anafylaxie' (zie onderaan het artikel).

Veelvoorkomende allergieën bij kinderen

Allergieën komen erg veel voor: zo'n 25% van de Nederlanders heeft een of andere allergie. Een allergie is een soort ziekte waar je je hele leven last van kunt hebben. Maar je kunt ook over een allergie heen groeien. Zeker bij kinderen gebeurt dat regelmatig.

Zo groeien bijna alle kinderen over een koemelk- of kippenei-allergie heen. Ongeveer 2,5% van de kinderen heeft een pinda-allergie. De kans dat zij er overheen groeien is maar 20%. Allergieën voor huisstofmijt, dieren of pollen komen bij baby's niet voor. Peuters kunnen er al wel last van hebben. Maar eigenlijk is het een allergie die meer bij oudere kinderen voorkomt, en waar ze minder snel overheen groeien.

Lees ook: Allergieën bij baby's en kinderen: herkennen en symptomen

Welke symptomen bij allergische reactie?

Er zijn allerlei soorten allergenen waar je kind allergisch voor kan zijn. En er zijn ook allerlei soorten symptomen en klachten die je kind kan krijgen als hij ergens allergisch voor is. De meeste zijn vrij makkelijk te herkennen, ook voor ouders zelf.

Dat geldt zeker voor een voedselallergie. Meteen nadat een kind iets heeft gegeten, gaat hij hoesten en snotteren. Hij kan gaan huilen, last aan de tong krijgen of het gevoel van een dikke keel hebben.

Ouders denken vaak dat ze naar een dokter moeten om uit te zoeken of hun kind allergisch is voor voeding. Maar je kunt als ouder heel snel zien of het immuunsysteem van je kind vijandig reageert op een allergeen. Een voedselallergie treedt direct op en de klachten ontstaan snel.

Allergische reactie en buikpijn?

Het lijkt zo logisch, maar buikpijnklachten worden vaak niet door een voedselallergie veroorzaakt. Behalve bij baby's met een koemelkallergie. Zij kunnen last hebben van krampende buikpijn en soms zelfs bloed bij de ontlasting.

Grotere kinderen met een voedselallergie hebben nooit alleen buikpijn als gevolg van een allergie. Wel kunnen ze opzwellen, rood worden en het benauwd krijgen. Als er buikpijnklachten zijn door eten, kan er wel sprake zijn van een voedselintolerantie, zoals intolerantie voor melksuiker (lactose).

Inademingsallergieën zijn moeilijker te herkennen. Kinderen die hier last van hebben zijn vaak chronisch moe, verkouden en geïrriteerd. Omdat je als ouder niet altijd precies weet wat je kind inademt (pollen, huisstof, paardenpitmeel etc.) is dit een verborgen allergie en kan het testen op allergieën in de lucht zinvol zijn.

Welke soorten allergenen zijn er?

Een allergische reactie ontstaat als het allergeen – de stof waar je kind allergisch voor is – het lichaam binnenkomt. Dat kan op verschillende manieren: via de neus, de mond, de ogen of de huid. Zodra het allergeen in het lichaam is binnengedrongen, herkent het afweersysteem de stof. Het gevolg: een reactie van het afweersysteem, waardoor je kind allergische klachten krijgt.

Er zijn verschillende soorten allergenen. Een overzicht:

• Inhalatieallergenen: deze stofjes adem je in, zoals pollen bij hooikoorts of uitwerpselen van huismijt bij een huisstofmijtallergie.

• Contactallergenen: hierbij ontstaat de allergische reactie na huidcontact, zoals bij een allergie voor nikkel in sieraden of roodheid om de mond bij peuters na het eten van mayonaise, tomaten, kiwi, etc. Vaak hebben deze kinderen eczeem.

• Insectengif: na een steek van een insect, zoals bij een wespenallergie.

• Voedingsmiddelen: de allergische reactie is dan het gevolg van het eten of drinken van bepaalde producten, zoals pinda's en koemelk.

• Geneesmiddelen: dan ontstaat de allergische reactie bijvoorbeeld na het slikken van antibiotica of na het krijgen van een injectie.

Oorzaak allergische reactie

Een allergie ontstaat pas nádat je kind voor het eerst in contact is gekomen met een allergeen. Maar dit kan ook al door de huid heen gebeurd zijn. Direct na dat eerste contact gaat het afweersysteem antistoffen aanmaken tegen de stof. Op dat moment zal je kind er niets van merken.

Als er antistoffen tegen een allergeen zijn aangemaakt en je kind komt daarna nog een keer in aanraking met dat allergeen, dan pas kan een allergie tot uiting komen. Ongeveer de helft van de mensen heeft wel antistoffen, maar geen allergie. Hoe dit precies kan weten artsen (nog) niet.

De antistoffen kunnen ervoor zorgen dat de allergiecellen overgaan tot de aanval. Deze allergiecellen (mestcellen) zijn cellen vol met histamine en zeer prikkelende stoffen. Als de mestcellen opengaan, komen al deze actieve stofjes vrij en ontstaan o.a. jeuk en roodheid.

Allergische reactie herkennen

Een allergie kan zich op verschillende manieren uiten. Vaak krijgt een kind allergische klachten op de plek waar zijn lichaam in contact is gekomen met het allergeen. Bij een inhalatieallergie bijvoorbeeld, zoals hooikoorts, krijgt je kind de pollen binnen via zijn neus en ogen. De klachten treden dan ook daar op: je kind gaat niezen en snotteren, krijgt tranende ogen en kan wat kortademig zijn.

Allergische reactie van de huid

Bij een contactallergie, waarbij je kind via zijn huid in contact komt met het allergeen, krijgt hij huidklachten: eczeem, huiduitslag, rode vlekken, bultjes, galbulten of zwellingen.

Als een allergische reactie heftiger verloopt, kan het ook klachten over het hele lichaam geven. Dat wordt 'systemisch' genoemd. Als een kind allergisch reageert op voedsel, kan dat gepaard gaan met spugen, bultjes over het hele lichaam en benauwdheid. Systemische klachten worden vooral bij voedselallergieën en insectenallergieën gezien.

Welke symptomen wijzen op een allergie?

Welke klachten je kind krijgt, hangt dus af van het soort allergie dat hij heeft, de manier waarop hij in contact is gekomen met het allergeen en de hevigheid van de allergie. Mogelijke symptomen van een allergische reactie zijn:

• Irritatie van de slijmvliezen: jeuk in de neus of mond, niezen, verstopte neus.

• Rode, tranende of prikkende ogen.

• Huiduitslag, eczeem, jeuk, rode vlekken of bultjes of zwellingen.

• Galbulten, netelroos of vochtophopingen (angio-oedeem).

• Kortademigheid, piepende ademhaling.

• Gezwollen lippen, tong of opgezette keel.

• Buikpijn, misselijkheid, diarree of overgeven.

Vaak is er sprake van een combinatie van symptomen, maar soms blijft het ook bij één symptoom.

Over het algemeen geldt: hoe eerder de reactie optreedt, hoe heviger de symptomen zijn. Is je kind extreem allergisch voor iets, dan kunnen de symptomen heftiger zijn dan hierboven genoemd. In het ergste geval kan anafylaxie optreden, wat levensgevaarlijk is.

Allergie of verkouden?

Bij sommige allergieën lijken de symptomen erg op die van een verkoudheid: chronisch niezen, een loopneus, waterige ogen, hoesten en een verstopte neus. Dit geldt vooral voor hooikoorts, huisstofmijtallergie of een allergie voor een kat of hond. Hoe herken je nou het verschil tussen een allergie en een verkoudheid? Deze aanwijzingen kunnen wijzen op een allergie:

• Een verkoudheid door een virusinfectie gaat over het algemeen na één week vanzelf weer over. Duurt het bij jouw kind veel langer of heeft hij chronische verkoudheidsklachten? Dan kan er sprake zijn van een allergie.

• Moet je kind heel vaak niezen en lijkt het alleen maar erger te worden? Of worden de verkoudheidsklachten na verloop van tijd erger in plaats van minder? Ook dat kan wijzen op een allergie. Hoe langer je kind in aanraking blijft komen met de stof waar hij allergisch voor is, hoe erger de allergische reactie kan worden.

• Kinderen met een allergie hebben vaak ook last van jeuk in de neus en ogen en zitten veel te wrijven. Soms hebben ze de 'allergische groet': een rimpel op hun neus van het naar boven wrijven van hun neus.

Wat te doen bij een (milde) allergische reactie?

De meeste mensen met een allergie hebben lichte tot matige allergische klachten, maar ook milde klachten kunnen behoorlijk vervelend zijn. Vertoont je kind symptomen van een allergie? Ga dan langs bij de huisarts. De huisarts kan je kind medicijnen geven om de klachten te verlichten, als dat nodig is.

Allergietesten

Vertoont je kind symptomen van een allergie, maar heb je geen idee van de oorzaak van de allergische reactie? Dan zal de huisarts met behulp van vragen proberen deze te achterhalen. Het kan heel goed zijn dat niet direct duidelijk wordt wat de oorzaak is. Sommige allergieën kunnen worden aangetoond met een bloedtest, maar dit geeft lang niet altijd uitsluitsel. Een huidpriktest of een eliminatie/provocatietest bij de specialist in het ziekenhuis kan dan meer duidelijkheid geven.

1. 01.

   Priktest
   Bij een priktest wordt een krasje in de huid gegeven met een bepaald allergeen.
   

2. 02.

   Eliminatie/provocatietest
   Een eliminatie of provocatie wordt vooral gebruikt bij voedselallergieën. Bij een koemelkallergie gebeurt dat vaak. Eerst wordt de koemelk uit het dieet gehaald en wordt gekeken of het kind opknapt. Als dat zo is, krijgt het kind na een tijdje weer koemelk, om te zien of het om een allergie gaat. Vaak zijn er namelijk ook klachten van een buikvirus geweest of obstipatie, aandoeningen die niets met een voedselallergie te maken hebben en ook niet terug komen. Provocaties gebeuren ook wel eens onder bewaking in het ziekenhuis. Een kind krijgt in kleine stapjes een allergeen (pinda, noten) te eten, om te zien of er een allergische reactie optreedt. Dit wordt vaak gedaan als onduidelijk is of het kind wel echt allergisch is of – als het kind wat ouder is – om te zien of hij over een allergie heen gegroeid is.
   

Dit soort testen moet onder begeleiding van een arts worden uitgevoerd. Dat kan je eigen huisarts of jeugdarts zijn, maar vaak moet je worden doorverwezen naar een allergoloog of kinderarts.

Hoe lang duurt een allergische reactie?

Er bestaan geen medicijnen waarmee je kind van een allergie kan genezen. Hij zal dus met zijn allergie moeten leren omgaan. Soms tot hij er overheen is gegroeid, maar soms is een allergie ook chronisch.

Hoe een allergische reactie behandelen?

Er zijn medicijnen die allergische klachten kunnen onderdrukken en/of verminderen:

• Antihistamine: in de vorm van tabletten of een drankje/druppels voor kinderen. Dit remt de klachten, maar kan ze niet volledig voorkomen.

• Cromoglicaat: in de vorm van oogdruppels of neusspray. Dit werkt vooral tegen hooikoortsachtige klachten.

• Corticosteroïden: een ontstekingsremmend medicijn dat de afweerreactie van je lichaam onderdrukt.

• Adrenalinepen: een injectiepen die gebruikt wordt bij een ernstige allergische reactie (anafylaxie). Als een kind benauwd wordt of veel gaat braken door een allergische reactie, moet hij een prik met de pen krijgen. Veel mensen denken dat dit pas moet gebeuren als een kind verschrikkelijk ziek wordt, maar dat klopt niet. De adrenaline in de pen stopt de allergische reactie en voorkomt dat een kind heel ziek wordt. Het is dus belangrijk om de prik te geven zodra een reactie te heftig aan het worden is. Zoek daarna direct medische hulp voor verdere behandeling van de allergie.

Immunotherapie bij allergie

Ook bestaat er immunotherapie voor inhalatie-allergieën, een behandeling die vaak een paar jaar duurt. Hierbij krijgt je kind het allergeen in steeds hogere concentraties toegediend. Uiteindelijk moet dit ervoor zorgen dat je kind minder klachten heeft van zijn allergie of dat de klachten zelfs helemaal verdwijnen.

Immunotherapie wordt over het algemeen alleen voorgeschreven bij kinderen met forse hooikoorts of een huisstofmijtallergie en soms bij een allergie voor insectengif. Immunotherapie voor voeding laat in onderzoeken teleurstellende resultaten zien. Het kan ook gevaarlijk zijn en wordt daarom nog niet in Nederland toegepast, alleen in studies die uitgevoerd worden door ervaren kinderallergologen.

Hevige allergische reactie: anafylaxie

De meest extreme vorm van een allergische reactie is anafylaxie, een ernstige allergische reactie waarbij kinderen heel ziek en benauwd kunnen worden en soms zelfs wegvallen. Dit kan bij alle allergenen optreden, maar wordt het vaakst gezien bij noten- of pinda-allergie Maar het kan ook gebeuren bij andere allergenen, zoals bij geneesmiddelen, latex of voedingsmiddelen als schelpdieren of ei. Een anafylaxie op wesp kan optreden, maar is bij kinderen heel zeldzaam. Een anafylaxie kan levensgevaarlijk zijn en snel handelen is dus heel belangrijk. Bij tekenen van anafylaxie moet onmiddellijk een adrenalinepen gezet worden en 112 worden gebeld.

Lees ook: Wespensteek bij je kind, wat te doen?

Bronnen: Voedselallergie, Allesoverallergie