Personeelstekort in de kinderopvang terugdringen: 'Opvang van elf naar negen uur per dag'

Om wat te doen aan het personeelstekort in de kinderopvang, stelt belangenorganisatie BOinK voor de opvangdagen te verkorten. Nu kunnen ouders hun kind elf uur op een dag brengen, dat moet volgens BOinK-voorzitter Gjalt Jellesma negen uur worden.

Het personeelstekort bij kinderdagverblijven wordt steeds vaker pijnlijk duidelijk. Ouders zien telkens verschillende gezichten, moeten hun kind eerder ophalen of zelfs thuishouden door gaten in het rooster. Nieuw personeel is bijna niet te vinden.

De belangrijkste oorzaak hiervan is te weinig beschikbare kandidaten, daarnaast helpen het hoge ziekteverzuim mede door corona, de uitstroom en een tekort omdat de organisatie wil groeien niet mee. Ook zijn er werknemers die nu als zzp’er aan de slag gaan om zo meer geld te kunnen verdienen.

Wat merken ouders?

Kinderopvangen – en ouders – zitten met hun handen in het haar. Het personeelstekort is het grootst in de Randstad, hier kampen ze met zowel een tekort voor dagopvang als buitenschoolse opvang (bso). Het aantrekken van nieuw personeel is moeilijk door de zeer krappe arbeidsmarkt. In Utrecht is de nood zelfs zo hoog dat sommige locaties voor buitenschoolse opvang hun activiteiten deels hebben moeten stopzetten.

Definitieve sluiting van groepen en locaties door personeelstekort komt nog niet vaak voor. Toch moet bijna een kwart van de kinderopvangcentra met tekorten af en toe groepen sluiten (bron: UWV). Ouders en kinderen zien steeds vaker verschillende gezichten en zijn genoodzaakt hun kind eerder op te halen of zelfs hun kind thuis te houden.

‘De kinderen staan voorop’

Een werknemer in de kinderopvang, die niet bij naam wil worden genoemd, vertelt over hoe het eraan toegaat op de locatie waar zij werkt. ‘Wij lossen het tekort nu op door alles en iedereen in te zetten. Zo werken de beleidsmedewerker, locatiemanagers en zelfs de baas geregeld op de groepen om zo de roosters rond te krijgen. Het komt ook regelmatig voor dat collega’s extra werken. De kinderen staan bij ons voorop en om te zorgen dat het hen aan niets ontbreekt laten we geregeld ander (belangrijk) werk liggen.’

Onderzoek naar personeelstekort in de opvang

Het tekort in de kinderopvang speelt al langer. In december 2021 deed Kinderopvang werkt! onderzoek naar het personeelstekort in de opvang en hoe zij dit aanpakten. 163 organisaties (goed voor 41.000 medewerkers) werkten mee aan dit onderzoek. Uit de resultaten bleek dat 82 procent van de deelnemende organisaties een tekort heeft aan pedagogisch medewerkers op de dagopvang, 87 procent op de buitenschoolse opvang en 51 procent op de peuteropvang.

Kinderopvangorganisaties zijn zelf actief bezig met het zoeken naar oplossingen. Zo probeert twee derde van de organisaties het tekort op te lossen door nieuwe én bestaande medewerkers grotere contracten aan te bieden en zijn combinatiebanen wellicht de toekomst.

Maatregelen tegen werkdruk en personeelstekorten

Begin dit jaar verruimde het kabinet de inzetbaarheid van medewerkers in opleiding, aldus de Rijksoverheid. De begeleiding van een groep mag nu bestaan uit een professional samen met een medewerker in opleiding. Zo komt er meer ruimte op de werkvloer. Dit zorgt er ook voor dat meer medewerkers in opleiding aan de slag kunnen, wat de instroom van nieuwe professionals bevordert.

Leestip: Hier vind je alle informatie over de kosten van de kinderopvang voor dit jaar

‘Gekwalificeerd personeel nog zwaarder belast’

De Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang (BOinK) maakt zich grote zorgen over de werkdruk en over het effect van de versoepeling van de kwaliteitsregels. ‘Verlaging van kwaliteitseisen pakt, zo vrezen wij, averechts uit voor kinderopvangen. Doordat goed gekwalificeerd personeel hierdoor juist nog zwaarder belast wordt. Het gevolg daarvan kan zijn dat deze groep de sector verlaat’, zegt Gjalt Jellesma, voorzitter van BOinK.

Kinderopvang gratis, hoe dan?

Onlangs maakte het kabinet bekend kinderopvang in 2025 voor 95 procent gratis te willen maken, ongeacht het inkomen van de ouders. Alhoewel er enthousiast werd gereageerd op het plan van de nieuwe ministersploeg, maken veel mensen zich ook zorgen.

Dat zijn terechte zorgen, volgens Jellesma. ‘We moeten oppassen dat ouders niet blij worden gemaakt met een dode mus. Er zijn nu al grote tekorten en daardoor lange wachtlijsten. In de dagopvang van 0 tot 4 jaar zal dat naar verwachting niet tot een heel grote stijging van de vraag leiden maar in de bso wel. Terwijl er op dit moment geen zicht is hoe het aanbod vergroot kan worden.’

Dilemma

De medewerker van de kinderopvang, wiens naam bij de redactie bekend is, vindt het een lastig dilemma. ‘Aan de ene kant is het fijn als kinderopvang voor iedereen toegankelijk is. Niet in de laatste plaats omdat we zien hoe goed het is voor de ontwikkeling van de kinderen. Aan de andere kant is daar het besef dat er dan nog meer kinderen naar de opvang zullen komen. Daar is simpelweg het personeel niet voor. Het zou jammer zijn als de kinderopvang wel gratis is, maar je alsnog nergens terechtkunt omdat alles vol zit.’

Lees ook: Nieuwe kabinet is van plan om kinderopvang gedeeltelijk gratis te maken

Oplossingen voor de toekomst

Volgens Jellesma zijn er een aantal oplossingen. ‘Zo moet er beter worden ingezet op spreiding van het gebruik van kinderopvang per week. Daarnaast kan het helpen om vooral in de kinderopvang (0-4 jaar) het voor werkende ouders mogelijk te maken dat zij binnen een tijdsblok van 9 uur hun kinderen naar de opvang brengen en halen. Door de lange openingstijden van 11 uur moeten er nu twee diensten per dag worden gedraaid. Dat is rooster-technisch erg lastig én het maakt de eis van vaste gezichten lastig in te vullen.’

Nederlandse werkgevers moeten helpen

Volgens Jellesma moet de sector meer uren werken belonen. ‘Er is nu vaak sprake van korte parttimecontracten. Beloon het langer werken en ga in gesprek over combinatiebanen.’ Toch zal dit probleem niet een-twee-drie worden opgelost. ‘Het oplossen van het personeelstekort gaat nog jaren duren en dat kan de kinderopvang zeker niet alleen. Alle Nederlandse werkgevers zullen hierbij moeten helpen.’

Bron: Kindopvangtotaal, UWV, Rijksoverheid – Beeld: GettyImages