Zijn het apenpokken of waterpokken? Dit zijn de verschillen

De nieuwe ziekte apenpokken, die sinds kort voet aan Nederlandse bodem heeft gezet, zorgt net als waterpokken voor vlekjes en blaasjes. Wat zijn de verschillen tussen beide ziekten?

De virusinfectie apenpokken komt vooral voor in West- en Oost-Afrika, waar het van apen en knaagdieren kan overspringen op mensen. Het zorgt onder meer voor vlekjes en blaasjes op de huid, die wat weg hebben van waterpokken. Sinds vorige week zijn er in Noord-Amerika en Europa, waaronder in Nederland, besmettingen vastgesteld, waarbij het virus dus van mens op mens is overgesprongen. Wat nu als je kind vlekjes en rode blaasjes heeft, hoe weet je dan of het waterpokken zijn of toch de apenpokken?

Waarschijnlijk waterpokken

De kans dat het de waterpokken zijn, is verreweg het grootst, zegt huisarts Kimberley de Wit. ‘Waterpokken zijn ontzettend besmettelijk en de ziekte komt heel veel voor. Als je kind op een kinderdagverblijf zit en hij heeft vlekjes, is de kans groot dat het waterpokken zijn.’ ‘Apenpokken is tot nu toe in Europa alleen nog bij volwassenen vastgesteld’, voegt Menno de Jong, hoogleraar Virologie aan de Universiteit van Amsterdam toe. ‘En de besmettingen in Europa zijn tot nu toe in een aantal gevallen te herleiden tot mensen die op bepaalde festivals zijn geweest.’

Lees ook: Alles over waterpokken

Symptomen apenpokken

De symptomen van apenpokken zijn als volgt:

• • Eerst krijg je koorts, hoofdpijn, vaak ook misselijkheid, spierpijn en gezwollen lymfeklieren, moeheid en rillingen.
  • Na één tot drie dagen krijg je uitslag, die begint als vlekjes. Deze vlekjes gaan vervolgens over in blaasjes.
  • Meestal begint de uitslag in het gezicht, maar het kan zich ook op andere plekken voor het eerst openbaren. Vervolgens verspreidt de uitslag zich over het hele lichaam. Dan drogen de korsten in, om na twee tot drie weken van de huid te vallen.

Blaasjes in hetzelfde stadium

Hoewel apenpokken en waterpokken twee heel verschillende virussen zijn, lijken de blaasjes wel op elkaar. Het belangrijkste verschil tussen beide ziekten is dat de blaasjes bij apenpokken zich allemaal in hetzelfde stadium bevinden, vertelt de Wit. ‘Ze hebben bijvoorbeeld allemaal nog geen korstje. Bij waterpokken lopen deze verschillende stadia door elkaar. Sommige blaasjes zijn nog open en andere hebben al korstjes.’

Apenpokken ook op handpalmen en voetzolen

Verder zijn de blaasjes van apenpokken groter dan die van waterpokken. Een ander verschil is dat de blaasjes bij apenpokken op het gezicht beginnen, terwijl dat bij waterpokken meestal de romp is. Ook zitten de blaasjes bij apenpokken ook op de handpalm en voetzool terwijl ze daar bij de waterpokken juist meestal niet voorkomen. Al gaat dit allemaal over de klassieke vorm van apenpokken, nuanceert De Jong. ‘Bij de gevallen die je tot nu toe in Europa ziet, begon de uitslag niet in het gezicht maar op andere plaatsen zoals rond de geslachtsorganen. En de uitslag breidde zich ook niet altijd uit naar het hele lichaam.’

Apenpokken zijn veel minder besmettelijk

Een ander onderscheid is dat apenpokken vaak begint met opgezwollen lymfeklieren. Bij waterpokken is dit niet het geval. Al met al ben je met apenpokken ook langer zoet: de ziekte duurt zeker twee tot vier weken. Bij waterpokken krijg je binnen een week korstjes en het is zeker over na een week of twee. Waterpokken is ook veel besmettelijker dan apenpokken. Het verspreidt zich via druppeltjes uit de luchtwegen, contact met slijmvliezen en vocht uit open blaasjes. Apenpokken verspreidt zich ook via deze wegen, maar de kans op besmetting is veel kleiner.

Virus verloopt mild

Het apenpokkenvirus is verwant aan het oude pokkenvirus. Pokken was eeuwenlang een heel besmettelijke ziekte met vaak dodelijke afloop. Dankzij een wereldwijd uitroeiingsprogramma met onder meer vaccinaties werd in 1980 de wereld pokkenvrij verklaard. In 1974 stopten de algemene zuigelingenvaccinaties.

Apenpokken verloopt overwegend heel mild, vervolgt De Jong. ‘De klachten gaan vanzelf weer over, vaak binnen een week of twee. In Afrika zijn er wel mensen aan overleden, maar dat zou mensen kunnen betreffen die al een minder goede gezondheid of afweerstoornis hadden, in combinatie met minder goede gezondheidszorg.’

Apenpokken tijdens zwangerschap

En is het gevaarlijk als je tijdens je zwangerschap besmet raakt met apenpokken? ‘Over het precieze risico is nog maar relatief weinig bekend’, zegt de Jong. ‘Maar we weten wel dat besmetting van een kind via de placenta of tijdens de geboorte mogelijk is, net als bij waterpokken. In elk geval hoeven zwangeren volgens hem op dit moment niet zo bang te zijn voor de ziekte. ‘We hoeven niet in paniek te raken om dit virus. Het is een ziekte die zich momenteel beperkt tot een kleine groep volwassenen en er wordt alles aan gedaan om verdere verspreiding de kop in te drukken. Ik verwacht ook niet dat het virus hier snel naar kinderen zal overslaan.’