Een ziek broertje of zusje
Een broertje of zusje krijgen is voor je kind natuurlijk leuk, maar het betekent ook dat hij veel moet inleveren. De aandacht gaat plotseling niet langer alleen maar naar hem. Dat is wennen voor hem en hij moet zich aanpassen, dat is voor een jong kind niet altijd makkelijk. Nog moeilijker wordt het als zijn nieuwe broertje of zusje erg ziek is en/of in het ziekenhuis ligt. Bijvoorbeeld door een vroeggeboorte, een infectie of een andere complicatie.
Je oudste kind kan boos, verdrietig of teleurgesteld reageren als hij bijvoorbeeld niet bij zijn nieuwe broertje of zusje mag zijn. Ligt de baby in een couveuse, dan kan dat een eng gezicht zijn voor je kind. Vooral als hij niet begrijpt wat hij allemaal ziet.
Het is voor een kind belangrijk dat hij goede informatie krijgt, en zo goed mogelijk krijgt uitgelegd wat er aan de hand is. Uiteraard passend bij zijn leeftijd en in begrijpelijke taal. Een jong kind vult met zijn fantasie dingen in die hij niet snapt. Daardoor kan hij verkeerde verbanden leggen, die hem misschien angstig of verdrietig maken.
Lees meer: Omgaan met een verdrietig kind, wat kun je het beste doen?
Uitleg geven
Het is belangrijk dat je oudste kind gerustgesteld is en hoop heeft. Neem de tijd om hem dingen uit te leggen. Vertel bijvoorbeeld wat er met zijn zieke broertje of zusje is en dat de dokter er alles aan doet om de baby beter te maken. Let erop hoe de informatie bij je kind aankomt. Jonge kinderen kunnen dingen letterlijk opvatten. Zeg je bijvoorbeeld dat de baby een slangetje in zijn neus heeft, dan kan je kind denken dat het om een levende slang gaat. Maak ook duidelijk dat het niet betekent dat je kind ook naar het ziekenhuis moet als hij een keer ziek is.
Twijfel je wat je wel en niet moet vertellen, of hoe je dat het beste kunt verwoorden? De kinderarts of verpleegkundige kan helpen met uitleg geven over een ziek broertje of zusje.
Hoe ouder je kind is, hoe meer vragen hij zal stellen, omdat hij zich bewuster is van de situatie. Mijd het onderwerp niet. Als je kind merkt dat je ergens niet over wilt praten, kan het een taboe worden en alleen maar meer vragen en zorgen bij hem oproepen. Het kan er ook voor zorgen dat hij zich alleen voelt, of het idee heeft dat hij jou niet moet lastigvallen.
Je kind betrekken bij een ziek broertje of zusje
Probeer je oudste kind te betrekken bij de zorg en aandacht voor zijn zieke broertje of zusje. Ligt de baby in het ziekenhuis? Laat je kind dan een knuffel voor hem uitzoeken, of helpen met het inpakken van de tas met kleertjes. Je kunt ook samen met je kind iets knutselen voor boven het bedje van zijn broertje of zusje. Zo laat je je kind merken dat hij belangrijk is, en geef je hem een rol in het geheel.
Let er wel op dat je kind zich niet verantwoordelijk gaat voelen voor zijn zieke broertje of zusje, of voor jou en je partner. Maak duidelijk dat het fijn is als hij iets liefs doet voor de baby, maar dat hij niet voor de baby hoeft te zorgen en hem niet beter hoeft te maken. Dat doen de dokters. En hoe moeilijk het misschien ook kan zijn: zorg er thuis ook voor dat het niet alleen maar over de zieke baby gaat.
Wat helpt nog meer?
Als alles ineens anders is, zijn bekende gewoontes extra fijn. Probeer als dat lukt om alles thuis zo normaal mogelijk te houden, met het ritme en de routines die je oudste kind gewend is. Dat geeft je kind een veilig gevoel. Doe een paar keer per week iets gezelligs met je oudste kind, waarbij hij jouw onverdeelde aandacht heeft. Dat hoeven geen bijzondere activiteiten te zijn, misschien heb je daar nu ook niet de energie voor. Simpele dingen als samen naar de speeltuin of cakejes bakken zijn prima.
Het kan ook goed zijn om je kind een middag naar een oppas te brengen. Dat geeft jou wat (broodnodige) lucht en voor je kind is het leuke afleiding. Breng hem naar mensen waar hij vaker een middag speelt, die hij goed kent en bij wie hij zich vertrouwd voelt. Haal hem weer op als hij graag naar huis wil. Zo voorkom je dat je kind zich buitengesloten voelt.
Tip: 9x dagelijkse gewoontes die de band met je kind versterken
Omgaan met emoties
Als je bezorgd bent over je baby of verdrietig bent over de situatie, merkt je kind dat aan je. Ook heel jonge kinderen pikken de stemming van hun ouders op. Het is niet erg als je kind ziet dat je verdrietig bent. Probeer je het te verbergen, dan kan dit juist verwarrend voor hem zijn. Je blije gezicht klopt dan niet met de stemming die hij bij je voelt. Ook is het belangrijk voor een kind om te leren dat je verdrietig mag zijn om een ziek broertje of zusje. Dat is een normale emotie.
Let er wel op dat je je verdriet – voor zover mogelijk – doseert in het bijzijn van je kind, zodat hij zich veilig blijft voelen. Het is niet de bedoeling dat je kind overweldigd raakt door jouw verdriet, of zich verantwoordelijk voor jou gaat voelen omdat jij verdrietig bent. Benoem dat je even moet huilen omdat zijn broertje of zusje ziek is, en laat je kind merken dat je er nog steeds voor hem bent.
Let op signalen
Het is niet gek als je gedachten in beslag worden genomen door je zieke baby. Voel je daar niet schuldig over, het is een logische reactie. Wat je kunt doen, is geregeld bewust ruimte maken voor je oudste kind, op de bovenstaande manier. Verder kun je letten op deze signalen van je kind, die aangeven dat hij je aandacht nodig heeft:
Een peuter zal vaker zijn ouders opzoeken als hij een ziek broertje of zusje heeft. Hij zoekt de bevestiging dat alles nog goed is en wil extra merken dat je nog van hem houdt, ook al ben je vaak in het ziekenhuis of met de baby bezig.
Een kind kan zich onbewust schuldig gaan voelen. Hij kan denken dat hij de oorzaak van een ziek broertje of zusje is, bijvoorbeeld omdat hij een keer gezegd heeft dat hij geen broertje of zusje wilde. Houd daar rekening mee.
Je kind kan ineens weer in zijn broek gaan plassen of poepen als hij al zindelijk was. Hij kan ook moeilijker gaan slapen of eten, of dwars gedrag vertonen. Je kind doet dit niet bewust, maar het zijn tekenen dat hij het lastig heeft met de situatie. Word er dus vooral niet boos om en kijk wat je kunt doen om je kind een veilig gevoel te geven.
Hulp nodig?
Misschien vind je het fijn om meer hulp en advies te krijgen over hoe je ermee kunt omgaan als je kind een ziek broertje of zusje heeft. Dat hangt ook af van de ernst en de duur van de ziekte, hoe je kind erop reageert en hoeveel ruimte en energie je hebt om dit in goede banen te leiden. Je kunt dit altijd overleggen met de kinderarts, maar ook met je huisarts, op het consultatiebureau of bij het wijkteam in je gemeente. Dit kan ook later, als je aan je oudste kind merkt dat hij nog last heeft van de situatie, terwijl je baby (gelukkig!) beter is.
Bron: Radboud UMC
