Netjes in het potje plassen en poepen. Vroeger leerden veel kinderen dat van hun ouders als ze tussen de 1 en 1,5 jaar oud waren. Dat is tegenwoordig wel anders. Veel peuters van 2,5 of 3 jaar lopen nog rond met een luier. Dat jaagt gezinnen op kosten: ouders zijn zó honderden euro's per jaar kwijt aan wegwerpluiers. Erg duurzaam is het óók allemaal niet, want luiers belanden in het restafval.
Lees ook: Getest: de beste luiers van 2025
Je kind elke dag vijf of zes luiers omdoen? Dat leidt tot 300 kilo afval per jaar. Luiers vormen samen met incontinentiemateriaal 8 procent van het totale restafval.
Het roer moet hoognodig om, zo klinkt het. Rotterdam, Den Haag, Zwolle en nog een waslijst van andere gemeenten zijn kortgeleden begonnen met het aanbieden van zindelijkheidstraining. Ook Amersfoort heeft daar nu hoge verwachtingen van.
Op kinderdagverblijf Partou in Amersfoort was onlangs de lancering van zindelijkheidstrainingen van De Pot Op. In 2025 en 2026 kunnen 1800 ouders gebruikmaken van een gratis digitale training, via het kinderdagverblijf of consultatiebureau.
Lees ook: Zindelijkheidstraining: in 3 stappen succesvol zindelijk
Pure noodzaak
'Kinderen worden tegenwoordig vaak zindelijk rond 3 jaar. Maar dat kan echt anders', legt Elianne Leeffers van De Pot Op uit. 'In de jaren 40 werden kinderen veel eerder zindelijk. Vaak al als ze 1 jaar oud waren. Pure noodzaak, omdat het wassen van luiers veel werk is. Later kwamen er comfortabele wegwerpluiers op de markt en werd de noodzaak om kinderen snel zindelijk te maken veel kleiner.'
Er is ook nog een andere reden dat kinderen later zindelijk worden. Dat is volgens Leeffers de 'opvoedmythe dat je moet wachten totdat je kind interesse toont' om op het potje te plassen. 'In het algemeen kun je zindelijkheid al aanleren rond achttien maanden. Dat heb ik bij mijn eigen kinderen ook gedaan.'
Zindelijkheidstraining: zo werkt het
In Amersfoort krijgen ouders vanaf deze maand hulp om op tijd te beginnen met het zindelijk maken van hun kind. Via kinderdagverblijven en het consultatiebureau worden ouders gewezen op de app van De Pot Op. Deze digitale zindelijkheidstraining geeft antwoorden op vragen als: hoe weet je of je kind er fysiek en emotioneel klaar voor is? En welke aanpak werkt het best voor jouw gezin?
Als ouders aanvullende vragen hebben, kunnen ze via de app een deskundige raadplegen. De gemeente Amersfoort neemt de kosten voor haar rekening (ruim 60.000 euro voor twee jaar) omdat ze de luierafvalberg wil verkleinen.
Lees ook: Wasbare luiers: zo werkt het (en dit bespaar je ermee)
Scheelt enorme berg afval
'Stel je voor dat 450 kinderen door zo'n training een halfjaar korter luiers gebruiken: dan scheelt dat 400.000 luiers', zo rekent gemeentewoordvoerder Brugt Groenevelt voor.
De GGD geeft aan rond de 2 jaar een geschikte leeftijd te vinden om zindelijk te worden. 'Maar om te starten met achttien maanden juichen wij alleen maar toe', zegt Tineke Snijders, jeugdverpleegkundige bij GGD regio Utrecht. 'Altijd zonder dwang, spelenderwijs en alleen als het kind signalen laat zien dat hij eraan toe is.'
Lees ook: Plaspotje kopen: waar moet je op letten?
Niet te gespannen
Bij een deel van de kinderen kan het stimuleren van zindelijkheid zeker helpen, verwacht ontwikkelingspsycholoog Steven Pont. 'Het is net als met lopen. Als je een kind niet helpt met leren lopen, zal hij waarschijnlijk later gaan lopen. Andersom is het ook zo: stimuleer je het, dan kan het in een aantal gevallen sneller.'
Al moeten de verwachtingen volgens hem niet worden overdreven. 'Als ouder heb je veel invloed, maar geen macht. Sommige kinderen zijn sneller met leren plassen en poepen op de wc dan andere kinderen. Zoals dat ook geldt voor leren lopen of praten. Daar moeten we niet te gespannen over doen.'
