Het is niet voor het eerst dat deze politieke partijen de klassengrootte aan banden willen leggen. Nu de scholen in het zuiden weer beginnen, doen D66 en SP een 'ultieme poging' om kleine klassen toch in de wet vast te leggen. Dit keer niet alleen voor basisscholen, maar ook voor middelbare scholen.
,,De eerste reactie is vaak: kan niet, want lerarentekort", erkent SP-Kamerlid Sandra Beckerman. ,,Wij draaien de discussie nu om: er is in Nederland geen lerarentekort, maar een tekort aan leraren die voor de klas willen staan."
Er zijn namelijk meer dan genoeg leerkrachten, stelt D66-Kamerlid Ilana Rooderkerk. „200.000 mensen hebben in ons land een lesbevoegdheid, dat is genoeg voor tien kinderen per klas. Het probleem is dat leraren door de hoge werkdruk afhaken." Een op de vier nieuwe leerkrachten stopt weer binnen vijf jaar.
Lees ook: Checklist basisschool: dit moet je vóór de eerste schooldag geregeld hebben
Klassengroottes onbekend
Volgens Beckerman en Rooderkerk wordt het vak van leerkracht vanzelf aantrekkelijker als de klassen kleiner worden. Dan hebben leraren meer tijd voor de leerlingen.
Hoeveel klassen in Nederland dertig leerlingen of meer tellen, is onbekend. Scholen hoeven klassengroottes al sinds de eeuwwisseling niet meer te registreren. Ruim tien jaar geleden bleek uit een steekproef van het ministerie dat een kleine 10 procent van de klassen dertig kinderen of meer tellen. Daarna zette een flinke daling in naar 2 procent van de klassen in 2019, maar in het schooljaar 2020/2021 was dat weer gestegen naar 5,4 procent.
Die ontwikkeling moet volgens D66 en SP worden gestopt. In hun wetsvoorstel gaan de klassen direct naar maximaal 29 leerlingen en moet dat aantal 'op termijn' verder dalen naar maximaal 21. „Dat aantal komt uit onderzoek naar voren als optimaal voor de schoolprestaties van leerlingen", zegt Rooderkerk.
Lees ook: 10x tips om je kind op tijd op school te krijgen
Kleineklassenfonds van 600 miljoen
Klassen kleiner maken kost geld, al zou voor de daling naar 29 kinderen per klas volgens D66 en SP géén extra geld nodig zijn. Voor de verdere daling naar 21 scholieren willen de partijen een 'kleineklassenfonds' van 600 miljoen euro optuigen. Daarmee kunnen scholen waar de onderwijsachterstanden het grootst zijn en vmbo-scholen hun klassen verkleinen.
Om klassen op álle scholen kleiner te maken, is zo'n 1,5 miljard euro nodig. Rooderkerk: ,,Maar die investering levert ook veel op: volgens onderzoek zou klassenverkleining leiden tot 3,5 miljard euro méér bruto binnenlands product in tien jaar tijd."
Het is niet voor het eerst dat D66 en SP de strijd aangaan tegen klassen van dertig leerlingen of meer. Al in 2016 kwam toenmalig SP-Kamerlid Tjitske Siderius met een initiatiefwet tegen 'plofklassen' in het basisonderwijs, waar D66 zich later bij aansloot. In dat plan zouden de klassen maximaal 23 leerlingen tellen. Maar het wetsvoorstel lag al jaren op de plank, er was ook geen Kamermeerderheid voor.
Kritiek op eerste voorstel
Nu is die meerderheid wel in zicht, denken de Kamerleden. Rooderkerk: „Uit allerlei onderzoeken blijkt dat Nederland onderaan alle Europese lijstjes bungelt: het gaat slecht met lezen, schrijven en rekenen. Een op de drie kinderen gaat van school zonder dat goed te kunnen. Er moet echt iets gebeuren om die neerwaartse trend te doorbreken." De D66'er wijst op onderzoek waaruit blijkt dat kleinere klassen zorgen voor betere leerprestaties.
Over het eerste initiatiefwetsvoorstel om kleine klassen op basisscholen vast te leggen, was de Raad van State zeer kritisch. De kabinetsadviseur zag geen onderbouwing voor de toenmalige grens van 23 leerlingen, vond dat de vrijheid van scholen om zelf hun onderwijs in te richten in de knel kwam en zag grote uitvoeringsproblemen door het lerarentekort.
