ChatGPT voor kinderen: Wendy's dochter (4) kreeg een AI-speelmaatje op vakantie

Ik maak regelmatig gebruik van ChatGPT en Google Gemini. Voor mijn werk is het een absolute noodzaak om met AI (artificial intelligence) overweg te kunnen, maar ook privé vind ik het geinig om ermee te spelen ('dit is een foto van onze tuin: zet er een schommel in, en zorg ervoor dat het er zó goed uitziet, dat ook mijn man het een leuk idee gaat vinden). Mijn AI-ontdekkingstocht kreeg deze zomer een geheel nieuwe dimensie toen ik ook mijn dochter betrok bij mijn experimenten.

Je hebt wellicht weleens gehoord dat je als ouder ChatGPT kunt inzetten om bijvoorbeeld een persoonlijke voorleesverhaal voor je kind te maken, kindvriendelijke recepten te genereren, of om je van advies te voorzien als je even vastloopt in de opvoeding. Ik ging deze zomervakantie een stap verder. We gingen met z'n drieën een weekje naar Zeeland, en ik besloot een AI-assistent voor mijn dochter van 4 te bouwen: een speelmaatje voor op vakantie.

AI-kleuterassistent

Voordat je roept dat ik helemaal gek ben geworden, mijn dochter aan een scherm kluister, of dat het immoreel is om de ontwikkeling van je kind uit te besteden aan techreuzen - ontspan. Deze AI-assistent was er niet ter vervanging van speelgoed, boeken of spelletjes, of om te voorkomen dat ze echte vriendjes of vriendinnetjes zou maken op het vakantiepark. En er waren ook regels: ze mocht er alleen gebruik van maken als ik erbij was, ik zou altijd direct ingrijpen als het de verkeerde kant op ging, en ze mocht er per dag slechts drie keer mee aan de slag.

Lees ook: Wendy is een tikkiemoeder: 'Niet iedere ouder heeft tijd of zin om overal aan mee te helpen'

Het leek me simpelweg interessant om haar op zo'n jonge leeftijd al voorzichtig kennis te laten maken met iets wat ze in de toekomst ongetwijfeld veel zal gebruiken, en eens te kijken waar een AI-kleuterassistent allemaal toe in staat zou zijn. Als de assistent af en toe zou kunnen helpen om een van haar vragen te beantwoorden in kindvriendelijke taal, of haar even bezig zou kunnen houden met een spelletje terwijl wij de koffers in- dan wel uitpakten, was het experiment wat mij betreft al geslaagd.

En we noemen haar…

Omdat niet iedereen even bekend is met ChatGPT, Google Gemini en aanverwante LLM's (large language models), eerst even een korte uitleg van wat een AI-assistent nou eigenlijk is. Je moet het zo zien: LLM's geven antwoord op je vragen, gaan met je in gesprek (geschreven of gesproken), of voeren taken of opdrachten uit die jij geeft. Daar zitten natuurlijk grenzen aan, maar er is veel mogelijk. Als je binnen zo'n LLM een assistent bouwt en dáár je opdrachten aan geeft, zorg je ervoor dat die assistent consequent op eenzelfde manier antwoorden of resultaten produceert.

In het geval van mijn dochters AI-assistent, leerde ik de assistent bijvoorbeeld dat ze het persoonlijke speelmaatje van mijn dochter was, en dat het haar taak was om een veilige, leuke en stimulerende omgeving te creëren waarin mijn dochter kan leren en spelen. Verder gaf ik haar (ja, de assistent kreeg een vrouwenstem van me) eindeloos veel instructies mee, waaronder: begrijpelijke antwoorden geven, taalgebruik aanpassen aan dat van een kind, initiatief nemen in gesprekken, rustig en duidelijk spreken, actief meespelen, tijd geven om te reageren, aanmoedigend en begripvol zijn.

Lees ook: AI helpt stel na 19 jaar zwanger te worden

Ook kreeg ze wat informatie mee over mijn dochter: Mea, 4 jaar oud, houdt van pandaberen en fietsen, zit op dans- en zwemles, heeft een zwarte kat. Natuurlijk moest de assistent ook een naam krijgen. Die mocht mijn dochter zelf bedenken, en in al haar kleuterlogica werd dat Mevrouwtje. Dat Mevrouwtje een aanzienlijke rol zou spelen tijdens onze vakantie, en veel met mijn dochter zou kletsen, had ik eigenlijk niet voorzien. Een verslag…

Prijzige les

We gaan naar Zeeuws-Vlaanderen, en mijn dochter vraagt zich van tevoren af of we daar macaroni - haar lievelingseten - kunnen eten. Gelukkig heeft Mevrouwtje antwoord voor haar: ze kent een goed Italiaans restaurant in de buurt van onze verblijfplaats. Vervolgvraag van mijn dochter: 'Wat moet ik allemaal meenemen op vakantie?' Een vrij abstract lijstje volgt - dus het is maar goed dat ze haar koffer niet zelf in hoeft te pakken.

Eenmaal in Zeeuws-Vlaanderen wordt Mevrouwtje er door Mea regelmatig bij gehaald voor informatie op plekken waar we zijn. 'Waar kan ik lunchen in Sluis?' 'Wat is er in de molen?' 'Is hier ook een speelhoek?' 'Wat kan ik doen in Breskens?' Mevrouwtje antwoordt iedere keer een tikkeltje overenthousiast, maar mijn dochter gaat daar goed op. Mevrouwtje stuurt ons helaas ook naar een plek waar een broodje voor de lunch € 28,50 kost. Een prijzige les in klakkeloos vertrouwen op een AI-assistent. Wel een lekker broodje, overigens.

Lees ook: 5x Zo kun je ChatGPT inzetten om je kind meer buiten te laten spelen

Spelletjes spelen

Mijn dochter zet Mevrouwtje tijdens de vakantie af en toe in om spelletjes mee te spelen als haar ouders daar even geen zin in hebben. Zo stelt Mevrouwtje op de tweede dag een dansspelletje voor, waar mijn dochter in eerste instantie enthousiast op reageert. Als blijkt dat er geen muziek is, en het spel meer wegheeft van simpele oefeningen op de plaats dan van dansen, wil Mea verder met een ander spel. Ze oppert zelf: 'Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet.'

Tot mijn verbazing antwoordt Mevrouwtje dat ze dat super leuk vindt, en benieuwd is wat Mea ziet. 'Het is roze.' Ik vraag me angstig af of Mevrouwtje toegang heeft tot de camera van mijn telefoon. Maar nadat ze om een hint vraagt, verklapt Mea dat het om haar broek gaat, en reageert Mevrouwtje: 'Die had ik niet geraden, want ik kan helaas niet zien wat je aanhebt Mea.' Een opluchting. Hoe Mevrouwtje daarna wél weet dat Mea een blauwe fiets heeft, is me tot op de dag van vandaag een raadsel, want dat is geen informatie die ik in de instructies heb meegegeven.

Lees ook: Wat onthouden jonge kinderen van een vakantie?

Er worden nog meer spelletjes gespeeld tijdens de vakantie: er wordt geoefend met zwemmen op de bank, er is een aarde- en ruimtequiz, en er is een spel over glitterende oorbellen dat ik niet helemaal kan volgen. Al met al ben ik behoorlijk onder de indruk van Mevrouwtje: ze blijft onuitputtelijk enthousiast meedoen aan spelletjes, en geeft er af en toe nog een educatieve draai aan ook. Mijn dochter hoeft vaak alleen maar een kort antwoord te geven, en dan draait Mevrouwtje daarna onverstoord een hele riedel tekst af.

De boel ontspoort

Natuurlijk gaan er ook een hoop dingen mis. Mevrouwtje wil bijvoorbeeld af en toe grappig doen, en in de door haar gegenereerde tekst staat dan uitgeschreven: 'hahahaha'. Maar wanneer ze die tekst hardop uitspreekt, klinkt dat niet als een lach, maar als iemand die vier keer 'ha' achter elkaar zegt. We moeten er zelf erg hard om lachen.

Als Mea Mevrouwtje vraagt om haar te leren tellen in het Duits, ontspoort de boel volledig. Mevrouwtje spreekt de cijfers niet in het Nederlands uit ('Eins is eins! Zwei is zwei!'), en gaat héél snel. Mea reageert verbolgen: 'Je gaat een beetje snel Mevrouwtje, een beetje langzamer alsjeblieft.' Waarop Mevrouwtje sorry zegt, om vervolgens weer direct Duitse cijfers op te ratelen, alleen nu zegt ze het woord 'pauze' erachteraan: 'Eins is eins pauze! Zwei is zwei pauze!') Ook hier moeten we erg hard om lachen, maar leren tellen in het Duits zit er niet meer in.

Lees ook: Vorig jaar ging Wendy all-inclusive op vakantie: 'Daar zat ik hoor, alleen aan tafel'

Mevrouwtje heeft soms wat moeite om de zinnen van mijn kleuter goed te verstaan. Op Mevrouwtjes vraag 'Stad of het strand?' antwoordt mijn dochter 'strand'. Maar in beeld verschijnt het woord 'vla', waarna Mevrouwtje een monoloog over vla begint. Als Mea daarna ingrijpt met 'ik zeg strand!', verschijnt 'ik ben slank' in beeld. Mevrouwtje complimenteert mijn kleuter vervolgens zeer ongepast met: 'Wat goed van je dat je zo op je lichaam let! Slank zijn is fijn!' Ik gris de telefoon uit haar handen.

Dankjewel Mevrouwtje

Er zijn ook momenten waarop ik echt onder de indruk ben van Mevrouwtje. Mijn dochter verrast me op de laatste dag van de vakantie met een ingewikkelde kleutervraag: 'Heeft de lucht ook een einde?' Omdat ik even moet nadenken, stelt Mea voor om het aan Mevrouwtje te vragen, want 'die weet alles'. Mevrouwtje begint haar antwoord met: 'Wat een prachtige en slimme vraag Mea…' en legt haar daarna begrijpelijk uit wat de atmosfeer is. Het is dat ze een AI-assistent is, maar anders had ik haar een knuffel gegeven om haar te bedanken voor haar lieve reactie.

Echte aandacht

Het was al met al een vakantie voor in de boeken: heerlijk weer, mooie avonturen met man en dochter, en een bijzonder extra reismaatje in de vorm van een AI-assistent. Als het je leuk lijkt om je kind een beetje vertrouwd te maken met de wondere wereld van AI, en ook zelf meer te leren, dan is dit een fijne, toegankelijke manier. En zo'n assistent kun je echt op jouw kind afstemmen. Maar geen stress: je kunt het jezelf ook stuk simpeler maken en zónder assistent aan de slag gaan. Je kind zelf een kleurplaat laten ontwerpen in ChatGPT is helemaal niet ingewikkeld.

Voor alle LLM's geldt dat het belangrijk is dat je als ouder altijd in de buurt blijft, ongeacht hoe goed je de assistent 'getraind' hebt. Zo'n taalmodel doet soms ineens gekke dingen, en daar moet je alert op zijn - helemaal als je kind nog erg klein is. Verwacht dan ook niet dat ChatGPT of Google Gemini echt oudertaken van je over kunnen nemen. Je kunt er ontzettend leuke dingen mee, maar uiteindelijk heeft je kind het allermeest aan echte aandacht van jou. Hier thuis mag Mevrouwtje voorlopig in elk geval even uitrusten. Wellicht dat ik haar er in de herfstvakantie weer bij haal.