Wat is de perimenopauze?
De perimenopauze is de periode vóór de menopauzewaarin je hormoonhuishouding langzaam verandert, maar jouw dagelijkse leven soms juist flink op z'n kop zet. Je eierstokken gaan onregelmatiger oestrogeen en progesteron produceren, en dat voel je: vaak eerst aan je cyclus, daarna vaak aan nog veel meer (maar niet altijd…).
Gemiddeld kan de perimenopauze zomaar vijf tot tien jaar duren. De menopauze zelf is officieel maar één dag: zodra je twaalf maanden achter elkaar niet hebt gemenstrueerd. Alles wat daarna komt is de postmenopauze. Maar juist in deze 'aanloop', de perimenopauze, schommelen je hormonen het meest en kun je een opvallend spectrum aan klachten krijgen van brain fog tot slapeloze nachten.
Wanneer begint de perimenopauze?
De gemiddelde vrouw belandt tussen 45-55 jaar in de menopauze, maar wanneer die klachten opduiken is een heel ander verhaal. Dat kan namelijk al 5-10 jaar daarvoor zijn. Het is dus echt niet ondenkbaar dat sommige vrouwen ergens tussen 35 en 38 jaar al klachten ontwikkelen. Bij de één schiet de cyclus alle kanten op, bij de ander sluipt er ineens vermoeidheid, brain fog of plotselinge angst in. Het idee "ik ben pas eind veertig, dus dit kan nog niet" klopt eigenlijk niet. Je kunt zelfs in de perimenopauze zitten terwijl je (nog) regelmatig menstrueert.
Soms begint de overgang al vóór je veertigste: dit heet premature ovariële insufficiëntie (ook wel POI of vervroegde menopauze), waarbij de eierstokken te vroeg stoppen met werken en je (vaak onverwacht) al op jonge leeftijd in de overgang raakt; dit is zeldzaam, maar komt bij zo'n 1 op de 100 vrouwen voor.
Hoe weet je dat je in de perimenopauze bent?
Om meteen duidelijk te zijn: er is geen bloed- of speekseltest die met 100% zekerheid zegt "je zit in de perimenopauze." Hormonen vliegen alle kanten op, dus een meting kan de ene dag normaal zijn, en de volgende wél opvallend. Artsen kijken vooral naar jouw leeftijd, veranderingen in je cyclus en de aard én het patroon van je klachten.
Wist je dat veel huisartsen en zorgverleners helaas niet tot in detail getraind zijn op overgangsproblematiek? Dat is niet omdat het geen goede zorgverleners zijn, en dus ook niet hun schuld. Maar daardoor krijg je helaas nogal eens te snel te horen: "Dat is gewoon stress" of "Je hebt geen opvliegers dus je zit niet in de perimenopauze" of de welbekende "Daar ben je nog veel te jong voor". Volg dus altijd je eigen gevoel en vraag een doorverwijzing als je klachten niet serieus genomen worden—jij kent je lijf het best.
Wat zijn de symptomen van perimenopauze?
Iedere vrouw reageert anders, maar dit zijn de meest voorkomende signalen:
Onregelmatige cyclus: korter, langer, heviger, lichter of zelfs af en toe een maandje overgeslagen.
Stemmingswisselingen: van een (veel) korter lontje tot plotselinge somberheid of angst.
Verminderde energie & brain fog: als je soms nét niet helemaal bij de les bent, weet je nu waardoor het komt.
Slaapproblemen: lastig doorslapen of steeds wakker worden.
Gewichtstoename: extra kilo's rond de buik zijn berucht in deze fase.
Opvliegers en nachtzweten: soms al vroeg in de overgang maar meestal komen die wat later in de perimenopauze (al ervaren sommige vrouwen dit nooit)
Droge huid en slijmvliezen: vaginale droogheid, soms pijn bij seks.
Verlaagd libido: door hormonen, vermoeidheid of gewoon door al het bovenstaande.
Hardnekkige misverstanden over de perimenopauze
Nog altijd horen vrouwen te vaak dingen als:
"Je bent nog te jong"
"Zolang je menstrueert, is dit 't niet."
"Als je geen opvliegers hebt, is het vast iets anders."
En dit klopt allemaal niet. De perimenopauze kan al voor je 40ste starten, klachten kunnen volop aanwezig zijn terwijl je evengoed menstrueert, en niet iedereen krijgt opvliegers. Laat dus niemand jouw ervaring bagatelliseren.
Hoe lang duurt de perimenopauze?
Gemiddeld ben je er vijf tot tien jaar zoet mee, maar het verschilt enorm. Sommigen minder en anderen meer. Waar de één er met milde klachten doorheen wandelt, zit de ander een flinke periode in een hormonale achtbaan. Even kort samengevat:
Menopauze: letterlijk 1 dag waarop je de afgelopen 12 maanden geen menstruatie hebt gehad
Perimenopauze: de (soms hectische aanloop) ernaartoe, waarin de hormonen enorm fluctueren.
Postmenopauze: alles ná de menopauze, waarin je hormoonspiegels blijvend laag zijn
Misverstand: "Ik ben net bevallen, dus de overgang is nog ver weg"
Een van de hardnekkigste misverstanden: denken dat je zolang je niet zo lang geleden zwanger bent geweest of net bent bevallen, nooit in de perimenopauze kunt zitten. Je kan in de perimenopauze theoretisch ook gewoon zwanger worden. Hormonale schommelingen na de bevalling kunnen de werking van je eierstokken veranderen, maar dat betekent niet dat de perimenopauze niet alsnog kan starten, soms lopen ontzwangeren en de eerste overgangsverschijnselen zelfs in elkaar over. Twijfel je? Je bent zeker niet de enige – en navragen kan altijd bij huisarts of overgangsconsulent.
Wat kun je zelf doen?
De perimenopauze voelt soms als een rollercoaster, maar grip houden kan gelukkig wél:
Leefstijl: veel bewegen, gezonde voeding, stress beperken
Medische steun: delen je klachten je leven in, bespreek ze dan altijd met je huisarts of een overgangsconsulente. Vraag gerust om meer uitleg over hormoontherapie als optie.
Neem jezelf serieus: jij bent expert van je eigen lijf. Laat je niet wegwuiven ("het hoort erbij"), want dat hoeft helemaal niet.
Wanneer is de menopauze bereikt?
De overgang naar de menopauze is officieel wanneer je twaalf maanden achtereen geen menstruatie meer hebt gehad. Dan is de eierstokfunctie gestopt en ben je in de menopauze.
Wanneer contact opnemen met de huisarts?
Als je klachten het dagelijks leven beïnvloeden of als je twijfelt over symptomen, is het verstandig om advies te vragen. Er zijn behandelingen mogelijk die je kwaliteit van leven kunnen verbeteren.
Bron: Huisarts BSL
