Het aantal spermadonoren is sinds 2004 afgenomen, toen de anonimiteit van donoren werd afgeschaft. Toch zou er nog een andere mogelijke verklaring voor deze daling kunnen zijn.
Negatieve beeldvorming
Anna Candido: 'Soms speelt beeldvorming ook een grote rol. Donorschap komt niet altijd positief in het nieuws, of het krijgt überhaupt weinig aandacht. Veel mensen weten simpelweg niet dat er een tekort is of dat ze de mogelijkheid hebben om donor te worden.
Daarnaast kunnen negatieve berichten, zoals verhalen over massadonoren of artsen die hun eigen zaad gebruikten, een drempel vormen. Dat helpt natuurlijk niet mee en maakt het lastiger om nieuwe donoren te vinden.'
Lees ook: Kunstmatige inseminatie met donorsperma (KID)
Deense spermabanken
Dit tekort werd lange tijd opgevangen door samenwerkingen met Deense spermabanken. 'In Denemarken lijkt de cultuur rondom donorschap anders; het is daar veel gewoner om donor te zijn. Toch zijn we uiteindelijk gestopt met deze samenwerking. Dit heeft niet alleen te maken met buitenlandse regelgeving, maar ook met de traceerbaarheid van de donor.'
In Nederland is anonieme donatie niet meer toegestaan, legt Candido uit. 'De wet geeft kinderen het recht om te weten waar ze vandaan komen. Maar bij buitenlandse donoren is dit lastiger te waarborgen.'
Maximaal aantal kinderen
Daarnaast kunnen volgens Candido buitenlandse spermabanken donoren inzetten in meerdere landen. 'Dit betekent dat een donor niet alleen in Nederland kinderen verwekt, maar bijvoorbeeld ook in Duitsland, Zweden of Spanje. Hierdoor kan het aantal halfbroertjes en halfzusjes veel hoger oplopen dan de Nederlandse norm van maximaal 12 gezinnen en 25 kinderen. Dit vonden we een belangrijke reden om te stoppen met deze samenwerkingen.'
Nieuwe wet
Vanaf april 2025 verandert de wet rondom spermadonatie. Een donor mag dan maximaal twaalf gezinnen helpen, waarbij hij voor elk gezin een unieke moedercode krijgt. Hiermee wordt voorkomen dat één donor bij te veel gezinnen kinderen verwekt.
Daarnaast worden spermadonoren sinds dit jaar landelijk geregistreerd bij de Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting (Sdkb, binnenkort Cdkb). Deze organisatie controleert of een donor niet bij meerdere klinieken tegelijk actief is. Zo wordt misbruik voorkomen en blijft donatie op een verantwoorde manier geregeld.
Oproep tot doneren
Om het tekort terug te dringen, roept het UMC Utrecht mannen nu op zich te melden als donor. 'Met de nieuwe wet is het voor donoren duidelijker dan ooit dat hun bijdrage gereguleerd en veilig is. Het is een daad van grootse impact op het leven van een ander.'
Daarnaast heeft het UMC Utrecht ook een vernieuwde website. 'Hier kunnen mensen alle informatie vinden over spermadonatie en wat het precies inhoudt. Zo wordt het makkelijker om antwoorden te krijgen en er bewust mee aan de slag te gaan. Als donor doe je iets heel waardevols voor anderen. Je helpt mensen met een kinderwens.'
In Nederland mogen spermadonoren geen financiële vergoeding krijgen, omdat donatie niet commercieel mag zijn. Ze kunnen wel een reiskostenvergoeding krijgen, afhankelijk van waar iemand vandaan komt.
Bron: UMC Utrecht
