Anesthesie bij kinderen: zo bereid je je kind voor op een narcose

Wat is narcose?

Narcose (algehele anesthesie) wil zeggen dat je gaat 'slapen' met behulp van medicijnen, zodat je niets van een medische ingreep voelt en meemaakt. Dit wordt slapen genoemd, maar het is dus zeker geen gewone slaap voor je kind.

Onderzoek vooraf

Om je kind veilig onder narcose te brengen wil de anesthesist eerst alles weten over de gezondheid van je kind. Slikt je kind medicijnen of heeft hij last van bepaalde aandoeningen? Als het nodig is, wordt hij of zij lichamelijk onderzocht. Soms is er extra onderzoek nodig. Aan de hand van de lengte en het gewicht van je kind wordt de dosering van de medicijnen bepaald die nodig zijn voor de narcose.

Is je kind al eens eerder onder narcose geweest en wat waren toen de ervaringen? Ook dat wil de anesthesioloog graag weten. Het is goed om te vertellen of je kind ergens gevoelig of allergisch voor is. Soms wordt er tijdens de narcose een beademingsbuis ingebracht. Dan is er een kleine kans dat loszittende tanden of kiezen losraken. Het is beter om die tand of kies er vooraf uit te trekken. Dit gebeurt vlak voor het inbrengen van de beademingsbuis als je kind al onder anesthesie is. Hij merkt er dan niets van.

Voorzorgsmaatregelen narcose

Een te vroeg geboren baby is de eerste maanden extra gevoelig voor ademhalingsstoornissen na een narcose. Als het nodig is om de beademing van je kind extra te controleren, kan het zijn dat je kind ter controle op de kinderafdeling wordt opgenomen. Als ouder mag je dan altijd bij je kind blijven.

Als je kind verkouden is, is de kans op problemen met de ademhaling en op complicaties (denk aan een longontsteking) iets groter. De operatie kan dan worden uitgesteld, tenzij de operatie dringend is.

Tip: dit kun je doen als je baby verkouden is

Voorbereiding op de operatie

Als je kind een operatie nodig heeft, vindt er vooraf een preoperatieve poliklinische afspraak plaats met de anesthesist. Vaak is er speciaal voorlichtingsmateriaal voor kinderen, dat je online kunt bekijken. Hier en daar wordt er bij oudere kinderen gewerkt met een VR-bril. Lees of bekijk het voorlichtingsmateriaal altijd eerst zelf en bekijk het daarna samen met je kind zodat je het kunt toelichten.

Moet je kind plotseling met spoed worden geopereerd of blijkt tijdens een ziekenhuisopname dat een operatie nodig is, dan komt de anesthesist bij je kind langs op zijn kamer. De anesthesist legt jou en je kind uit wat de narcose inhoudt en wat je kind kan verwachten. Ook vertelt hij meer over hoe je kind tijdens de operatie gaat 'slapen'. Jonge kinderen gaan vaak met een kapje slapen en oudere kinderen met een infuus. Dit is verschillend per ziekenhuis. Het is handig om dit vooraf te weten zodat je kind hierop voorbereid kan worden. Schrijf de vragen die je aan de anesthesist wilt stellen op, zodat je deze kunt stellen als je hem of haar ziet.

Niet eten en drinken voor de narcose

De maag van je kind moet leeg zijn voor de operatie. Als hij toch eet, wordt er maagzuur aangemaakt. Als je kind onder narcose is, kan dit maagzuur in de longen terechtkomen. Dit kan een ernstige longontsteking veroorzaken. Om dit te voorkomen, moet je kind voor de operatie 'nuchter' zijn. Dit betekent dat hij vanaf een bepaalde tijd niets meer mag eten en drinken. Doet hij dit toch, dan kan de operatie niet doorgaan.

In dit schema staan verschillende opnametijden met daarachter vanaf welke tijd je kind niet meer mag eten en drinken.

Als je kind een dag vóór de operatie al wordt opgenomen, hoeft hij niet nuchter te komen. Op de dag zelf moet hij wel nuchter zijn.

Nuchterbeleid voor kinderen ouder dan zes maanden:

Volg altijd het nuchterbeleid van het ziekenhuis waar je kind wordt geopereerd. Het nuchterbeleid voor kinderen ouder dan zes maanden kan er als volgt uit zien.

Tot zes uur voor de opnametijd mag je kind alleen een lichte maaltijd eten. Je kunt kiezen uit:

• 2 beschuitjes of crackers met jam, zonder boter

• 1 snee brood met jam, zonder boter

• kunstvoeding

Totdat je kind de operatiekamer in gaat, mag je kind alleen heldere dranken drinken, zoals:

• thee, water, heldere appelsap, limonade zonder prik

• je kind mag geen melkproducten of bouillon drinken.

Borst- en flesvoeding op de operatiedag

Bij geplande ingrepen (geen spoed) zijn er voor de operatiedag afspraken voor de borst- of flesvoeding van baby's. Deze afspraken kunnen per ziekenhuis verschillen, zorg dus dat je op de hoogte bent hoe dit in jullie ziekenhuis geregeld is.

Dit kan bijvoorbeeld de afspraak zijn:
pasgeboren baby's en baby's tot twaalf maanden mogen borstvoeding, het liefst tot vier uur voor de ingreep. Drinkt jouw baby kunstvoeding? Dan mag je baby tot vier uur voor de ingreep drinken. Tip: probeer vooraf iets met je baby's voedingsschema te schuiven, zodat hij vlak voor die vier uur kan drinken en niet onnodig honger heeft.

Premedicatie

Soms krijgen kinderen premedicatie voordat ze onder narcose worden gebracht. Als hier bij jouw kind reden voor is, krijgt hij dit in overleg met de anesthesioloog een uur voor de narcose. Hij kan nog even naar de wc en mogelijk krijgt hij operatiekleding aan.

Mee naar de operatiekamer

Als je kind aan de beurt is, wordt hij naar de operatieafdeling gebracht. Beide ouders mogen mee tot aan de zogeheten 'holding', de plek waar wordt gewacht tot de operatie kan plaatsvinden. Er mag altijd één ouder mee naar de operatiekamer om bij jullie kind te blijven terwijl hij in slaap wordt gebracht. Een kind voelt het feilloos aan als zijn vader of moeder het erg spannend of emotioneel vindt om hierbij te zijn, en kan daardoor ook gestrest of emotioneel worden.

Daarom is het belangrijk dat de ouder die het kind het beste (met de meeste rust) kan ondersteunen, meegaat naar de operatiekamer. De ouder die meegaat, moet een steriel pak over zijn of haar kleding aantrekken en gaat dan met het anesthesieteam mee naar de operatiekamer. Soms mag je het pak en de muts bewaren, veel oudere kinderen vinden het leuk om dit op school te laten zien en er iets bij te vertellen.

Hoe wordt een kind onder narcose gebracht?

Er zijn twee manieren om onder narcose te worden gebracht:

1. 1

   Met een kapje. Je kind ademt anesthesiedamp in en valt langzaam in slaap. Aan deze damp zit een bijzondere geur. Sommige kinderen vinden dit naar lijm ruiken. In veel ziekenhuizen mogen kinderen tegenwoordig een geur kiezen. Er wordt dan door middel van een speciale stift bijvoorbeeld een aardbeiengeur op het kapje aangebracht.

2. 2

   Via een infuus. Om het infuus te plaatsen worden eerst verdovende pleisters geplakt. Pas daarna volgt de plaatsing van het infuus.

Wat kun je als ouder doen voor je kind als hij bijna onder narcose gaat?

Kinderen die onder narcose gaan, zijn vaak minder angstig als hun vader of moeder erbij is op het moment dat ze in slaap worden gebracht. Dat geldt ook voor het wakker worden op de uitslaapkamer. Zorg dat je dichtbij je kind bent als hij in slaap valt, het liefst zit je kind bij je op schoot of sta je pal naast zijn of haar hoofd.

Terwijl je kind onder narcose wordt gebracht, kun je zachtjes voor hem zingen of tegen hem praten. Spreek als je kind daar de leeftijd voor heeft van tevoren af wat hij of zij fijn vindt. Soms wil een kind de narcose op dat moment uitstellen en verzet hij zich. Gebruik dan geen dwang om het kapje toch op zijn neus en mond te plaatsen, dit kan traumatisch zijn. Het is niet gek dat je kind zich even verzet tegen het kapje, maar de meeste kinderen raken niet in paniek.

Ook om deze reden is het belangrijk om je kind vooraf goed voor te bereiden op de narcose. Bij jonge kinderen kun je bijvoorbeeld het kapje al laten zien en ermee oefenen. Zo weet je kind wat hij kan verwachten.

Voor ouders in de operatiekamer

• Je kind kan onrustig bewegen als hij bijna onder narcose is. Dit kan er naar uitzien, maar hij is zich hier niet meer van bewust.

• Sommige kinderen sluiten niet meteen hun ogen. Ook dit kan een vreemde indruk maken. Het lijkt alsof je kind nog bij bewustzijn is, maar dat is niet zo. De anesthesist ziet op de apparatuur of je kind nog bij bewustzijn is of niet.

• Het is voor alle ouders een emotionele gebeurtenis als hun kind onder narcose gaat. Daarom is het belangrijk dat de ouder die hier het beste tegen kan meegaat met het kind. Ziekenhuismedewerkers zijn gewend om ouders hier goed in te begeleiden.

• Als je kind onder narcose is, zal iemand van het operatieteam je uit de operatiekamer begeleiden.

• Het kan zijn dat je kind ondanks alle voorbereidingen in paniek raakt. Als dat zo is, is het slim om de inleiding te pauzeren. Doorpakken kan traumatisch zijn. Kinderen kunnen er slaap-, gedrags- of andere problemen aan overhouden. Zowel de zorgverleners als de ouders mogen in zo'n situatie een pauze inlassen. Soms kan het zelfs zo zijn dat de operatie wordt uitgesteld, tenzij er spoed is. Er zal dan een plan gemaakt moeten worden, passend bij jullie kind. In veel ziekenhuizen werken medisch pedagogisch zorgverleners die hierbij kunnen helpen

Bewakingsapparatuur

Tijdens de operatie is je kind aangesloten op bewakingsapparatuur. Het verschilt of deze apparatuur voor of tijdens de narcose wordt aangesloten. Vraag dit gerust van te voren, zodat jouw kind weet waar hij aan toe is.

• Je kind krijgt stickers op zijn borstkas geplakt en wordt aangesloten op bewakingsapparatuur.

• Om zijn bovenarm krijgt je kind een soort band waarmee om de paar minuten zijn bloeddruk wordt opgemeten.

• Met een metertje op zijn teen of vinger worden het zuurstofgehalte in het bloed en de hartslag gemeten.

Al tijdens de ingreep wordt gestart met goede pijnstilling voor na de operatie. Na de operatie haalt de anesthesist de beademingsbuis weg en maakt hij je kind wakker.

Lees ook: Je baby een zetpil geven, hoe doe je dat?

Na de operatie

Na de operatie wordt je kind naar de uitslaapkamer gebracht. Allebei de ouders mogen naar de uitslaapkamer om te wachten bij je kind tot hij wakker en stabiel is. Er wordt gezorgd dat de pijn goed onder controle is en dat je kind niet misselijk is. Als je kind uit de uitslaapkamer mag, gaat hij naar de verpleegafdeling. Daar neemt een verpleegkundige de zorg voor je kind over. Het kan zijn dat je kind erg moe is en weer in slaap valt. Het is belangrijk dat jij en je kind weten dat dit dan weer een normale slaap is.

Bijwerkingen van de narcose

1. 1

   Tegenwoordig word je minder snel misselijk van narcose dan vroeger. Mocht je kind toch misselijk zijn, dan is er medicatie tegen misselijkheid. Bij ingrepen waarbij er meer kans is op misselijkheid, wordt die medicatie vaak al preventief gegeven om te voorkomen dat je kind misselijk wakker wordt uit de narcose. Weet je niet zeker of je kind misselijk is? Vraag dan aan hem of haar of hij trek heeft om te eten. Is het antwoord 'ja' dan is je kind niet misselijk.

2. 2

   Had je kind voor de operatie al bepaalde aandoeningen? Die kunnen door de operatie tijdelijk verergeren. Dit zal de anesthesist met je bespreken.

3. 3

   De narcosemiddelen zijn binnen een dag uit het lichaam van je kind. Je kind kan wel wat suf zijn door de pijnmedicatie die hij na de operatie krijgt. En ook omdat een operatie en de genezing erg veel energie kosten.

4. 4

   Je kind kan hees zijn of keelpijn hebben door de beademingsbuis. Dit gaat vanzelf over. Waterijs en ijskoud drinken kunnen verlichting geven.

5. 5

   Bij een lokale verdoving voor pijnbestrijding na de operatie kan het voorkomen dat de armen of benen van je kind tijdelijk slapper en gevoelloos zijn. Let daarom goed op als je kind na de operatie weer gaat lopen. Pas ook op met (te) warme voorwerpen.

Hoe risicovol is een narcose voor een kind?

Narcose en een operatie kunnen voor jou en je kind best spannend zijn. Veel ouders zijn angstiger voor de narcose dan voor de ingreep zelf. Hoewel er wel bijwerkingen zijn (zie hierboven), blijkt uit onderzoek dat de kans op complicaties heel klein is. De kans op overlijden is zelfs nihil. De anesthesist zal altijd de risico's die voor jouw kind gelden met je bespreken.

Uit onderzoek blijkt dat een korte ingreep onder narcose geen nadelig effect heeft op de ontwikkeling van de hersenen van je kind op langere termijn. Er is bijvoorbeeld geen verschil in intelligentie of een leerachterstand te zien tussen kinderen die wel of geen anesthesie hebben gehad.

Bron: Isala Zwolle, Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie, Prinses Máxima Centrum