1. Verstandelijk
De overgang van groep 8 naar de middelbare school is groot, voor je kind én voor jou. Je kind is nu brugpieper, krijgt nieuwe docenten (voor elk vak een andere), moet huiswerk maken en toetsen leren. En wat te denken van al die nieuwe schoolvakken.
Scholen houden heus rekening met deze nieuwe fase. Je kind krijgt een mentor en wordt begeleid. Toch blijft het eerste jaar pittig. Mogelijk vindt hij het, met al die veranderingen, lastig om mee te komen in de klas. Toch leren sommige kinderen makkelijker dan anderen. Wat jouw kind precies kan leren, hangt niet alleen af van zijn intelligentie of cognitieve ontwikkeling. Zijn persoonlijkheid speelt daarbij ook een rol.
Komt je kind thuis met een slecht rapport? Reageer niet te heftig, maar praat er rustig over. Luister vooral naar je kind. Waar denkt hij dat het aan ligt? Misschien heeft hij moeite met dat ene vak of voelt hij zich in de klas niet lekker. Een gesprek met de mentor of vakleerkracht geeft ook veel informatie.
Tip: is de verantwoordelijkheid van schoolwerk maken net te veel voor je kind en gaat het ten koste van de sfeer thuis? Informeer naar huiswerkbegeleiding op school of in de buurt. Dan kun jij weer moeder zijn in plaats van huiswerkbewaker.
Lees ook: De groeispurt van je puber
2. Cognitieve ontwikkeling
Wat je 12-jarige puber allemaal leert, is niet meer bij te houden. Hij hoeft geen plaatjes meer te zien om te snappen hoe iets eruitziet of werkt. Bij het oplossen van een probleem gebruikt je kind specifieke hypotheses en veronderstellingen.
Je kind kan nu factoren afwegen die mogelijk consequenties hebben op de uitkomst. Ook denkt hij na over eerder nog ongrijpbare concepten, zoals rechtvaardigheid, waarheid, het leven en relaties. Je kind snapt nu dat zijn realiteit, zijn waarheid, slechts een van de vele mogelijke realiteiten kan zijn. Dit alles wordt getoetst in de verplichte Eindtoets in groep 8.
Je puber kan zijn gedachten en mening steeds beter onder woorden brengen. Ook het langetermijngeheugen van een kind van 12 jaar oud neemt toe, waardoor informatie langer bewaard kan blijven. Hij gebruikt meer en betere strategieën om dingen te onthouden. Vergeleken met basisschoolkinderen nemen pubers kennis beter op. Pubers kunnen al abstracter denken: over mogelijkheden die de werkelijkheden overstijgen. Ze ontwikkelen een mening over allerlei zaken, variërend van milieu en muziek, tot asielzoekers en huwelijk.
Lees ook: Hoe werkt het puberbrein?
3. Lichamelijke/motorische ontwikkeling
Je puber maakt in dit jaar mogelijk een flinke groeispurt door. De meeste 12-jarigen zijn nu tussen de 1.40 en 1.70 meter lang. Jongens zijn nu over het algemeen iets langer dan meisjes. De meeste jongens krijgen vanaf een jaar of 12 schaamhaar en hun penis begint te groeien. Ook krijgt een jongen van 12 meer spiermassa en wellicht heeft hij ook de baard in de keel. Meisjes beginnen wellicht met menstrueren, ook zij krijgen lichaamshaar en de borsten beginnen te groeien.
Je kind van 12 jaar heeft een grote interesse in seks, hoewel hij het waarschijnlijk lastig vindt om hierover te praten. Misschien is hij al eerder verliefd geweest, maar de kans is groot dat die verliefdheid nu veel heviger is. Er komen nu ook lustgevoelens bij kijken.
Grote kans dat je puber nu ontdekt of hij op mannen, vrouwen of allebei valt. Dat kan best spannend of zelfs een beetje beangstigend zijn. Wellicht is je kind bang voor veroordelingen of buitensluitingen, bijvoorbeeld als jouw jongen op een andere jongen verliefd wordt. Praat altijd open met je kind over de liefde. En laat hem weten dat het jou niet uitmaakt op welke persoon hij verliefd wordt, als hij maar gelukkig is.
Lees ook: Zo maak je genderidentiteit bespreekbaar
4. Sociaal-emotionele ontwikkeling
Je puber van 12 jaar spiegelt zich aan leeftijdsgenoten. Grote kans dat je kind zich kleedt en zich net zoals zij gedraagt. Ook vindt hij hun normen en waarden, gewoontes en meningen steeds belangrijker. Je kind wordt zich meer zelfbewust. Er verandert veel in zijn leven – met zijn lichaam, in de omgang met vrienden enzovoorts – dat dit emotioneel voor een instabiele tijd kan zorgen. Hij krijgt misschien minder zelfvertrouwen en heeft extra aandacht nodig (van jou) om hem te helpen een positief en realistisch zelfbeeld te houden.
Lees ook: Verandering van gedrag in de puberteit: typisch pubergedrag
5. Persoonlijkheid/gedrag
De lijn die vorig jaar is ingezet, zet door: je kind wil steeds zelfstandiger zijn en begint zich los te maken van jou als ouder. Hij is een kleine volwassene in de dop. Privacy is belangrijk voor hem. Gun je kind zijn privacy, zo stimuleer je zijn zelfstandigheid. Hoewel je kind doet alsof jouw mening er niet meer toe doet, blijf wel beschikbaar voor hem. Bied een luisterend oor als hij dat nodig heeft. Hij heeft jouw steun echt nog hard nodig, al roept hij misschien het tegenovergestelde.
Sociale media worden meer en meer door je kind gebruikt om zijn vriendengroep te bevestigen. Je kind wil bij een groep horen en gebruikt daar bewust de media bij. Dat kan leuk zijn, maar het levert ook onrust op, want het bijhouden van meerdere Whatsapp-groepen én Snapchat én Instagram én de laatste vlogs valt niet mee. Maar FOMO (Fear Of Missing Out) is verslavend en niet te onderschatten. Lees hier hoe je je kind kunt helpen bij het (veilig) omgaan met social media.
Lees ook: Sexting en je kind: wat je als ouder moet weten
6. Opvoeding: kind 12 jaar oud
Met 11- en 12-jarigen liggen conflicten voor het oprapen. Ze hangen met chips op de bank, willen de afstandsbediening niet afstaan, laten hun tas in de gang slingeren en hun kamer is een bende. Stiekem roken, agressieve computerspelletjes spelen, make-uptutorials... En als je er iets over zegt of het verbiedt, dan krijg je een grote mond. Wat nu? Stel jezelf drie vragen: wat gaat goed? Wat moet er veranderen? Waarom wil ik een verandering? En ga dan in gesprek op een rustig moment, niet vlak na een ruzie.
Vraag zijn visie: een kind van 12 jaar kan zijn kant van het verhaal genuanceerd vertellen. Misschien stel jij wel eisen, maar hou je je zelf niet aan de regels. Of eis je iets, maar geef je je kind niet de middelen om aan je eisen te voldoen. Als je kind bijvoorbeeld onvoldoende kastruimte heeft, is het inderdaad best lastig om zijn spullen allemaal op te bergen.
Stel na jullie gesprek duidelijke regels op. Bijvoorbeeld hoe lang je puber mag gamen, op sociale media mag zitten, hoe laat hij 's avonds thuis moet zijn en welke huishoudelijke taken hij moet doen. Pas die regels consequent toe en geef ook zelf het goede voorbeeld. Tip: als iedereen die een regel overtreedt een muntje in een gezamenlijke spaarpot doet, kun je af en toe met elkaar iets leuks hiervan doen.
Lees ook: Hoe krijg je je luie puber in actie? 9 tips die jou helpen
Bronnen: GGD Utrecht, Richtlijnen Jeugdhulp
