Middelbare school kiezen: 7 tips voor de juiste keuze

En dan zijn er ineens bijna acht basisschooljaren voorbij. Tijd om een middelbare school te kiezen. Maar welke school past het beste bij je kind? Deze zeven tips kunnen je houvast geven tijdens je zoektocht.

1. Begin op tijd met oriënteren

Hoewel je in groep 8 nog geen definitieve keuze hoeft te maken wat betreft onderwijsniveau, start Missie Middelbare School Kiezen vaak al ruim van tevoren. Het is aan te raden om je in groep 7 al te oriënteren op de mogelijkheden van het middelbaar (of: voortgezet) onderwijs. De scores van de Entreetoetsen kunnen aangeven in welke richting je het moet zoeken.

2. Ga na wat bij jouw kind past: strakke structuur of veel vrijheid

Vroeger waren scholen een soort ouderwetse kantoren: leerlingen zaten allemaal braaf met hun gezicht richting de leraar. Er heerste orde en discipline in de klas en de leerkracht was een autoriteit, iemand die opdrachten gaf en weinig tegenspraak duldde. Tegenwoordig is het allemaal wat losser geworden. Zo zijn er nu zogeheten leerpleinen en de computer en tablet zijn niet meer weg te denken uit de klas. Leerlingen worden meer aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid, en dat begint vaak al op de basisschool.

Ook is het gepersonaliseerd leren in opkomst. Dat wil zeggen dat leerlingen – tot op zekere hoogte – een persoonlijke leerroute volgen. Vroeger ging dat heel anders, toen leerlingen nog gegroepeerd in klassen in hetzelfde tempo de leerstof doorliepen. Maar niet elke middelbare school is hierin hetzelfde. Er zijn ook scholen die juist vasthouden aan het traditionele lesgeven, met de leraar als belangrijkste kennisoverdrager. Die strakkere structuur kan voor introverte of stuiterbal-kinderen bijvoorbeeld erg geschikt zijn. Aan jou de taak om aan te voelen welke methode het beste bij jouw kind past. Dat is een belangrijk onderdeel van Missie Middelbare School Kiezen.

3. Verdiep je in de verschillende soorten onderwijs

Binnen het voortgezet onderwijs zijn er drie soorten scholen:

Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo) inclusief praktijkonderwijs;
Hoger algemeen voortgezet onderwijs (havo);
Voorbereidend wetenschappelijk onderwijs (vwo).

Net als op de basisschool is er keuze uit openbare en bijzondere scholen:

Openbare scholen werken niet vanuit een bepaalde godsdienst of levensovertuiging. Iedereen kan op deze school terecht. Op een openbare school kan wel godsdienstonderwijs of levensbeschouwelijk onderwijs worden gevolgd.
Bijzondere scholen gaan uit van een bepaalde levensovertuiging, zoals rooms-katholieke, protestants-christelijke en islamitische scholen.

4. Laat een lange afstand niet te zwaar meewegen

Fietste jij vroeger in een sliert scholieren naar school? Weer of geen weer? Volgens het CBS wonen kinderen in Nederland tegenwoordig gemiddeld op slechts 2,4 kilometer afstand van de dichtstbijzijnde school. Maar per provincie zijn er grote verschillen: afstanden van 10, 15 en soms 20 kilometer of meer zijn in sommige streken geen uitzondering (zoals Friesland en Zeeland). Zielig? Valt reuze mee: na zo’n fietstocht komen kinderen lekker uitgewaaid en fris op school. Aangezien ze op school en thuis vaak uren achter elkaar zittend doorbrengen, kan zo’n uurtje extra beweging geen kwaad. Laat een lange afstand dus niet te zwaar meewegen in de schoolkeuze van je kind. Fietsen is gezond en door de vaak vrij liggende fietspaden zijn de routes tegenwoordig veiliger dan ooit.

5. Volg het schooladvies in groep 8 niet blind op

Je kind krijgt van school een schriftelijk schooladvies. Dit hoef je tegenwoordig niet op te volgen. Een middelbare school kijkt wél naar dit schooladvies en laat het meewegen in zijn besluit of je kind wordt aangenomen. Het advies kan zijn: vwo (atheneum of gymnasium), havo of vmbo (theoretisch of praktisch). Er zijn brede scholengemeenschappen die alles in huis hebben, maar er zijn ook scholen met één type onderwijs, bijvoorbeeld gymnasia of mavo’s (vmbo/t).

Krijgt je kind een gemengd advies, bijvoorbeeld vmbo-havo? Dan is het verstandig om voor een brede scholengemeenschap te kiezen. Mocht het niveau uiteindelijk te hoog of te laag blijken, dan kan je kind nog gemakkelijk switchen en hoeft hij niet per se naar een andere school te gaan. Laat je keuze niet te veel afhangen van het schooladvies. Het gaat namelijk niet alleen om het niveau van je kind; ook zijn werkhouding en persoonlijkheid spelen een rol. Kan je kind zich moeilijk concentreren en doet hij liever iets praktisch? Dan is hij misschien minder geschikt voor het vwo. Laat je kind ook niet op de tenen lopen door te hoge ambities. Je kunt beter laag beginnen en goed gebruikmaken van overstapmogelijkheden.

6. Kijk verder dan de brugklas

Bij de zoektocht naar de juiste middelbare school is het slim om verder te kijken dan de brugklas. In de basis is het aanbod op elke school hetzelfde, maar scholen hebben steeds meer vrijheid in de besteding van hun budget.

Er zijn bijvoorbeeld tweetalige scholen (meestal Nederlands/Engels) en scholen die zich onderscheiden op het gebied van cultuur en sport en digitaal onderwijs. Ook zijn er scholen met veel maatschappelijke projecten, waarbij leerlingen de samenleving ingaan om te leren. Ga dus na wat de school na de brugklas aan extra’s te bieden heeft en of dat aansluit bij de talenten van je kind.

7. Laat het schoolklimaat zwaar meewegen in je keuze

Dit is pedagogisch gezien misschien wel het belangrijkste punt qua schoolkeuze. Een kind dat niet goed in zijn vel zit en zich niet veilig voelt op school, leert minder makkelijk. Er breekt straks een turbulente periode aan: de puberteit. Onderschat deze fase niet. Veel leerlingen hebben last van gierende hormonen en gaan onderpresteren en de grenzen opzoeken. In een goed schoolklimaat weten leerkrachten hoe ze met de grillen van pubers moeten omgaan. De drempel om mentoren en vertrouwenspersonen te raadplegen is er laag en bij ‘lastig’ gedrag wordt eerder gekozen voor begeleiding dan strafwerk.

Maar hoe kom je erachter wat in dit opzicht de ideale school is voor je zoon of dochter? Ga naar een open dag en praat met de leraren. Hoe betrokken en enthousiast zijn ze? Ga ook in gesprek met leerlingen, meestal zijn ze eerlijk genoeg om te vertellen wat zij de plus- en minpunten van hun school vinden. Je kunt ook contact zoeken met ouders die al een kind hebben op de school van je voorkeur. Van hun ervaringen steek je vaak meer op dan van een mooie folder. En vergeet niet naar de mening van je kind te vragen. Wat folders, schooloordelen, inspectierapporten en andere ouders ook zeggen, vertrouw op zijn gevoel tijdens Missie Middelbare School Kiezen. Hij moet zich er straks tenslotte minimaal vier jaar thuis voelen.

Checklist informatie middelbare school kiezen

Hoe kom je erachter welke scholen er bij jou in de buurt zijn en welk onderwijs zij geven? Dit is een handige checklist:

Vraag informatie aan de leerkracht of vraag de school om een schoolgids.
Ga samen met je kind naar de open dag van een middelbare school. Deze worden vaak in januari of februari georganiseerd. Je krijgt dan een indruk van de sfeer binnen de school.
Check de kwaliteit van een school op de website van de Inspectie van Onderwijs. Scholen worden onder meer vergeleken op gemiddeld eindexamencijfer, doorstroming (het percentage leerlingen dat in geen enkele klas is blijven zitten) en het rendement. Ook zijn er overzichten van de zogenoemde excellente en zwakke scholen van Nederland.
Check de website van de school: wat zijn de toelatingseisen, hoe ziet de schoolorganisatie eruit, in hoeverre kan de school indien nodig extra begeleiding bieden voor specifieke leerproblemen en met welke onderwijsmethode wordt er gewerkt?
Vraag vrienden en kennissen naar hun ervaringen.

Checklist middelbare school kiezen

Voordat je een definitieve keuze maakt, is het belangrijk om met de volgende zaken rekening te houden:

Past het totale lesaanbod van een school bij de belangstelling van je kind?
Bijna elke school heeft iets extra’s, zoals bèta-klassen, tweetalig onderwijs, vwo met Latijn, of ’exotische’ keuzevakken als Chinees en filosofie. Ook kunnen er culturele of sportieve extra’s zijn. Check deze extra’s van tevoren.
Hoe is de sfeer? Dit is bepalend voor of je kind zich uiteindelijk wel of niet op zijn gemak voelt.
Voor veel kinderen telt de schoolkeuze van vriendjes ook mee. Het geeft een vertrouwd gevoel om naar dezelfde school te gaan. Toch leggen kinderen die alleen naar een middelbare school gaan veel sneller contact met hun nieuwe klasgenoten. Laat dit dus niet te veel meewegen.

Aanmelden bij middelbare school

Maak samen een top 3 van scholen, omdat er ook redenen kunnen zijn waardoor je kind wordt geweigerd op de middelbare school van jullie voorkeur. Bijvoorbeeld omdat er te veel aanmeldingen zijn.

Van de basisschool krijg je een uitschrijfformulier. Daarmee meld je je kind aan bij de middelbare school van jullie keuze. De basisschool stuurt het schooladvies door naar de school die jullie uitkiezen. Let goed op de aanmeldingstermijn die de school hanteert. Je kunt je kind maar bij één school aanmelden, tenzij het in jouw gemeente anders is geregeld.