Eerste keer ongesteld: hoe bereid je je dochter voor?

Op welke leeftijd voor de eerste keer ongesteld?

De gemiddelde leeftijd waarop een meisje voor de eerste keer ongesteld wordt, is tussen de twaalf en dertien jaar. De meeste meisjes hebben hun eerste menstruatie tussen de tien en zestien jaar. Bij sommige meisjes begint het al eerder, als ze negen jaar zijn. Wanneer de eerste menstruatie begint, is deels erfelijk bepaald.

Symptomen eerste keer ongesteld

Je dochter wordt niet zomaar van de ene op de andere dag voor de eerste keer ongesteld. Er gaat een periode aan vooraf waarin er tekenen zijn dat haar lichaam verandert. Deze signalen horen bij de puberteit. Dit zijn de symptomen dat je dochter voor de eerste keer ongesteld wordt:

• Ontwikkeling van de borsten. Dit kan twee jaar voor de eerste menstruatie al beginnen.

• Groei van schaamhaar.

• Een andere lichaamsgeur.

• Witte of gele vaginale afscheiding.

Heeft je dochter pijn of een drukkend gevoel in haar onderbuik en onderrug en is de afscheiding roodbruin? Dan begint waarschijnlijk haar eerste menstruatie.

Tip! Met dit leuke en informatieve boek bereid je je dochter voor op haar menstruatie

Wat is de menstruatiecyclus?

Wat is nu eigenlijk menstrueren? En wat is een menstruatiecyclus? Dikke kans dat dit de eerste vragen zijn die je krijgt van je dochter. Het is goed om dit aan je dochter uit te leggen, zodat ze weet wat er in haar lichaam gebeurt. Menstruatie is een teken dat je geslachtsrijp bent: je bent in principe in staat om zwanger te worden. Meisjes worden geboren met een grote voorraad eicellen in hun eierstokken. Die gaan vanaf de puberteit één voor één rijpen.

Ongeveer twee weken voor de eerste menstruatie is de eerste eisprong: een rijpe eicel verlaat de eierstok en gaat naar de eileider. Ook wordt de 'bekleding' van de baarmoeder (het baarmoederslijmvlies) wat dikker, zodat het eitje zich hierin kan nestelen als het wordt bevrucht.

Wordt het eitje niet bevrucht, dan sterft het af. Het extra laagje baarmoederslijmvlies wordt afgestoten en komt vermengd met bloed naar buiten via de vagina. Dit is de menstruatie. Als de menstruatiecyclus regelmatig is geworden, herhaalt dit proces zich ongeveer elke maand. Er rijpt een eitje en twee weken later word je ongesteld.

Lees ook: Eisprong of ovulatie: zo verloopt dit moment in je cyclus

Wat voel en zie je als je voor de eerste keer ongesteld wordt?

Bij de eerste menstruatie is er vaak nog licht bloedverlies en roodbruine afscheiding. Je dochter kan (ook de dagen ervoor) last hebben van buikpijn, rugpijn, hoofdpijn, vermoeidheid en emotionele buien. De emoties komen door de hormoonveranderingen, maar kunnen ook komen doordat ze het spannend vindt om voor het eerst ongesteld te worden.

De eerste menstruatie ís ook een mijlpaal. Misschien vindt je dochter alle veranderingen in haar lichaam leuk, maar het kan haar ook verdrietig maken: het is best spannend.Of misschien vindt ze het verwarrend dat haar lichaam ineens dingen gaat doen waar ze geen grip op heeft.

Eerste keer ongesteld: hoe verloopt dat?

In het begin verloopt de menstruatiecyclus van je dochter meestal nog rommelig. De ene keer duurt de ongesteldheid drie dagen, de andere keer zeven dagen. Soms zitten er drie weken tussen de menstruaties, soms twee maanden. Er komt vanzelf regelmaat in, maar dat kan best een paar jaar duren.

Als je dochter wel vanaf het begin regelmatig ongesteld wordt, is het goed om erop te letten dat dit zo blijft. Veranderingen in de cyclus kunnen soms een reden zijn om naar de huisarts te gaan (zie verderop).

Hoe bereid je je dochter voor op haar menstruatie?

Omdat meisjes al vanaf hun tiende ongesteld kunnen worden, is het fijn als je dochter daarvoor weet wat menstrueren is en wat er gebeurt als je ongesteld wordt. Je kunt haar dit natuurlijk zelf uitleggen, maar misschien vind je het makkelijker om te doen aan de hand van een een boek. Deze boeken kunnen helpen:

• Hoera, ik ben ongesteld! Help, ze wordt volwassen van Yvonne Versteeg en Marion Kuipéri

• Ben jij ook op mij? van Sanderijn van der Doef en Marian Latour

Ook online vind je veel informatie. Of zoek op YouTube uitlegfilmpjes die je geschikt voor haar vindt.

De eerste keer menstrueren, is ook een goede aanleiding om je dochter seksuele voorlichting te geven. Het hoeft natuurlijk niet allemaal in één gesprek, verspreid het liever. Zo worden de menstruatie en seks normale onderwerpen, waar je altijd over kunt praten. Dat maakt het voor je dochter makkelijk om er zelf over te beginnen als ze iets wil weten.

Lees ook: Zo geef je seksuele voorlichting aan je kind

Hoe zit dat met tampons en maandverband?

Heeft je dochter jouw tampons of maandverband weleens in de badkamer zien staan, dan heeft ze vast ook al gevraagd wat dat is. Vertel haar hoe ze het kan gebruiken als zij net als jij ongesteld wordt, en ook hoe ze het moet weggooien. Je kunt ook samen met haar alvast haar eigen maandverband gaan kopen, dat ze zelf mag kiezen.

Tampons zijn voor de eerste menstruatie meestal niet favoriet. Het inbrengen kan in het begin best lastig zijn en het is allemaal al wennen genoeg. Bovendien kan het inbrengen en verwijderen van een tampon pijn doen als er nog weinig bloedverlies is. Als ze aan tampons toe is, kan ze ook beginnen met een variant met inbrenghuls.

Nieuwe opties: menstruatiecup en menstruatieondergoed

Naast maandverband en tampons zijn er tegenwoordig nog veel meer opties. Denk aan de menstruatiecup of menstruatieondergoed. Een menstruatiecup is een herbruikbaar, siliconen cupje dat je inbrengt in je vagina en je niet meer voelt zitten. Het cupje vangt het bloed op tijdens je menstruatie. Zo'n 2 keer per dag (afhankelijk van hoe zwaar je ongesteld bent) spoel je het om en breng je het opnieuw in. Ook tijdens het sporten – zelfs tijdens het zwemmen – kun je een menstruatiecup gebruiken. Het fijne van een menstruatiecup is dat het heel vrouwvriendelijk is en duurzaam: je hebt er veel bewegingsvrijheid mee en je kunt de cup met kokend water schoonmaken waardoor het jaren meegaat.

Menstruatieondergoed is ondergoed met speciale laagjes in het kruis die het bloed absorberen. Het meeste menstruatieondergoed kun je tot 12 uur dragen waarna je ze omspoelen en in de was kunt doen. Er bestaan zelfs menstruatiebikini's en -badpakken. Het fijne van menstruatieondergoed is dat je dochter zich geen zorgen hoeft te maken over tussendoor op school verschonen.

Vraag van tevoren al eens wat je dochter fijn zou vinden om te gebruiken en zorg dat je dat in huis hebt als het moment daar is. Vraag je dochter ook of ze een toilettasje met maandverband en menstruatieondergoed in haar tas wil. Dan is ze altijd voorbereid als ze op school of ergens anders (voor het eerst) ongesteld wordt.

Lees ook: Prepuberteit: hoe herken je het en hoe ga je ermee om?

Wanneer naar de huisarts?

Het op gang komen van de menstruatie is een gezond proces: de hormonen die nodig zijn om later kinderen te kunnen krijgen doen hun werk. Het ene meisje heeft meer last van de hormoonwisselingen het andere. Het kan ook heel erg verschillen wanneer de eerste menstruatie begint en hoelang het duurt voordat de cyclus regelmatig is.

Je mag erop vertrouwen dat haar lichaam weet wat het doet en het vanzelf regelt. Toch zijn er gevallen waarin het goed kan zijn om met je dochter naar de huisarts te gaan:

• Als ze zestien jaar is en nog niet menstrueert.

• Als de menstruatiecyclus na drie jaar nog steeds onregelmatig is.

• Als de cyclus regelmatig was, maar opeens weer onregelmatig wordt.

• Als de menstruatie langer dan zeven dagen duurt.

• Als de menstruatie niet vaker komt dan om de drie maanden.

• Als de buikpijn en/of het bloedverlies heel heftig is.

• Als je dochter niet naar school of sport kan of wil als ze ongesteld is.

• Als je dochter niet ongesteld wordt en zwanger zou kunnen zijn.

Vermoedt de huisarts dat de menstruatie afwijkend verloopt en dat onderzoek verstandig is? Dan kan hij je dochter doorverwijzen naar een gynaecoloog.

Lees ook: Zo zit je menstruatiecyclus in elkaar

Vruchtbaarheid en anticonceptie

Al voordat je dochter gaat menstrueren en/of seks heeft, is het verstandig om het met haar over dit onderwerp te hebben. Ze kan immers al zwanger raken voordat ze voor het eerst ongesteld wordt. Leg haar uit waarom ze al vruchtbaar is voordat haar menstruatie begint: het eitje is al twee weken voor de menstruatie gerijpt. Vertel haar hoe ze kan voorkomen dat ze zwanger wordt en dat ze het jou kan laten weten als ze toe is aan seks met een jongen.

Jullie kunnen dan samen naar de huisarts om te bekijken wat de beste anticonceptiemethode voor haar is. Ze mag ook alleen naar de huisarts als ze dat liever wil, maar tot zestien jaar hebben meisjes in de meeste gevallen toestemming van de ouders nodig om anticonceptie voorgeschreven te krijgen.

De eerste keer ongesteld: een mijlpaal

Het is goed als de menstruatie een positieve associatie krijgt en je dochter leert dat ongesteld zijn gezond is en erbij hoort. Maar niet alle meisjes hebben behoefte aan speciale aandacht voor hun eerste ongesteldheid. Vraag je dochter wat ze leuk vindt. Misschien wil ze wel een taartje met je eten, of gezellig samen shoppen, maar het kan ook zijn dat ze het liefst alleen op haar kamer zit. Je kunt haar altijd een warme kruik (en eventueel paracetamol) brengen tegen de pijn. En zorg ervoor dat ze jou tot haar beschikking heeft, voor het geval liefdevolle aandacht toch wel aantrekkelijk is.

Lees ook: Zo verloopt de groeispurt van je puber

Bronnen: DeGynaecoloog, Sense, Groei Gids

Het puberboekBij bol

Bekijk

Het nieuwe puberbrein binnenstebuitenBij bol

Bekijk

Het puberende breinBij bol

Bekijk

Help, ik heb een puber!Bij bol

€ 22,50

Bekijk

Het sociale brein van de puberBij bol

Bekijk

Survivalgids puberteitBij bol

Bekijk

Handboek voor gevorderde puberoudersBij Amazon

€ 18,95

Bekijk

Laat maarBij Amazon

€ 24,99

Bekijk