Zo verloopt de motorische ontwikkeling van je peuter

Wat is motorische ontwikkeling?

De motorische ontwikkeling van je kind gaat over het leren bewegen. Dat begint al vlak nadat hij is geboren. Elke dag is je baby bezig om zijn spieren sterker te maken. Stap voor stap beweegt en kan je baby steeds meer. Voor je het weet, begint hij met rollen, kruipen, zitten, staan en zet hij zijn eerste stapjes.

Een kind tussen de 1 jaar en 2 jaar is een dreumes, vanaf de tweede verjaardag is je kind een peuter. De motorische ontwikkeling gaat continu door. Zijn evenwichtsgevoel wordt steeds beter en ook de oog-handcoördinatie gaat soepeler. Je peuter kan daardoor bijvoorbeeld steeds sneller lopen en rennen, maar ook steeds beter een lepel vasthouden tijdens het eten.

Tip: Speelgoed om de ontwikkeling van de motoriek te stimuleren

Voorbeelden van grove en fijne motoriek

De motorische ontwikkeling kun je verdelen in twee onderdelen: de grove motoriek en fijne motoriek. Bewegingen als rollen, kruipen en lopen vallen onder de grove motoriek. Een stukje brood naar de mond brengen, het pakken van een rozijntje of kralen rijgen valt onder de fijne motoriek. Hier is vaak meer rust en concentratie voor nodig.

Hoe werken de grote en fijne motoriek samen?

De grove en fijne motoriek zijn nauw met elkaar verbonden. Je peuter moet vaak bepaalde basisvaardigheden binnen de grove motoriek beheersen, voordat hij toe is aan bepaalde vaardigheden binnen de fijne motoriek. Denk bijvoorbeeld aan schrijven.

Het evenwicht (grove motoriek) van je peuter speelt een belangrijke rol bij het schrijven (fijne motoriek). De motorische ontwikkeling is ook weer nauw verbonden met andere ontwikkelingsgebieden. Dat betekent dat wanneer een kind één of meerdere problemen heeft met de motorische ontwikkeling, dit invloed kan hebben op zijn hele ontwikkeling.

Grove motoriek van je peuter

De motorische mijlpalen volgen elkaar bij peuters niet meer zo snel op als in de eerste twee jaar, maar de ontwikkeling van je kind gaat nog steeds als een speer. Hij bouwt de basale motoriek verder uit. Alles gaat met meer beheersing, maar nog niet altijd met veel geduld. Peuters kunnen opeens gefrustreerd raken of een driftbui krijgen omdat iets niet lukt.

Tussen de 1 en 2 jaar kan je kind meestal goed lopen en stevig zitten op een kinderzitje of fietsstoeltje. Rond zijn tweede verjaardag heeft hij meer evenwichtsgevoel en wordt zijn coördinatie beter. Hierdoor valt je kind minder snel en zal hij ook stabieler gaan lopen. Ook combineert je peuter lopen met andere handelingen. Bijvoorbeeld iets in zijn ene arm meenemen of achter zich aan trekken. Een peuter van 3 jaar kan al lekker rondfietsen op een loopfiets, een driewieler of een fiets met zijwieltjes.

Zo verloopt de grof motorische ontwikkeling

Welke mijlpalen in de grove motorische ontwikkeling van je peuter zijn er allemaal? Hier vind je een overzicht per leeftijd.

Let op: De mijlpalen zijn gemiddelden. Ieder kind ontwikkelt zich op zijn eigen tempo. Maak je niet meteen zorgen als jouw kind sneller of wat later iets onder de knie heeft. Naast de grove en fijne motoriek is er ook nog de sociaal-emotionele ontwikkeling. Sommige kinderen zitten tot 1,5-2 jaar alleen maar op hun billen, maar kletsen al wel honderduit. Ben je toch ongerust? Maak dan een afspraak bij de huisarts, het consultatiebureau of een kinderfysiotherapeut.

Peuter van 1,5 tot 2 jaar

• Steeds beter en zelfverzekerder lopen.

• Het looppatroon wordt smaller.

• De armen gaan meebewegen.

• Meer evenwichtsgevoel en dus minder vallen.

• Stevig zitten in een kinder- en fietsstoel.

• Lopend een speeltje achter zich aan trekken.

• Van een randje afstappen of over een randje heen stappen.

Peuter van 2 tot 2,5 jaar

• Oefenen met een loopfiets.

• Zelf aan- en uitkleden (een broek gaat makkelijker dan een T-shirt).

• Traplopen (met hulp).

Peuter van 2,5 tot 3 jaar

• Rennen zonder te vallen en plotseling stilstaan.

• Overal op klimmen en klauteren.

• Met twee benen tegelijk van een verhoging springen.

• Een bal vangen.

• Zonder hulp traplopen.

Peuter van 3 tot 3,5 jaar

• Klimmen, bijvoorbeeld op de trap van de glijbaan.

• Fietsen op een driewieler of fiets met zijwieltjes.

• Op één been staan en leren hinkelen.

• Op een boomstam lopen.

Peuter van 3,5 tot 4 jaar

• Zelfstandig een koprol maken.

• Drie seconden op één been staan.

• Drie keer hinkelen.

• Drie keer met twee benen tegelijk naar voren springen

5 tips om de grove motoriek van je peuter te stimuleren

Een gezonde ontwikkeling van de grove motoriek is belangrijk voor je kind. Zo kan hij lekker meedoen tijdens het buitenspelen en straks ook met de gymlessen op school. Je kunt hem een handje helpen door de grove motoriek te stimuleren.

1. 01.

   Stap voor stap: kan je dreumes al goed lopen als hij jouw handen vast heeft? Maak het hem steeds moeilijker. Laat hem eerst aan één hand lopen en kijk vervolgens of het hem lukt om helemaal 'los' te lopen.

2. 02.

   Buitenspelen: buitenspelen is hartstikke goed voor de motorische ontwikkeling van je peuter. Door onbezorgd te rennen, klimmen en klauteren kan je kind zich helemaal uitleven. Dit kan in een speeltuin, maar ook in het park, een bos of op het strand. Hier vind je de 10 leukste buitenspelletjes.

3. 03.

   Peuterdans of -gym: voor kinderen is het een feest én leerzaam om lekker te rollen en te springen onder begeleiding. Bij peuterdans kan je kind helemaal opgaan in zijn fantasie en ook bij peutergym kan hij zijn energie kwijt en allerlei bewegingen oefenen en uitproberen.

4. 04.

   Let op schermtijd: af en toe een paar minuten een filmpje kijken op de televisie of tablet kan geen kwaad, maar houd de tijd goed in de gaten. Hoe meer tijd je kind achter een scherm zit, hoe minder hij beweegt. Hier lees je meer: hoeveel beeldschermtijd is oké?

5. 05.

   Geef een compliment: het zelfvertrouwen van je peuter groeit als je hem een compliment geeft. Doe dit niet alleen als iets is gelukt, maar ook als je ziet dat hij zijn best doet. Zo geef je een compliment: 6 tips.

Lees meer: Grove motoriek stimuleren, zo doe je dat

Fijne motoriek van je peuter

Je peuter leert steeds fijnere bewegingen met zijn handen en vingers te maken. Zo kan hij steeds beter een lepel of potlood vasthouden, een bladzijde van een boek omslaan en kleine dingen van de grond oprapen, zoals een blokje of rozijntje.

Als je kind 1,5 jaar is, kan hij misschien al twee houten blokken of duplo stapelen. Als hij een half jaar ouder is, zal hij meerdere blokken gaan stapelen. Tijdens het voorlezen merk je dat je peuter wil helpen door zelf de bladzijdes om te slaan. Als hij 3 jaar is, leert hij zichzelf aan- en uitkleden. Verwacht nog niet te veel, het begint meestal met zelf zijn onderbroek of sokken aan- en uitdoen.

Zo verloopt de ontwikkeling van de fijne motoriek

Welke mijlpalen in de fijne motorische ontwikkeling van je peuter zijn er allemaal? Hier vind je een overzicht per leeftijd.

Let op: ook hier geldt dat de mijlpalen gemiddelden zijn. Misschien is jouw kind veel sneller of wat langzamer. Maak je niet te snel zorgen. Ben je wel ongerust? Neem dan contact op met je huisarts, het consultatiebureau of een kinderfysiotherapeut.

Peuter van 1,5 tot 2 jaar

• Een lepel goed vasthouden en hapjes eten.

• Een paar blokken of Duplo op elkaar stapelen.

• Met potlood krabbelen.

Peuter van 2 tot 2,5 jaar

• Bladzijdes tegelijk omslaan.

• Steeds zelfstandiger eten.

• Meer blokken of Duplo op elkaar stapelen.

• Een rits openmaken.

• Een jas uittrekken.

Peuter van 2,5 tot 3 jaar

• Betere oog-handcoördinatie.

• Een cirkel proberen na te tekenen.

• Handen wassen.

• Bladzijdes één voor één omslaan.

Peuter van 3 tot 3,5 jaar

• Samen speelgoed opruimen.

• Kralen rijgen.

• Een makkelijke puzzel maken.

Peuter van 3,5 tot 4 jaar

• Voorkeur voor de linker- of rechterhand.

• Binnen de lijntjes kleuren.

• Knopen openmaken en dichtdoen.

• Zelf schoenen aan- en uittrekken.

• Potlood op volwassen manier vasthouden (3-puntsgreep).

• Cirkel en een kruis natekenen.

4 tips om de fijne motoriek van je peuter te stimuleren

Net als bij de grove motoriek kun je je peuter helpen door de fijne motoriek te stimuleren. Hier lees je vier tips.

1. 01.

   Samen knutselen: tekenen, knippen, plakken en vingerverven zijn ideaal om de fijne motoriek van je peuter te stimuleren. Door te verven en mengen met verf leert je kind ook nieuwe kleuren ontdekken.

2. 02.

   Samen koken: natuurlijk niet bij heet water en vuur, maar je peuter kan wel aan de slag gaan met een plankje, stuk komkommer en een bot mesje. Door de komkommer in stukjes te snijden, oefent hij zijn fijne motoriek. Koken met kinderen: 6 handige veiligheidstips.

3. 03.

   Samen klusjes doen: je peuter wil misschien het liefst alles zelf doen, maar het is hartstikke leerzaam als jij samen met hem een klusje doet. Hij kan je bijvoorbeeld helpen met was opvouwen. Sokken bij elkaar zoeken vindt hij vast een leuk spelletje. Hier vind je de huishoudelijke klusjes per leeftijd.

4. 04.

   Zelf dingen doen: het is ook goed voor je peuter om zelf dingen te doen. Natuurlijk ben je er wel bij om een oogje in het zeil te houden. Laat hem zelf maar eens zijn sokken aan- of uittrekken. Of laat hem 's morgens zelf zijn tanden poetsen. Poets wel altijd goed na. Lees meer over het tandenpoetsen van je peuter.

Lees meer: Alles over de ontwikkeling van je peuter

Bronnen: Nederlands Jeugdinstituut, CJG