Cognitieve ontwikkeling van je peuter: hoe verloopt dat?

Wat is cognitieve ontwikkeling?

De cognitieve ontwikkeling is een breed begrip en er valt dan ook veel onder deze noemer. Leren, onthouden, het oplossen van problemen, intelligentie, taalbegrip en spraak vallen allemaal onder cognitieve ontwikkeling.

Bij cognitieve ontwikkeling leert je peuter om informatie uit zijn omgeving te verwerken en op te slaan in zijn hersenen. Op een later moment kan hij die kennis weer gebruiken of toepassen.

Een voorbeeld van de cognitieve ontwikkeling

Je peuter leert een hoop door jou of anderen te observeren en te imiteren. De hersenen hebben daarbij even tijd nodig om te verwerken wat je kind ziet en dit vervolgens om te zetten in een handeling. Bijvoorbeeld:

Je zingt het liedje Poesje mauw voor je peuter terwijl je een boekje met een poes erop over de tafel schuift, alsof je de poes laat lopen. Terwijl jij allang het volgende liedje zingt, beweegt je peuter ineens zijn hand over de tafel en zegt: mauw.

Wat valt onder de cognitieve ontwikkeling?

Dat lijkt een kleine stap, maar ondertussen gebeurt er een heleboel in dat kleine brein. Je kind herkent een geluid en een dier, kijkt naar jouw bewegingen en zet die informatie om in een bewuste handeling, waarbij hij zijn oog-handcoördinatie gebruikt. Je peuter is bezig met zijn cognitieve ontwikkeling: leren, informatie opslaan, verwerken, weer terughalen en de kennis toepassen.

Tip: Kinderboeken voorlezen helpt enorm bij de ontwikkeling

Waarom is cognitieve ontwikkeling belangrijk?

Om over een paar jaar goed te kunnen presteren op school heeft je peuter cognitieve vaardigheden nodig, zoals nadenken, informatie verwerken en opslaan en beredeneren.

Het lastige is dat het niet direct zichtbaar is aan je kind of hij informatie verwerkt, opslaat en gebruikt. Daarbij zijn onder andere ook de spraak-, taal- en sociaal-emotionele ontwikkeling van belang.

Lees ook: Je kind normen en waarden bijbrengen

Hoe verloopt de cognitieve ontwikkeling per leeftijd?

Je peuter leert veel op cognitief gebied. Zo leert hij denken in symbolen; dat je van een doos een te gek huis kunt maken bijvoorbeeld. Ook leert hij zich in zijn hoofd een beeld te vormen van een object of gebeurtenis en hij gaat oorzaak en gevolg steeds beter begrijpen. Maar wat leert hij precies op welke leeftijd? En hoe stimuleer je dat?

Cognitieve ontwikkeling peuter 2 tot 3 jaar

Als je peuter ongeveer twee jaar is, leert hij kleuren herkennen en ordenen. Bijvoorbeeld alle rode blokjes bij de rode en alle blauwe bij de blauwe. Ook beseft hij steeds meer dat wat hij doet gevolgen heeft. Hij begrijpt steeds beter dat sommige dingen niet mogen. Al is het maar de vraag of hij zich hieraan houdt. Hij wil veel te graag de wereld ontdekken en ziet nog niet in dat iets gevaarlijk is bijvoorbeeld. Grote kans dat je peuter op zoek gaat naar grenzen en je flink uitdaagt tijdens de peuterpuberteit. Driftbuien horen daar ook bij.

Magisch denken

Je peuter kan nog geen onderscheid maken tussen fantasie en werkelijkheid. Alles wat je kind niet snapt, verklaart hij door zijn fantasie te gebruiken. Misschien merk je ook dat je kind tijdens het spelen niet alleen zichzelf centraal stelt. Het draait bij het spelen bijvoorbeeld helemaal om zijn pop of knuffel; die moet gewassen worden en ook eten als jullie aan tafel zitten. In zijn rollenspel herken je misschien wel je eigen gedrag. Alsof je jezelf hoort praten. Hij doet jou maar al te graag na tijdens het spelen en leert daar ook van. Magisch denken verdwijnt geleidelijk, zo rond het zesde jaar.

Lees ook: Zo ga je om met het fantasievriendje van je kind.

'Kijk mam, een weps!'

Je peuter begint steeds beter de regels van de taal te begrijpen. Als hij ongeveer tweeënhalf jaar is, kan hij zinnetjes van drie tot vijf woorden maken. Dit betekent dat hij beter te verstaan is voor zijn omgeving. Vooral de medeklinkers kan je kind steeds beter uitspreken. Dubbele medeklinkers leert hij nu ook zeggen, al husselt hij nog weleens letters door elkaar of spreekt hij dubbele medeklinkers omgekeerd uit. Dat levert soms grappige versprekingen op: verderkijker in plaats van verrekijker en weps in plaats van wesp. Je kind kan op deze leeftijd meer begrijpen dan zeggen. Dat kan soms tot frustratie leiden.

Lees ook: Alles over de spraakontwikkeling bij peuters en kleuters.

Rust ondersteunt de cognitieve ontwikkeling

Al die nieuwe indrukken en de grote belevingswereld van je peuter maken hem snel moe. Door hem regelmatig de tijd te geven alle impulsen te verwerken, voorkom je dat hij 's avonds humeurig aan tafel zit of boos naar bed gaat. Misschien wil je peuter nog een middagdutje doen. Of probeer elke dag voor een paar rustmomenten te zorgen. Kruip samen op de bank en lees je kind voor, ga samen even op bed liggen en vraag wat hij vandaag het leukst vond om te doen of neem hem op schoot om lekker te knuffelen.

Lees ook: Slaapschema peuter: hoeveel slaapt een peuter?

Wat kan en doet een peuter van 2 tot 3 jaar?

• Je peuter snapt aan de hand van jouw lichaamstaal hoe jouw humeur is.

• Hij kan zich steeds beter inleven in de gevoelstoestand van anderen.

• Je peuter herkent kleuren en vormen en kan die ook sorteren.

• Je peuter is gek op fantasiespelletjes: met een speelgoedauto aan zijn oor belt hij zijn oma en van gras en water maakt hij soep.

• Je peuter gebruikt woordcombinaties en begrijpt eenvoudige aanwijzingen en vragen.

• Je peuter wordt zich bewust van handelingen die goed- of afgekeurd worden.

• Bij het uitpakken van de boodschappenmand weet hij te benoemen dat een pak melk zwaar is.

• Teken eens een rondje. Je peuter probeert het na te tekenen.

• Hij krijgt het idee van getallen en kan misschien al een beetje tellen.

• Je peuter imiteert jou. Dit zie je goed als hij met zijn poppen en knuffels speelt.

• Je peuter kan een eenvoudige instructie opvolgen en herinnert zich steeds beter wat hij moet doen.

Cognitieve ontwikkeling peuter 3 tot 4 jaar

Je peuter wordt zelfstandiger en steeds zelfbewuster. Hij kan langer zelfstandig spelen en helemaal opgaan in rollenspellen. Plaatjes bij elkaar zoeken en patronen namaken, hij wordt er steeds beter in. Memory en domino zijn dan ook leuke spelletjes om te doen. Ook kan hij steeds ingewikkeldere puzzels maken en leert hij wiskundige vormen herkennen, zoals een cirkel, vierkant en driehoek.

Lees ook: Zo voed je een zelfstandig kind op.

Afspraken maken

Op het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal wordt je peuter betrokken bij het maken van regels. Ook thuis kun je dit doen. Door je kind bij afspraken te betrekken, krijgt hij grip op hoe het eraan toegaat. De regel voelt 'eigen', waardoor hij er ook makkelijker aan denkt en meewerkt. Ook versterkt het zijn inzicht in oorzaak en gevolg. Je kind ontdekt bijvoorbeeld dat er geen duplo meer in de bak ligt omdat andere kinderen ermee hebben gespeeld. Je kunt dan de afspraak maken dat iedereen na het spelen alle duplo weer terug in de bak doet.

Het tijdsbesef ontwikkelt

Echt tijdsbesef heeft je kind nog niet. Dat ontstaat vaak pas als een kind vier jaar is en op de basisschool zit. Begrippen als 'straks', 'vanmiddag' of 'morgen' zijn nog te abstract. Tijd draait vooral nog om duidelijke momenten, zoals Sinterklaas, kerst, een verjaardag of de winter. Je peuter begint te begrijpen dat sommige leuke dingen niet direct kunnen en soms even uitgesteld moeten worden. Dat betekent overigens niet dat hij het er altijd mee eens is…

Je peuter gaat vragen stellen

Als je kind twee is, hoor je hem vaak 'nee' zeggen en als hij drie jaar is komen er steeds meer vragen. De typische 'waarom-fase' breekt aan. Je kind is nieuwsgierig en wil de wereld beter begrijpen. Je kunt dit zien als een mijlpaal, want door vragen te stellen legt je kind verbanden. Neem de vragen van je kind serieus en probeer een eerlijk en duidelijk antwoord te geven. Weet je het antwoord niet? Zeg dit gewoon en verzin niet zomaar iets.

Lees ook: Waarom vraagt je peuter zo vaak 'Waarom?'

Koppoters tekenen

Ook op het gebied van tekenen maakt je kind sprongen. In plaats van krassen verschijnen er ineens echte poppetjes op het papier. Het zijn de bekende koppoters: een cirkel met ogen, een mond en gelijk daaronder benen. Je kind wordt zich steeds meer bewust van zichzelf. Zo rond zijn vierde jaar worden de figuurtjes die hij tekent dan ook steeds realistischer.

Lees ook: Wat kindertekeningen je kunnen vertellen.

Wat kan en doet je kind van 3 tot 4 jaar?

• Je peuter kan over dingen nadenken waar hij het woord niet voor weet en er zelf een woord voor verzinnen.

• Je peuter kan steeds beter een oplossing vinden voor een probleem. Hij onthoudt wat hij eerder van een soortgelijke situatie heeft geleerd.

• Je peuter kan een poppetje tekenen en dat gaat steeds meer op een echt mens lijken.

• De puzzels die je peuter maakt zijn steeds ingewikkelder en hij kan spelletjes als memory en domino spelen.

• Je peuter is nieuwsgierig en kan eindeloos 'waarom-vragen' stellen.

Loopt de ontwikkeling bij jouw peuter achter?

Het is goed om te onthouden dat ieder kind zich op zijn eigen tempo ontwikkelt. Het ene kind rent al de kamer rond op zijn eerste verjaardag, de ander wacht nog gerust een paar maanden voordat hij de eerste stapjes zet. In dit artikel zijn gemiddelden genoemd.

Vermoed jij dat je kind erg snel is voor zijn leeftijd of juist wat langzamer, en vertrouw je het niet? Maak dan een afspraak met je huisarts of het consultatiebureau. Zij kunnen je kind onderzoeken en eventueel doorverwijzen.

Lees ook: Ontwikkelingsachterstand bij kind: wanneer zorgen maken?

Hoe stimuleer je de cognitieve ontwikkeling?

Je kunt de cognitieve ontwikkeling van je peuter op verschillende manieren stimuleren. Een paar tips:

1. 01.

   Buitenspelen: laat je kind lekker veel buiten bewegen en ontdekken. Daar leert hij ook om oplossingen te bedenken. Hoe klim je op het trapje van de glijbaan? Hoe bouw je een zandkasteel zonder dat het instort? Hier lees je meer redenen waarom buitenspelen belangrijk is.

2. 02.

   Beperk schermtijd: je kind moet leren zich te vervelen, creatieve oplossingen te bedenken en te oefenen met 'saaie tijd'. Als je hem steeds een iPad geeft tijdens het eten of als hij zich verveelt, leert hij niet hoe hij dit moet doen.

3. 03.

   Praat met je peuter: praat veel met je peuter en laat hem ook met andere volwassenen en kinderen kletsen. Tijdens het praten zijn de hersenen van je peuter het actiefst.

4. 04.

   Geheugen trainen: door middel van spelletjes als memory en domino traint je kind zijn geheugen. Leuk om samen te doen!

5. 05.

   Laat hem dingen sorteren: laat je kind bijvoorbeeld blokjes op kleur in bakken doen of sokken bij elkaar zoeken. Tijdens het sorteren leert je peuter spelenderwijs informatie verzamelen. Door twee dezelfde sokken of blokjes bij elkaar te vinden, legt hij een verband.

Hoe ontwikkelt je peuter zich verdere?

Je peuter gaat allerlei ontwikkelingen door. Lees meer over de lichamelijke ontwikkeling van je peuter, de motorische ontwikkeling van je peuter en de sociaal-emotionele ontwikkeling van je peuter.

Bron: Kijk op ontwikkeling

PuzzelsBij bol

Bekijk

Nijntje speelgoedBij bol

Bekijk

VtechBij bol

Bekijk

BouwspeelgoedBij bol

Bekijk

Creatief speelgoedBij bol

Bekijk

Houten speelgoedBij HEMA

Bekijk