Jij wel, zij niet: als je beste vriendin maar niet zwanger wordt

Het liefst schreeuw je het van de daken: je krijgt een baby! Maar voor je vriendin is jouw zwangerschap pijnlijk, omdat het bij haar niet lukt. Einde vriendschap? Journalist Nienke Tiemen hoopt van niet en vraagt een psycholoog en een relatiecoach om advies.

Nou, gefeliciteerd

‘Ik ben zwanger,’ zeg ik en ik doe mijn best om niet te vrolijk te klinken en al helemaal niet te laten doorschemeren dat ik de hele dag van oor tot oor lach. Mijn beste vriendin zit ineengedoken op de bank. ‘Alles gaat goed. Het hartje klopt.’ Ze zegt niks. Mijn hart gaat als een gek tekeer. ‘Nou, gefeliciteerd,’ zegt ze en ze loopt naar de keuken. ‘Koffie?’

Buiten begint het keihard te regenen. ‘Na een kleine twee jaar toch gelukt,’ hoor ik mezelf zeggen, waarop ik vervolgens het liefst mijn kop tegen de muur wil bonken. Want mijn vriendin probeert al veel langer zwanger te worden, maar daar wil ze niet over praten. Ik moest beloven dat ik er nooit naar zou vragen. Dan zie ik dat ze een traan wegveegt als ze een koffiecupje in het apparaat drukt.

Wat moet ik zeggen?

Ik wil het van de daken schreeuwen. Eindelijk ben ik zwanger, zelfs zonder ingreep, want ook bij ons waren er fertiliteitsonderzoeken. Maar dat zeg ik niet. Ik wil haar vertellen over hoe mijn borsten groeien als kool, dat ik het zo spannend vind en over de vlinder in mijn buik.

‘Ja, koffie, lekker,’ zeg ik. En ik sta op om haar onhandig over haar rug te aaien. Wat moet ik zeggen? Alles lijkt fout. ‘Ik vind het zo kut voor je,’ zeg ik dan. Daarna drinken we koffie en praten we over de tuin die ze na de winter wil aanpakken.

Afgehaakt

De maanden die volgen, hebben we het er af en toe over. Bij hoge uitzondering vraagt ze me hoe het gaat. Als we afspreken, draag ik iets uit mijn oversized-collectie, omdat ik haar niet wil confronteren met dat mannetje dat in mij groeit. Ik zou haar zo graag willen helpen.

Om haar niet nog meer verdriet te doen, besluit ik dat ik mijn geluk dan maar met anderen moet delen. En dat lukt. Redelijk. Helaas blijkt niet alleen mijn zwangerschap lastig voor haar.

Zodra Isaac is geboren, haakt ze helemaal af. Ik zie haar zes weken niet. Te pijnlijk, gok ik. Ik moet wel gokken, omdat ik haar er niet naar mag vragen, zo benadrukte ze met klem toen ze er een keer over begon tijdens een autorit. Natuurlijk vraag ik wel of ze komt. Maar er zijn excuses, waar ik zo doorheen prik.

Allebei op een eiland

Ik voel me soms verlaten. Die snelkookpan van megamooie en ook lastige dingen die ik meemaak, dat totale mindblowing moederschap: wat is onze vriendschap nog waard als we niks delen?

‘Dit zie je vaker gebeuren in dit soort situaties,’ zegt psycholoog Ellen Huijsmans. ‘Vrouwen die lastig of niet zwanger kunnen worden, trekken zich terug in hun eigen pijn. Hun vriendinnen nemen hen vervolgens in bescherming en delen dan maar zo min mogelijk.’

Het gevolg: twee mensen trekken zich binnen de vriendschap terug op hun eigen eiland en bespreken alles, behalve de zwangerschap én het verdriet van de ander. En dat is nou net níét handig, zegt Huijsmans. ‘Het is goed om je te realiseren dat je het verdriet van je vriendin niet hoeft weg te wuiven, maar je hoeft het ook niet op te lossen. Een zwangerschap kun je niet verhullen, je glimt en gloeit. Het er niet over hebben is bijna onmogelijk. Jij bent niet de oorzaak van haar pijn.’

Praat er tóch over

Probeer het er dus samen over te hebben, is het advies van Huijsmans. ‘Je kunt haar pijn niet wegnemen en je mist haar als vriendin. Dat moet allebei bespreekbaar zijn. Lukt erover praten niet meteen, no worries, ook in een vriendschap mag je soms best even afstand van elkaar nemen.’

Ook personal coach, relatie- en oudercoach Barbara Benet vindt dat je zeker moet proberen het gesprek aan te gaan. ‘Zie het als verantwoordelijkheid nemen voor je vriendschap: als geven en nemen in een vriendschap niet in balans zijn, komt dat uiteindelijk tussen jullie in te staan.’

‘Jullie vriendschap is volwassen genoeg om pijnlijke dingen te bespreken en contact te blijven houden. Jullie moeten er samen voor zorgen dat er ruimte is voor geluk én voor verdriet. De truc van vriendschap is dat beide er mogen zijn.’ Het ene moment kan er dus ruimte zijn voor het verdriet van een onvervulde zwangerschap, een ander moment voor het geluk van een baby die onderweg is.

We zijn uitgepraat

Heel soms is die ruimte er gewoon niet, zoals bij Maggy (36). Ze was jarenlang bezig met ivf-trajecten toen ze uiteindelijk zwanger werd, maar bij haar vriendin, die in hetzelfde schuitje zat, lukte dat niet. ‘Een felicitatie kon er nog net van af, maar ons intensieve contact stopte van de ene op andere dag.

Toen heb ik haar gebeld. Achteraf had ik misschien beter kunnen langsgaan, maar ik zei: “Ik snap dat het moeilijk is. Ik vind het ook lastig. Maar ook als ik zwanger ben, wil ik er voor je zijn. We moeten hier samen doorheen.”

Toch haakte ze af en dat had ik niet verwacht. Zij wist als geen ander waar ik doorheen was gegaan. Het voelde alsof ze het me niet gunde. Uiteindelijk bloedde de vriendschap dood. We hebben nog een paar keer geluncht, maar het leek wel alsof we waren uitgepraat. Ik weet dat zij nog steeds worstelt met ivf-trajecten. Mijn kind is inmiddels 2 jaar.’

Ook Linda’s vriendin werd maar niet zwanger: ‘Marije trok zich terug en vond alles moeilijk. Informeren naar de kinderen van anderen: te confronterend. Lunchafspraken: graag zónder kinderen. Achteraf denk ik weleens: waarom nam ik mijn dochter niet gewoon wél mee?’

Opening voor gesprek

Mijn zoon kwam ook nooit bij mijn vriendin thuis. Een keer kon ik niet anders, toen ik iets moest afleveren. Later sprak ze me daarop aan en dat was meteen een opening voor een gesprek. Ik zei: ‘Maar ik kan hem toch niet op de hoek laten wachten en net doen alsof hij er niet is?’

Het was de eerste keer dat ze in huilen uitbarstte. Ze sprak over haar verdriet en de ivf-behandelingen, de hormoonspuiten en alle moeders om haar heen. Haar openheid was fijn. Ik voelde mee in haar verdriet, maar fietste ook naar huis met de boodschap dat ze het echt niet over mijn kind kon hebben. Ik begreep dat ze aan het overleven was, maar vond het toch pijnlijk.

Overlevingsstrategie

Ellen Huijsmans: ‘Eigenlijk zegt je vriendin daar: “Ik kan dit niet aan, dus doe me dit niet aan.” Ze zit zo in haar eigen verhaal. Ze raakt overspoeld door haar eigen gemis en pijn, ze kan dat niet loskoppelen. Ze zegt letterlijk: ik moet nu voor mezelf zorgen, anders word ik gek. Zij heeft afstand nodig, anders redt ze het niet. Het is een overlevingsstrategie. Afhaken is de enige manier om te kunnen omgaan met haar situatie.’

Maar die pijn benoemen bracht mijn vriendin en mij wel weer iets dichter bij elkaar. ‘Het benoemen kan soms al even genoeg zijn,’ zegt Barbara Benet. ‘Zij kan haar verdriet uitleggen en jij het gemis van het niet kunnen delen. Zo is er ruimte voor jullie allebei.’

Toch een baby

Linda kreeg laatst een uitnodiging voor Marijes babyshower, die wonder boven wonder toch zwanger raakte. De babywereld ging open. Linda: ‘Nu kan het met terugwerkende kracht dus allemaal wél. Ik ben natuurlijk superblij voor haar, maar toch schuurt het. Het voelt gek dat alle echo’s nu wél besproken kunnen worden.’

‘Marije zei laatst: “Best gek dat ik nu ik zelf zwanger ben geen genoeg kan krijgen van jullie kinderen.” Is dat gek? Ik weet het eigenlijk niet. Maar bij die uitnodiging dacht ik wel: ik kijk nog even of ik kan die dag… Kinderachtig, maar ik voel het wel zo. Als de baby er straks is, moeten we het er nog een keer over hebben.’

Alsnog delen

Ook mijn vriendin raakte uiteindelijk zwanger. We huilden samen, van geluk deze keer, ik mocht meteen na de bevalling naar het ziekenhuis komen en ze bestookt me dagelijks met babyfoto’s en vragen over tepelkloven, boertjes en wat ze kan doen om haar kind snel te laten doorslapen.

Ik geniet ervan, misschien wel driedubbel. Omdat we dus nooit samen hebben genoten van mijn momenten. En daar wringt het tegelijkertijd een beetje, want dat gaat ook nooit meer gebeuren, mijn man en ik houden het bij één kind. Dat vind ik een gemis. En alsnog praten over het feit dat ik niks met haar heb kunnen delen, dat ze afhaakte…? Ik twijfel. Maak ik onze vriendschap dan niet alsnog stuk? Of is de vriendschap toch al niet meer wat die ooit was?

Praten of loslaten?

Huijsmans: ‘De vraag is of het nuttig is om die pijn weer op te rakelen. Voel je nog boosheid? Praten kan helpen, durven los te laten en vergeven ook. Kijk eens voorbij die boosheid: hoe belangrijk is zij voor jou als vriendin? Hoe kun je weer in jullie vriendschap investeren?

Ga samen dingen doen, zonder man en kinderen. Bedenk dat je vriendin destijds in een overlevingsmodus zat. Ze kón niet anders. Misschien kunnen jullie de vriendschap herijken, gewoon de draad weer oppakken werkt niet.’

Barbara Benet: ‘Het heeft tijd nodig. Een nieuwe vorm vind je samen. Praten met terugwerkende kracht is belangrijk. Je kunt zeggen: “Ik vond het verschrikkelijk om jouw pijn toen te zien en ik wist niet hoe ik daarmee moest omgaan.” Vertel ook dat je het lastig vond dat je niet bij haar terecht kon. Zo haal je de boosheid uit de vriendschap. Of je het nu wel of juist niet meer bespreekt, eigenlijk loop je net zo veel risico, alleen soms heb je dat niet in de gaten.’

Nieuwe start

Ik heb besloten om de oude koe niet uit de sloot te halen, omdat onze vriendschap sowieso al is veranderd. Oók omdat ik als moeder domweg minder tijd heb. Mijn vriendin was aan het overleven en mijn momenten komen helaas nooit meer terug. Soit.

Deze situatie heeft me ook iets goeds gebracht, want als mijn vriendin nu appt dat ik echt moet langskomen omdat ik haar kind al te lang niet heb gezien, denk ik: ik kom zo gauw ik kan. Ik gooi niet meteen mijn agenda om, zoals ik eerder wel deed in onze vriendschap. Door de tussenpoos, zo noem ik het maar, zijn we onze vriendschap aan het herontdekken. Dus app ik terug: ‘Ik mis je kleine man ook, ik kom zo snel ik kan.’

Omwille van privacy zijn de namen in dit artikel veranderd. Dit artikel is eerder verschenen in Ouders van Nu Magazine – Tekst: Nienke Tiemen. Beeld: Getty Images

Artikelen van Ouders van Nu ontvangen in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.